Trung Quốc ‘ngấm đòn’ thuế quan, chiến lược dội hàng sang Mỹ hết tác dụng

Theo số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia công bố ngày 31/10, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất giảm xuống còn 49,0 điểm trong tháng 10, thấp hơn mức 49,8 của tháng 9 và chạm đáy 6 tháng.

Chỉ số này tiếp tục nằm dưới ngưỡng 50, cho thấy hoạt động bị co hẹp, và kém xa dự báo 49,6 điểm của giới phân tích trong khảo sát của Reuters.

Chỉ số PMI sản xuất của Trung Quốc vẫn dưới ngưỡng tăng trưởng ở mức 49,0

“Vay tăng trưởng từ tương lai”

Trong ba quý đầu năm 2025, Bắc Kinh đã kỳ vọng việc doanh nghiệp đẩy mạnh xuất hàng sang Mỹ trước nguy cơ Washington áp thuế ba chữ số sẽ giúp giảm thiểu phần nào những tác động tiêu cực từ lực cầu nội địa yếu.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo chiến lược này chỉ mang tính “ngắn hạn”, thực chất là “vay tăng trưởng từ tương lai” để tạo cảm giác ổn định cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Khi hiệu ứng này tan dần, các nhà máy Trung Quốc buộc phải tìm đầu ra mới tại châu Âu, Mỹ Latinh, Trung Đông và châu Phi, song phần lớn đều phải chấp nhận bán lỗ vì không thị trường nào đủ lớn để thay thế quy mô nhập khẩu 400 tỷ USD của Mỹ.

“Việc chỉ số PMI giảm trong tháng này cho thấy xuất khẩu có thể là lực kéo chính, phản ánh giai đoạn ‘trả giá’ cho đợt xuất khẩu ồ ạt trước đó”, Xu Tianchen, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Economist Intelligence Unit, nhận định.

Bóng dài từ cuộc chiến thương mại

Các nhà kinh tế ước tính, việc mất thị trường Mỹ đã khiến tăng trưởng xuất khẩu Trung Quốc giảm khoảng 2 điểm phần trăm, tương đương 0,3% GDP.

Dù vậy, giới chức Bắc Kinh vẫn tin rằng nền kinh tế trị giá 19.000 tỷ USD của họ có thể đạt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm nay, mà không cần thêm gói kích thích lớn.

Trong khi đó, chỉ số PMI phi sản xuất tháng 10 tăng nhẹ lên 50,1 điểm, được hỗ trợ bởi đà phục hồi trong lĩnh vực dịch vụ (50,2 điểm), dù hoạt động xây dựng giảm xuống 49,1 điểm.

Một số chuyên gia cho rằng thỏa thuận “hạ nhiệt” căng thẳng giữa Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình, bao gồm việc hoãn áp thuế trong vòng một năm, chỉ mang tính tạm thời, không đủ để xóa bỏ rạn nứt sâu sắc giữa hai siêu cường.

“Dù có thể xuất khẩu sẽ hồi phục phần nào, nhưng cú hích từ thỏa thuận thương mại mới giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ rất khiêm tốn”, bà Zichun Huang, chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, nhận định.

Kích thích hay cải cách?

Tăng trưởng GDP quý III của Trung Quốc chỉ đạt 4,8%, mức thấp nhất trong vòng một năm. Dù vẫn đủ để chạm mục tiêu cả năm, con số này làm dấy lên câu hỏi về mức độ phụ thuộc của Bắc Kinh vào nhu cầu bên ngoài.

Tại hội nghị chính sách tuần trước, Đảng Cộng sản Trung Quốc cam kết thúc đẩy tiêu dùng nội địa và củng cố nền công nghiệp “xương sống”, song giới phân tích nghi ngờ liệu Bắc Kinh có giải pháp mới hay vẫn tiếp tục “bơm” vốn cho các doanh nghiệp nhà nước lớn, trong khi khu vực tư nhân và hộ gia đình vẫn bị bỏ lại phía sau.

Một số chuyên gia cho rằng Trung Quốc chưa cần thêm kích thích tài khóa trong năm nay, trong khi số khác dự báo Bắc Kinh sẽ tăng đầu tư hạ tầng để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng quý IV. Tuy nhiên, điều này khó giải quyết được vấn đề dài hạn: tiêu dùng hộ gia đình vẫn thấp hơn 20 điểm phần trăm GDP so với trung bình toàn cầu.

“Các biện pháp hỗ trợ chỉ vừa đủ để Trung Quốc hoàn thành mục tiêu cả năm, tránh để các chỉ số kinh tế xấu đi trước khi bắt đầu giai đoạn kế hoạch 5 năm lần thứ 15”, Dan Wang, Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại Eurasia Group, nhận xét.

Theo khảo sát của Reuters, chỉ số PMI tư nhân (RatingDog PMI), sẽ công bố đầu tuần tới, được dự báo giảm nhẹ xuống 50,9 từ mức 51,2 của tháng trước, cho thấy đà phục hồi trong khu vực tư nhân vẫn yếu và chưa đủ bền vững.

Theo Reuters