Thép Trung Quốc tràn ngập thế giới, Bắc Kinh bất ngờ siết xuất khẩu
(Thị trường tài chính) - Bộ Thương mại Trung Quốc sẽ triển khai hệ thống cấp phép rộng rãi cho xuất khẩu thép nhằm kiểm soát lượng kim loại xuất khẩu kỷ lục.
Từ ngày 1/1 tới, các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ phải xin giấy phép để có thể xuất khẩu nhiều loại sản phẩm thép, theo thông báo của Bộ Thương mại Trung Quốc. Mặc dù chưa nêu rõ lý do, động thái này được đưa ra trong bối cảnh xuất khẩu thép của nước này đạt mức kỷ lục, làm gia tăng căng thẳng thương mại toàn cầu.
Tuy không phải biện pháp mới, kế hoạch lần này có thể mở rộng đáng kể phạm vi sản phẩm phải xin phép khi xuất khẩu. Bộ Thương mại nước này đã công bố danh sách khoảng 300 mặt hàng cụ thể thuộc diện quản lý, bao gồm các loại thép dùng trong sản xuất ô tô, xây dựng và hàng tiêu dùng.
Thông tin về chế độ cấp phép mới xuất hiện sau những đồn đoán trên thị trường từ một vài ngày gần đây về sự thay đổi chính sách thương mại từ phía Bắc Kinh. Trước đó, vào cuối năm 2024, Bộ Thương mại đã công bố danh sách 43 loại hàng hóa cần giấy phép xuất khẩu trong năm 2025, bao gồm lúa mì, ngô, than đá và dầu thô.
Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc do nhà nước hậu thuẫn đã lên tiếng ủng hộ chính sách này. "Động thái này sẽ giúp duy trì sự cân bằng giữa cung, cầu và thương mại toàn cầu," hiệp hội cho biết trong tuyên bố trên tài khoản WeChat chính thức.
Một số nhà phân tích đánh giá tác động tức thì của chính sách lên xuất khẩu thép sẽ không đáng kể, với lý do việc xin cấp giấy phép không quá phức tạp. Tuy nhiên, họ cho rằng đây có thể là bước đệm cho những quy định chặt chẽ hơn.
"Mặc dù tác động ngắn hạn còn hạn chế, động thái này đặt nền móng cho việc ban hành các quy định nghiêm ngặt hơn trong tương lai", một nhà phân tích tại Thượng Hải nhận định.
Theo ông Tomas Gutierrez, nhà phân tích tại công ty tư vấn Kallanish Commodities, chế độ cấp phép mở rộng này nhằm ngăn chặn tình trạng trốn thuế giá trị gia tăng đối với hàng xuất khẩu - yếu tố giúp các nhà cung cấp Trung Quốc duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
"Đây có thể chỉ là điều chỉnh hành chính, tác động nhiều hơn đến tâm lý ngắn hạn thay vì thực sự làm giảm xuất khẩu," ông Gutierrez nhận định.
Số liệu thương mại mới nhất cho thấy xuất khẩu thép Trung Quốc đang tiến tới mức kỷ lục trong năm 2025. Chỉ tính riêng 11 tháng đầu năm, khối lượng xuất khẩu đã vượt mốc 100 triệu tấn, phản ánh sự phụ thuộc ngày càng sâu của nước này vào thị trường ngoại khi tăng trưởng kinh tế trong nước chững lại. Thặng dư thương mại hàng năm của Trung Quốc cũng lần đầu tiên vượt ngưỡng 1.000 tỷ USD.
Con số này trái ngược hoàn toàn với dự báo về sự suy giảm nhẹ của xuất khẩu thép năm 2025 do làn sóng chủ nghĩa bảo hộ và các loại thuế chống bán phá giá gia tăng trên toàn cầu. Tình trạng thừa công suất sản xuất trong nước đã khiến thép Trung Quốc giá rẻ tràn lan các thị trường quốc tế. Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu đã linh hoạt chuyển hướng sang những thị trường mới và các dòng sản phẩm chưa chịu ràng buộc bởi biện pháp hạn chế nào.
Điều quan trọng là các biện pháp cấp phép mới này khác với "kiểm soát xuất khẩu hàng lưỡng dụng" mà Trung Quốc đang áp dụng đối với đất hiếm và các kim loại quan trọng khác, vốn đòi hỏi bằng chứng xác thực về mục đích sử dụng cuối cùng của sản phẩm.
Với thép, các nhà xuất khẩu vẫn phải được Bộ Thương mại phê duyệt chính thức cho từng lô hàng thông qua việc xuất trình hợp đồng mua bán và chứng nhận chất lượng sản phẩm, nhưng quy trình này mang tính hành chính nhiều hơn là chiến lược.
Tham khảo South China Morning Post (SCMP), Reuters
