Trung Quốc tung ‘vũ khí chiến lược’ giữa lúc Mỹ tê liệt vì khủng hoảng ngân sách
(Thị trường tài chính) - Đây là bản kế hoạch có ý nghĩa sống còn trong bối cảnh Bắc Kinh chịu áp lực giảm phụ thuộc vào công nghệ nhập khẩu, khắc phục các điểm yếu nội tại và đối mặt với cạnh tranh ngày càng gay gắt từ Mỹ.
Lãnh đạo Trung Quốc vừa kết thúc hội nghị kín nhằm xây dựng bản kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cho 5 năm tới, định hình lộ trình dài hạn cho nền kinh tế số 2 thế giới, từ thúc đẩy đổi mới công nghệ cho đến cải tổ hệ thống nông nghiệp.
Đáng chú ý, việc Trung Quốc xây dựng kế hoạch dài hạn này diễn ra đúng lúc Washington gần như “đóng băng” vì khủng hoảng ngân sách khiến chính phủ Mỹ phải tạm ngưng hoạt động.
Điều này cho phép Chủ tịch Tập Cận Bình tận dụng cơ hội để nhấn mạnh một trong những “nguồn tự tin” lớn nhất của ông: khả năng đề ra và hiện thực hóa những tầm nhìn dài hạn.
“Lợi thế chính trị” của chủ nghĩa xã hội kiểu Trung Quốc
Truyền thông nhà nước Trung Quốc những ngày qua không giấu sự tự hào khi nói về ưu thế của mô hình hoạch định tập trung.
“Việc xây dựng và triển khai liên tục các kế hoạch 5 năm là lợi thế chính trị then chốt của chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc”, ông Giang Kim Toàn, quan chức Văn phòng Nghiên cứu Chính sách Trung ương, tuyên bố cuối tuần trước.
Báo Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản, viết rằng Trung Quốc “xem toàn bộ đất nước như một bàn cờ duy nhất, tiến bước ổn định theo đúng hướng”, trong khi “một số quốc gia khác lại bị mắc kẹt trong tầm nhìn ngắn hạn và các chính sách thay đổi liên tục dưới hệ thống đa đảng”.
Giáo sư Nghiêm Di Long (Đại học Thanh Hoa) nói trên Tân Hoa xã rằng “chủ nghĩa dài hạn”, sự kết hợp giữa kiên định và linh hoạt, là điều “phương Tây khó có thể bắt chước”.
Trong khi đó, Bắc Kinh Nhật báo châm biếm những hỗn loạn gần đây của chính trường Mỹ như các cuộc biểu tình “No Kings”, tình trạng chính phủ đóng cửa và đoạn video chế tạo bằng AI mà ông Donald Trump chia sẻ gần đây.
Kế hoạch 5 năm: Tham vọng mới cho 2035
Nội dung chi tiết của kế hoạch sẽ được công bố sau khi được Quốc hội Trung Quốc phê chuẩn vào tháng 3/2026, nhưng bản thông cáo sau hội nghị 4 ngày đã thể hiện rõ sự tự tin của Bắc Kinh.
“Chúng ta sẽ phấn đấu trong 5 năm tới để đạt bước nhảy vọt về sức mạnh kinh tế, năng lực khoa học – công nghệ, quốc phòng, sức mạnh tổng hợp và ảnh hưởng quốc tế vào năm 2035”, thông cáo viết.
Theo ông Trịnh Sán Kiệt, Chủ nhiệm Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, kế hoạch mới sẽ tập trung phát triển các ngành công nghệ tương lai: “từ lượng tử, công nghệ sinh học, năng lượng hydro, nhiệt hạch, giao diện não – máy, trí tuệ thể hiện, đến mạng di động 6G.”
Bắc Kinh cũng sẽ đẩy nhanh “tự chủ công nghệ ở cấp độ cao”, tiếp tục nâng cấp sản xuất và đẩy mạnh năng lực đổi mới. Song song, Trung Quốc vẫn khẳng định vai trò trụ cột của ngành công nghiệp, thay vì chuyển sang nền kinh tế dịch vụ như nhiều nước phát triển khác, đồng thời “tăng tốc xây dựng năng lực tác chiến tiên tiến” cho quân đội.
Chính phủ cũng cam kết thúc đẩy tiêu dùng nội địa, giảm bất bình đẳng, xử lý tình trạng “nội quyển” (cạnh tranh khốc liệt, dư thừa năng lực sản xuất), cải thiện an sinh xã hội và mở rộng cửa thị trường cho nhà đầu tư nước ngoài.
“Lợi thế cốt lõi” của một hệ thống tập trung
Trung Quốc từng được ca ngợi vì khả năng thực hiện các mục tiêu dài hạn, từ việc đưa hàng trăm triệu người thoát nghèo đến trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và cường quốc công nghệ xanh.
Tờ Hoàn Cầu Thời báo cho rằng trong khi “một số cường quốc thường xuyên thay đổi chính sách, gây bất ổn cho hòa bình và phát triển toàn cầu,” thì “lộ trình phát triển 5 năm của Trung Quốc mang lại cho thế giới điều hiếm có: sự chắc chắn”.
Khác với các nền dân chủ phương Tây, nơi chính phủ thay đổi theo kết quả bầu cử, các kế hoạch 5 năm của Trung Quốc được vạch ra trong nội bộ Đảng Cộng sản, dưới sự “chỉ huy trực tiếp” của ông Tập Cận Bình.
Một khi đã được thông qua, kế hoạch này trở thành “mệnh lệnh hành động” cho toàn bộ bộ máy chính quyền, doanh nghiệp, trường đại học và các tổ chức xã hội.
Dù vậy, lịch sử cũng từng chứng kiến mặt trái của cơ chế hoạch định tập trung, như “Đại Nhảy vọt” năm 1958 khiến hàng chục triệu người chết đói. Ở hiện tại, chính sách hỗ trợ tràn lan đôi khi tạo ra méo mó thị trường, điển hình như ngành xe điện: Trung Quốc thống trị toàn cầu, nhưng cũng đang đối mặt làn sóng phá sản vì dư thừa và cạnh tranh giá khốc liệt.
Tuy nhiên, với ông Tập, quyền định hình tương lai vẫn là “lợi thế chính trị trọng yếu”.
Như lời ông được trích dẫn gần đây trên truyền thông nhà nước: “Chính khả năng hoạch định ấy tạo nên lợi thế chính trị trọng yếu cho sự phục hưng của Trung Quốc”.
Theo CNN
