Tham vọng cải tổ hạ tầng ‘vỡ mộng’, quốc gia châu Á tuyên bố hàng loạt dự án chậm tiến độ
(Thị trường tài chính) - Giới quan sát nhận định, giấc mơ về một Ả Rập Xê-út tương lai vẫn chưa kết thúc nhưng giờ đây thận trọng và thực tế hơn nhiều. Các dự án “siêu tưởng” của Vision 2030 sẽ tiếp tục, song quy mô nhỏ hơn cùng tiến độ chậm hơn đáng kể.
Kế hoạch “Tầm nhìn 2030” (Vision 2030) đầy tham vọng của Ả Rập Xê-út đang đối mặt với sự chững lại nghiêm trọng. Quốc gia này đã âm thầm tạm dừng nhiều dự án khổng lồ sau khi nhận ra rằng nguồn tiền và giá dầu không còn đủ để duy trì giấc mơ 2.000 tỷ USD.
Từng được quảng bá như một cuộc đại cải tổ nhằm đưa nền kinh tế thoát khỏi sự phụ thuộc vào dầu mỏ và hướng tới du lịch, công nghệ và giải trí, Vision 2030 giờ đây đang được chính quyền mô tả là bước “tái cân chỉnh” – theo lời của một quan chức nói một cách nhẹ nhàng.
“The Line” – Thành phố tương lai giờ chỉ còn là bản thử nghiệm
Trung tâm của sự điều chỉnh này chính là The Line, thành phố tương lai được kỳ vọng định nghĩa lại khái niệm đô thị hiện đại.
Ban đầu, dự án được thiết kế trải dài 177km giữa sa mạc, cao hơn 480m, đủ chỗ cho 9 triệu cư dân. Thành phố được quảng bá là không xe hơi, không khí thải, vận hành hoàn toàn bằng năng lượng tái tạo – một “thiên đường khép kín” trong mơ.
Nhưng nay, quy mô ấy đã bị thu nhỏ đáng kể: Chiều dài chỉ còn vài km và dân số dự kiến giảm xuống khoảng 300.000 người. Những gì còn lại trông giống một dự án thử nghiệm công nghệ đô thị hơn là thành phố tương lai từng được hứa hẹn.
Nguyên nhân chính: Dầu không còn là “cỗ máy in tiền”
Các quan chức thừa nhận vấn đề cốt lõi nằm ở giá dầu. Toàn bộ Vision 2030 được xây dựng trên giả định rằng giá dầu duy trì ở mức 100 USD/thùng, nhưng kể từ năm 2022, giá trung bình chỉ quanh 60 USD/thùng.
Khi hơn một nửa nền kinh tế vẫn phụ thuộc vào doanh thu dầu mỏ, Chính phủ buộc phải xem xét lại chi tiêu.
“Ả Rập Xê-út là một quốc gia giàu có, nhưng khả năng chi tiêu vẫn có giới hạn so với quy mô GDP”, cố vấn của Thái tử Mohammed bin Salman - ông Jerry Inzerillo cho biết.
Một quan chức khác thẳng thắn hơn: “Chúng tôi đã chi tiêu quá mức. Chạy quá nhanh. Và giờ thì đang thâm hụt ngân sách”.
Hệ quả là làn sóng trì hoãn và cắt giảm đầu tư lan rộng. Trojena, khu nghỉ dưỡng trên núi được lên kế hoạch tổ chức Đại hội thể thao mùa đông châu Á 2029, có thể không kịp hoàn thành đúng hạn và sẽ mở cửa muộn vài năm.
New Murabba, dự án tòa nhà chọc trời khổng lồ có dạng khối lập phương đã bị lùi thời hạn tới năm 2040 hoặc xa hơn. Một số dự án khác, như khu nghỉ dưỡng đảo Sindalah trị giá 1 tỷ USD, được cho là đã bị hủy bỏ hoàn toàn sau khi nội bộ chỉ trích vì lãng phí và sai sót thiết kế.
Một số “lá bài chiến lược” vẫn được giữ lại
Không phải tất cả đều dừng lại. Các công trình liên quan đến World Cup 2034 và Triển lãm thế giới 2030 (World Expo 2030) vẫn được tiếp tục, bởi đây là những dự án mang tính cam kết quốc tế và có thời hạn cố định.
Cùng lúc đó, Quỹ Đầu tư Công (PIF) của Ả Rập Xê-út vẫn tích cực mở rộng ra nước ngoài: Mới đây, quỹ đã mua lại hãng trò chơi điện tử Electronic Arts với giá 55 tỷ USD, đồng thời rót vốn cho một công ty AI mới đang được xây dựng giữa sa mạc.
Giới quan sát nhận định, giấc mơ về một Ả Rập Xê-út tương lai vẫn chưa kết thúc nhưng giờ đây thận trọng và thực tế hơn nhiều. Các dự án “siêu tưởng” của Vision 2030 sẽ tiếp tục, song quy mô nhỏ hơn cùng tiến độ chậm hơn đáng kể.
