Trung Quốc ‘đau đầu’ vì dư thừa sữa, thiếu trẻ sơ sinh dù đông dân thứ 2 thế giới
(Thị trường tài chính) - Trung Quốc hiện phải vật lộn với cuộc chiến tìm đầu ra cho nguồn sữa đang dư thừa ở các trang trại chăn nuôi bò sữa và cả tỷ lệ sinh giảm đáng lo.
Theo thống kê của trang worldometers.info, tính đến ngày 20/9/2024, dân số Trung Quốc là 1.419.321.278 người. Họ hiện là nước đông dân thứ 2 thế giới, chỉ xếp sau một quốc gia châu Á khác là Ấn Độ (1.450.935.791 người). Dù sở hữu dân số gần 1,42 tỷ người nhưng Trung Quốc lại đang đối mặt với nhiều vấn đề liên quan đến cuộc khủng hoảng “thừa sữa” và “ít trẻ sơ sinh ra đời”.
Hãng tin Reuters cho hay, Trung Quốc đang tràn ngập sữa không mong muốn do tỷ lệ sinh giảm và người tiêu dùng tiết kiệm chi phí đã cắt giảm nhu cầu ngay cả khi các trang trại chăn nuôi bò sữa mở rộng trong những năm gần đây, khiến các nông dân nhỏ lẻ phải ngừng kinh doanh và làm giảm lượng hàng nhập khẩu vào nước có lượng nhập khẩu lớn nhất thế giới.
Tình trạng thặng dư sữa của Trung Quốc minh họa cho những hậu quả không mong muốn của những nỗ lực thúc đẩy an ninh lương thực của Bắc Kinh nhằm thúc đẩy ngành sữa bằng cách khuyến khích tiêu thụ và mở rộng ngành sữa. Trong khi đó, chi phí cao và hậu quả của vụ bê bối làm giả sữa năm 2008 khiến ít nhất 6 trẻ em thiệt mạng và hàng nghìn người phải nhập viện đã hạn chế cơ hội xuất khẩu của nước này.
Do nền kinh tế trì trệ làm suy yếu nhu cầu đối với các loại thực phẩm đắt tiền như phô mai, kem và bơ, cũng như tình trạng dân số già hóa, mức tiêu thụ sữa của Trung Quốc đã giảm từ mức bình quân 14,4kg/người vào năm 2021 xuống còn 12,4kg/người vào năm 2022, năm gần nhất có dữ liệu từ Cục Thống kê Trung Quốc.
Cùng lúc đó, sản lượng sữa tại Trung Quốc, quốc gia sản xuất sữa lớn thứ 3 thế giới, đã tăng vọt lên gần 42 triệu tấn vào năm ngoái, từ mức 30,39 triệu tấn vào năm 2017, vượt qua mục tiêu 41 triệu tấn của Bắc Kinh vào năm 2025.
Giá sữa ở Trung Quốc đã giảm kể từ năm 2022 xuống dưới mức chi phí sản xuất trung bình khoảng 3,8 nhân dân tệ (0,5352 USD) một kg, khiến nhiều trang trại thua lỗ phải đóng cửa và các trang trại khác phải thu hẹp đàn gia súc bằng cách bán gia súc để lấy thịt - một thị trường khác cũng đang chứng kiến tình trạng cung vượt cầu.
Modern Dairy, một trong những nhà sản xuất sữa lớn của Trung Quốc, báo cáo đàn bò sữa của mình đã giảm một nửa trong nửa đầu năm nay, báo cáo khoản lỗ ròng là 207 triệu nhân dân tệ (29,07 triệu USD).
“Các công ty chăn nuôi bò sữa đang thua lỗ khi bán sữa và bán thịt”, ông Li Yifan, Giám đốc bộ phận sữa (châu Á) tại công ty dịch vụ tài chính hàng hóa StoneX, cho biết.
Nhập khẩu sữa của Trung Quốc, chủ yếu từ New Zealand, Hà Lan và Đức, đã giảm 13% so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 1,75 triệu tấn trong 8 tháng đầu năm nay. Sữa bột, mặt hàng sữa nhập khẩu hàng đầu, đã giảm 21% xuống còn 620.000 tấn, dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy.
Rabobank Research cho biết trong một lưu ý vào tháng trước rằng “khối lượng nhập khẩu sản phẩm từ sữa ròng vào năm 2024 có khả năng giảm 12% so với năm trước” và “chu kỳ suy thoái kéo dài của ngành sữa có thể tiếp tục tác động đến khối lượng nhập khẩu vào năm 2025”.
Ngành công nghiệp sữa của Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ sau lời kêu gọi của Bắc Kinh vào năm 2018 về việc xây dựng thêm nhiều trang trại và nâng cao sản lượng, một phần trong nỗ lực mở rộng hơn nhằm tự cung tự cấp lương thực, đã thúc đẩy sự phát triển của các trang trại và nhập khẩu hàng trăm nghìn con bò Holstein để chăn nuôi.
Nhưng ngoài vấn đề nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, tỷ lệ sinh giảm cũng có nghĩa là ít trẻ sơ sinh cần sữa công thức hơn. Tỷ lệ sinh năm 2023 của quốc gia Đông Á này ở mức thấp kỷ lục là 6,39 trên 1.000 người, giảm so với mức 12,43 vào năm 2017, theo dữ liệu của Chính phủ.
Công ty sữa A2 Milk của New Zealand, chuyên bán sữa bột cho trẻ sơ sinh tại Trung Quốc, cho biết vào tháng 8 năm nay rằng thị trường sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh của Trung Quốc đã giảm 8,6% về khối lượng và 10,7% về giá trị trong năm tài chính 2024 kết thúc vào tháng 6 và có thể sẽ tiếp tục giảm vào năm 2025.
Ngành công nghiệp sữa của Trung Quốc cũng đang phải vật lộn để thực hiện lời kêu gọi của Bắc Kinh vào năm 2018 về việc giáo dục người tiêu dùng chuyển từ uống sữa sang “ăn sữa” để tăng lượng tiêu thụ sữa.
Sữa nước chiếm 80% lượng tiêu thụ sữa của Trung Quốc và những nỗ lực phát triển thị trường cho phô mai, kem và bơ, biến sữa thành những sản phẩm có giá trị cao hơn với thời hạn sử dụng dài hơn, đã bị cản trở bởi người tiêu dùng với chính sách “thắt lưng buộc bụng”.
Để quản lý sản lượng dư thừa, các nhà sản xuất Trung Quốc đang chế biến sữa thô thành sữa bột, tạo ra lượng thặng dư vào cuối tháng 6 năm 2024 lên tới hơn 300.000 tấn, Hiệp hội Sữa Trung Quốc cho biết, gấp đôi mức của năm trước.
Ông Li Yifan của StoneX cho biết Trung Quốc cũng đang cố gắng xuất khẩu sữa bột nguyên chất nhưng tiềm năng đó bị hạn chế bởi những ký ức về vụ bê bối pha trộn sữa giả và thậm chí nhiều người tiêu dùng Trung Quốc vẫn thích các thương hiệu nước ngoài mặc dù Chính phủ đã nỗ lực cải thiện quy định về thực phẩm và tăng cường lòng tin với các sản phẩm sữa quốc nội.
Trung Quốc đã xuất khẩu 55.100 tấn sản phẩm từ sữa trong nửa đầu năm 2024, tăng 8,9% hằng năm nhưng chỉ chiếm một phần nhỏ trong thặng dư.
Theo tính toán của StoneX, việc nông dân chăn nuôi bò sữa Trung Quốc phụ thuộc vào thức ăn chăn nuôi đắt tiền có nghĩa là chi phí sản xuất của họ cao gần gấp đôi so với New Zealand, quốc gia xuất khẩu sữa hàng đầu thế giới, nơi gia súc thường được gặm cỏ trên đồng cỏ.
Tình trạng cung vượt cầu trong nước ở Trung Quốc đã giúp Bắc Kinh dễ dàng hơn trong việc nhắm mục tiêu vào các loại pho mát, sữa và kem nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU) trong tranh chấp thương mại với khối này, mặc dù đó là những sản phẩm thuộc phân khúc hẹp và biện pháp này sẽ không giúp giảm bớt tình trạng dư thừa.
Tanya Bhatia, nhà phân tích nghiên cứu hàng tiêu dùng tại Economist Intelligence Unit cho biết: “Mặc dù việc hạn chế nhập khẩu sữa từ EU có thể mang lại sự hỗ trợ ngắn hạn cho nông dân Trung Quốc nhưng sẽ không giải quyết được các vấn đề sâu xa hơn như sản xuất quá mức và nhu cầu trì trệ”.
Về lâu dài, các nhà cung cấp vẫn nhìn thấy cơ hội ở Trung Quốc. Charlie McElhone, Tổng Giám đốc bộ phận sữa bền vững tại tổ chức Dairy Australia cho biết công ty nhận thấy tiềm năng tăng trưởng đáng kể ở Trung Quốc, nơi vẫn là thị trường lớn nhất của công ty. "Chúng tôi vẫn thấy sản lượng phô mai sẽ tăng trong tương lai", ông McElhone nói.
Theo Reuters
