Trung Quốc bắt tay EU giáng đòn vào Mỹ, thế giới bước vào trận địa thuế mới?
(Thị trường tài chính) - Trung Quốc cùng một số quốc gia EU đã lên tiếng phản đối kế hoạch miễn trừ nghĩa vụ thuế toàn cầu cho các tập đoàn đa quốc gia lớn của Mỹ.
Căng thẳng bùng lên sau nhiều tháng đàm phán xoay quanh việc triển khai một thỏa thuận mà G7 đạt được từ hồi tháng 6. Theo thỏa thuận này, các doanh nghiệp Mỹ được miễn áp dụng một phần cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu do OECD đề xuất. Ông Trump đã giành được sự nhượng bộ này sau khi đe dọa trả đũa các biện pháp chống né thuế, vốn được chính quyền tiền nhiệm của Tổng thống Joe Biden ủng hộ như một phần của thỏa thuận thuế toàn cầu lớn nhất trong hơn một thế kỷ.
Thỏa thuận thuế mang tính bước ngoặt này được 135 quốc gia thông qua vào năm 2021, song quá trình triển khai đã gặp nhiều trở ngại. Cho đến nay, chưa quốc gia nào áp dụng “trụ cột thứ nhất”, phần liên quan đến việc xác định nơi đánh thuế lợi nhuận của các tập đoàn đa quốc gia.
“Trụ cột thứ hai”, tức thuế tối thiểu toàn cầu, cũng vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ Mỹ – nơi đặt trụ sở của các tập đoàn lớn nhất thế giới – và đến nay vẫn chưa được Trung Quốc thực thi.
Sau nhiều tháng đàm phán với mục tiêu đạt thỏa thuận trước cuối năm 2025, OECD dự kiến công bố vào ngày thứ Tư một loạt tài liệu phác thảo ngôn ngữ đã được thống nhất xoay quanh các điều chỉnh theo đề xuất của G7. Các nội dung này bao gồm việc miễn trừ cho doanh nghiệp Mỹ, đơn giản hóa thủ tục tuân thủ cho doanh nghiệp và xác định những ưu đãi thuế nào được xem là phù hợp với thuế tối thiểu toàn cầu.
Tuy nhiên, kế hoạch công bố đã bị đình lại sau khi Trung Quốc cùng Cộng hòa Séc, Estonia và Ba Lan phản đối, theo các quan chức tham gia tiến trình.
Trong quá trình đàm phán, Trung Quốc đặt câu hỏi vì sao nước này không được hưởng các cơ chế miễn trừ tương tự Mỹ. Ba Lan và Cộng hòa Séc bày tỏ sự không hài lòng liên quan đến các điều khoản về ưu đãi thuế. Trong khi đó, Estonia đưa ra những phản đối rộng hơn, cho rằng thỏa thuận có thể gây tổn hại đến năng lực cạnh tranh của EU, khi châu Âu đang triển khai cải cách còn nhiều quốc gia khác thì không, trong khi chi phí hành chính lại quá lớn so với nguồn thu thuế thu được.
“Chúng tôi chưa bao giờ xem sáng kiến này là phù hợp với Estonia, và điều đó càng rõ ràng hơn khi Mỹ, quốc gia khởi xướng, lại từ chối tự mình thực thi", Bộ trưởng Tài chính Estonia Jürgen Ligi cho biết. “Tôi đã nói với người đồng cấp Mỹ rằng chúng tôi không muốn gì hơn ngoài những gì họ muốn cho chính mình”.
Những người nắm rõ đàm phán cho biết các phản đối này chưa đồng nghĩa với việc các cuộc thương lượng sụp đổ hoàn toàn, nhưng rõ ràng làm gia tăng rủi ro bế tắc, đặc biệt nếu các bên không thể đạt đồng thuận trước cuối năm nay.
Một nguồn tin ví von rằng thuế tối thiểu toàn cầu hiện đang “nằm trong phòng hồi sức tích cực”. Tuy nhiên, một người khác cho rằng vẫn còn “khói xám” chứ chưa phải “khói đen”, hàm ý cánh cửa thỏa thuận vẫn chưa khép lại.
Diễn biến mới diễn ra vào thời điểm đặc biệt nhạy cảm, khi các quốc gia đang chạy đua để thống nhất các điều chỉnh đối với bộ quy tắc thuế toàn cầu cũng như cơ chế miễn trừ cho Mỹ trước hạn chót cuối năm.
Ông Will Morris, lãnh đạo chính sách thuế toàn cầu của PwC, nhận định các phản đối lần này là “khá nghiêm trọng” và hiện chưa rõ liệu những khác biệt có thể được “hàn gắn” trước thời điểm chốt hay không.
Tiến trình đàm phán cũng đang được theo dõi sát sao tại Quốc hội Mỹ. Trước đó, các nghị sĩ Cộng hòa từng lên kế hoạch trình một loại “thuế trả đũa” nhằm trừng phạt các doanh nghiệp và nhà đầu tư đến từ những quốc gia áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu theo thiết kế ban đầu. Mối đe dọa này chỉ được rút lại sau khi G7 đồng ý vào tháng 6 sẽ tái đàm phán cơ chế thuế và miễn trừ cho các tập đoàn Mỹ.
“Chúng tôi đã kiên nhẫn để các bên có đủ không gian đàm phán, nhưng họ phải đạt được thỏa thuận”, ông Jason Smith, Chủ tịch Ủy ban Tài chính và Thuế vụ Hạ viện Mỹ, phát biểu tại một phiên điều trần Quốc hội hồi đầu tháng.
Theo FT
