Từ chối Nhật Bản chọn nhà thầu Trung Quốc cho dự án đường sắt cao tốc, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á phải 'còng lưng' trả lãi vay hơn 8 tỷ đồng/ngày
(Thị trường tài chính) - Tuyến đường sắt cao tốc Whoosh - dự án trọng điểm kết nối Jakarta và Bandung - đã liên tục thua lỗ kể từ khi đi vào hoạt động thương mại vào tháng 10 năm 2023. Khoản nợ phình to khiến Indonesia buộc phải tính đến các phương án tái cấu trúc tài chính cho dự án.
Giới chức Indonesia cho biết nước này đã đạt được thỏa thuận với Trung Quốc về việc kéo dài thời hạn trả nợ cho dự án đường sắt cao tốc đang gặp khó khăn, từ 35-40 năm lên đến 60 năm. Tuy nhiên, các chi tiết cụ thể của thỏa thuận vẫn đang được hai bên tiếp tục đàm phán.
Ông Luhut Binsar Pandjaitan, Chủ tịch Hội đồng Kinh tế Quốc gia Indonesia, cho biết thỏa thuận này đã được thống nhất, đồng thời nhấn mạnh việc kéo dài thời hạn vay sẽ giúp giảm gánh nặng thanh toán hàng năm. Ông Luhut từng là Bộ trưởng Điều phối Đầu tư và Hàng hải Indonesia dưới thời cựu Tổng thống Joko Widodo, và có vai trò then chốt trong việc triển khai dự án đường sắt.
Ông Dony Oskaria, Giám đốc điều hành của Danantara – quỹ đầu tư quốc gia giám sát công ty vận hành tuyến đường sắt – cho biết các đại diện Danantara sẽ sớm đến Trung Quốc để hoàn tất “các điều khoản, lãi suất và loại tiền tệ” trong thỏa thuận mới. Danantara có tên đầy đủ là Daya Anagata Nusantara.
Tuyến đường sắt cao tốc Whoosh – dự án trọng điểm kết nối Jakarta và Bandung – đã liên tục thua lỗ kể từ khi đi vào hoạt động thương mại vào tháng 10 năm 2023. Khoản nợ phình to khiến Indonesia buộc phải tính đến các phương án tái cấu trúc tài chính cho dự án.
Dự án Whoosh được Trung Quốc hỗ trợ xây dựng trong khuôn khổ sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI). Ngân hàng Phát triển Trung Quốc (China Development Bank) đã cấp khoản vay trị giá 5,4 tỷ USD, chiếm phần lớn tổng chi phí dự án là 7,2 tỷ USD.
Ban đầu, ngân hàng này cung cấp khoản vay 4,5 tỷ USD trong 40 năm với lãi suất 2%. Đến năm 2023, khi chi phí đội lên cao hơn dự kiến, Trung Quốc đồng ý cấp thêm một khoản vay 35 năm với lãi suất hơn 3%.
Cơ cấu sở hữu của tuyến đường sắt hiện bao gồm liên danh các doanh nghiệp nhà nước Indonesia nắm 60% cổ phần, phần còn lại thuộc liên danh Trung Quốc. Ban đầu, kế hoạch trả nợ được kỳ vọng dựa hoàn toàn vào nguồn thu từ khai thác thương mại, không sử dụng ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, doanh thu thực tế thấp hơn kỳ vọng, khiến dự án chưa có dấu hiệu thoát lỗ.
Theo ước tính, Indonesia phải trả 2 nghìn tỷ rupiah (hơn 3.000 tỷ đồng) tiền lãi mỗi năm cho Trung Quốc, nghĩa là mỗi ngày chính quyền nước này phải trả khoảng 8,7 tỷ đồng tiền lãi.
Chính phủ Indonesia hiện đang lên kế hoạch tái cơ cấu hoạt động của công ty vận hành tuyến đường sắt. Quỹ Danantara đang xem xét bơm thêm vốn vào doanh nghiệp, trong khi một đề xuất khác kêu gọi chuyển giao hạ tầng đường sắt cho Chính phủ nhằm giảm áp lực tài chính.
Ban đầu, Jakarta từng có kế hoạch hợp tác với Nhật Bản để xây dựng tuyến tàu cao tốc theo mô hình Shinkansen, với chi phí ước tính 600 tỷ Yên (tương đương 3,95 tỷ USD theo tỷ giá hiện nay), trong đó 450 tỷ Yên được tài trợ bằng khoản vay ưu đãi 40 năm với lãi suất 0,1%.
Tuy nhiên, chính quyền của Tổng thống Joko Widodo từng cho biết họ chọn đề xuất của Trung Quốc vì không yêu cầu nguồn vốn hay bảo lãnh nợ từ Chính phủ.
Tham khảo Nikkei
