Tỷ phú Elon Musk: Làm từ thiện ‘rất khó, khó hơn nhiều so với tưởng tượng’

Elon Musk hiện là người giàu nhất thế giới, nhưng lại khá kín tiếng về cách ông sử dụng tài sản của mình cho hoạt động từ thiện. CEO Tesla sở hữu khối tài sản khoảng 450 tỷ USD, song chỉ công khai quyên góp vài tỷ USD trong những năm gần đây - một con số khiêm tốn nếu so với những tỷ phú khác như MacKenzie Scott, người đã tặng gần 20 tỷ USD chỉ trong 5 năm qua.

Musk cho rằng lý do nằm ở chỗ làm từ thiện “khó hơn nhiều so với tưởng tượng”.

“Tôi tin vào tình yêu dành cho nhân loại và nghĩ rằng chúng ta nên làm những điều giúp ích cho người khác. Nhưng điều đó rất khó”, ông chia sẻ trong một podcast hôm 30/11. 

Vị tỷ phú nói thêm: “Thách thức lớn nhất tôi gặp phải với quỹ của mình là tìm ra cách trao tiền sao cho mang lại lợi ích thật sự. Bạn rất dễ cho tiền để tạo hình ảnh tốt đẹp. Nhưng cho tiền để tạo ra tác động thực sự thì vô cùng khó. Rất khó”.

Elon Musk, người vừa nhận gói lương 1.000 tỷ USD, nói làm từ thiện là “rất khó”. Ảnh: Fortune 

Tranh cãi về quỹ từ thiện

Mặc dù nói “không đặt tên mình lên quỹ”, ông đã lập “The Musk Foundation” cùng người em Kimbal từ năm 2001 - chủ yếu tài trợ cho các lĩnh vực gắn với sở thích cá nhân của ông như năng lượng tái tạo, thám hiểm không gian, nghiên cứu nhi khoa và giáo dục khoa học – kỹ thuật.

Một cuộc điều tra năm 2024 của New York Times mô tả hoạt động từ thiện của Musk là “thiếu hệ thống và mang tính phục vụ bản thân”, giúp ông nhận ưu đãi thuế và hỗ trợ các doanh nghiệp như SpaceX. 

Bài báo nêu ví dụ về khoản 20 triệu USD dành cho hệ thống trường học tại hạt Cameron (Texas) sau khi một tàu của SpaceX phát nổ tại đây, cùng khoản 10 triệu USD cho thành phố Brownsville để tái thiết khu trung tâm. 

Theo báo cáo, từ năm 2020 đến 2024, Musk đã đóng góp vào quỹ thông qua các khoản tặng cổ phiếu được khấu trừ thuế trị giá hơn 7 tỷ USD.

Trị giá hơn 14 tỷ USD, quỹ Musk hiện nằm trong nhóm tổ chức từ thiện lớn nhất tại Mỹ và tiếp tục mở rộng mạnh trong năm 2024.

Tuy nhiên, mức độ tăng trưởng về tài sản lại đối lập với hiệu quả giải ngân. Nhiều năm liền, quỹ không đạt chuẩn chi tối thiểu theo yêu cầu pháp lý, trong khi phần lớn nguồn tiền lại quay về các tổ chức có mối liên hệ chặt chẽ với hệ sinh thái kinh doanh của Elon Musk.

Quỹ từ thiện của Elon Musk 4 năm liền không đạt mức giải ngân tối thiểu. Ảnh: NYT 

Hồ sơ thuế cho thấy Foundation đã giải ngân 474 triệu USD - mức cao nhất từ trước đến nay trong năm 2024. Dù vậy, hơn 370 triệu USD – tương đương hơn 3/4 tổng số – lại được chuyển đến một tổ chức phi lợi nhuận ở Texas do trợ lý của Musk điều hành.

Tổ chức này điều hành một ngôi trường tiểu học nằm ở vùng ngoại ô, nơi có nhiều nhân viên của các công ty trong hệ sinh thái Musk  làm việc. Trong khi đó, 35 triệu USD khác được gửi vào một quỹ trung gian do Fidelity đứng sau. Dù mục đích là phân phối tiền đến các tổ chức phi lợi nhuận khác, phía quỹ Musk vẫn nắm quyền tư vấn và ảnh hưởng đáng kể đối với dòng tiền.

Khác với nhiều quỹ từ thiện duy trì bộ máy chuyên môn lớn để lên chiến lược tài trợ, quỹ Musk lại vận hành đơn giản với chỉ 3 tình nguyện viên không lương: Musk, người quản lý văn phòng gia đình của ông và một trợ lý khác – người chỉ dành khoảng vài phút mỗi tuần cho công việc liên quan đến quỹ, theo hồ sơ thuế.

Website của quỹ cũng gần như bị “bỏ quên”, chỉ gồm vài dòng thông tin và hầu như không cập nhật trong nhiều năm.

Luật Mỹ yêu cầu các quỹ tư nhân phải chi tối thiểu 5% tổng tài sản mỗi năm, khoản thiếu phải được bù trong năm sau nếu không muốn bị xử phạt. Quỹ Musk đã không đáp ứng quy định này suốt 3 năm liên tiếp gồm 2021, 2022 và 2023.

Bước sang năm 2024, quỹ phải giải ngân 421 triệu USD tồn lại từ năm trước và đã xử lý bằng cách chuyển tiền đến các tổ chức liên quan tới Musk. Nhưng chính trong năm 2024, quỹ lại phát sinh thêm mức thiếu mới, lên tới 393 triệu USD so với yêu cầu giải ngân tối thiểu.

Theo Fortune, NYT