Siêu cường châu Âu dễ rơi vào ‘bẫy nợ’ của Trung Quốc
(Thị trường tài chính) - Đầu tư của Trung Quốc vào các công ty niêm yết lớn nhất nước Anh đã tăng vọt lên gần 90 tỷ bảng trong bối cảnh nảy sinh mối lo ngại về “bẫy nợ” của Bắc Kinh đối với London.
Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer đã được cảnh báo rằng nước Anh đang có nguy cơ rơi vào “bẫy nợ Trung Quốc” do phụ thuộc quá nhiều vào việc vay mượn từ Bắc Kinh.
Các nhà kinh tế và chính trị gia hàng đầu đã lên tiếng cảnh báo về hàng trăm tỷ bảng nợ công của Vương quốc Anh – nền kinh tế lớn thứ 2 châu Âu (chỉ xếp sau Đức) hiện đang nằm trong tay các nhà đầu tư nước ngoài.
Họ lo ngại rằng sự phụ thuộc này sẽ cho phép Trung Quốc can thiệp vào công việc nội bộ của Anh và gây áp lực với Chính phủ trong bối cảnh nước này đang mắc kẹt trong vòng xoáy chi tiêu vượt khả năng và gánh nặng lãi suất ngày càng lớn.
Những cảnh báo này được đưa ra sau khi các công tố viên tuyên bố họ đã rút lại cáo buộc đối với hai nghi phạm gián điệp Trung Quốc, sau khi chính quyền Công đảng từ chối xem Bắc Kinh là mối đe dọa an ninh.
Chính phủ Anh đã đối mặt với sức ép mới về lập trường đối với Trung Quốc vào thứ Hai (13/10) khi đảng Bảo thủ đe dọa thúc đẩy một cuộc tranh luận tại Hạ viện để buộc các Bộ trưởng phải trả lời.
Công đảng thừa nhận vào Chủ nhật (12/10) rằng Jonathan Powell, cố vấn an ninh quốc gia của Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer đã tham gia tư vấn trong vụ việc liên quan đến nghi án gián điệp này.
Tối 12/10 vừa qua, Kemi Badenoch - lãnh đạo đảng Bảo thủ đã gửi thư yêu cầu Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer “rõ ràng và trung thực” về vụ bê bối.
Bức thư này viết: “Có vẻ như ông và các Bộ trưởng của mình đã quá yếu đuối để đối đầu với Bắc Kinh trong một vấn đề an ninh quốc gia then chốt.
Chính phủ của ông giờ đây đã thay đổi câu chuyện đến lần thứ tư về vụ việc này. Điều đó cho thấy Chính phủ của ông đã làm suy yếu an ninh quốc gia của Anh vì quá yếu đuối để làm gì khác ngoài việc xoa dịu Trung Quốc”.
Anh hiện ngày càng phụ thuộc vào các nhà đầu tư nước ngoài để tài trợ cho khoản nợ quốc gia trị giá 3 nghìn tỷ bảng (hơn 104,8 triệu tỷ đồng). Khoảng 30% khoản vay của Anh đến từ nước ngoài, bao gồm cả các chủ nợ Nhà nước, tăng khá mạnh so với mức chưa đến 20% vào đầu thế kỷ 21.
Tuy nhiên, quy mô cụ thể của sự tham gia từ Trung Quốc vẫn chưa rõ, vì Bộ Tài chính Anh không công bố số liệu - trái ngược với Mỹ, nơi có danh sách chi tiết cho thấy Trung Quốc đang giảm nắm giữ nợ Mỹ kể từ khi Tổng thống Donald Trump làm leo thang căng thẳng thương mại.
Tuần trước, nhật báo uy tín The Telegraph tiết lộ rằng Bộ Tài chính Anh đã vận động để ngăn công bố một báo cáo của Chính phủ về hoạt động gián điệp của Bắc Kinh đầu năm nay khiến dư luận càng lo ngại hơn về ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc.
Edward Yardeni, chuyên gia phân tích trái phiếu kỳ cựu (người đặt ra thuật ngữ “những người cảnh giác trái phiếu” để chỉ hiện tượng thị trường nợ buộc các quốc gia phải thay đổi chính sách tài khóa), cảnh báo rằng Trung Quốc có thể sử dụng quyền nắm giữ trái phiếu để gây sức ép với nước Anh.
Ông Yardeni nói: “Trung Quốc hoàn toàn có thể tận dụng việc sở hữu trái phiếu Anh để bày tỏ sự không hài lòng với chính sách của Anh đối với họ”.
Vị chuyên gia này nêu bật những ví dụ về việc Trung Quốc bị cáo buộc cho các quốc gia mắc nợ vay tiền để giành quyền kiểm soát các tài sản chiến lược khi họ không có khả năng trả nợ.
“Trong vài năm qua, chúng ta đã thấy nhiều cáo buộc rằng Trung Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính đối với các nền kinh tế mới nổi mà họ đã cho vay tiền để giành quyền sở hữu các cảng hoặc mỏ do họ tài trợ xây dựng”, ông nói thêm.
Ông Yardeni lấy dẫn chứng về việc Sri Lanka đã buộc phải giao quyền kiểm soát một cảng lớn cho Trung Quốc sau khi cạn kiệt ngân sách.
“Một quốc gia sẽ dễ bị tổn thương hơn khi chi tiêu vượt mức”, ông nói.
Chiến lược “phát triển tăng trưởng” của Công đảng khiến các Bộ trưởng Anh, bao gồm Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves tích cực tìm kiếm vốn đầu tư từ Bắc Kinh. Sau nhiều năm căng thẳng và đầu tư sụt giảm dưới thời đảng Bảo thủ, đầu tư trực tiếp của Trung Quốc vào các doanh nghiệp và dự án tại Anh đạt 3,7 tỷ bảng vào cuối năm 2023 và hiện đang có dấu hiệu phục hồi.
Những cảnh báo này xuất hiện sau khi Bắc Kinh tuyên bố hôm 9/10 rằng mọi công ty trên thế giới muốn xuất khẩu sản phẩm sử dụng khoáng sản hoặc công nghệ pin của Trung Quốc đều phải được nước này chấp thuận.
Bà Alicia Kearns cảnh báo: “Nếu chúng ta không tỉnh ngộ và hành động nghiêm túc, nước Anh sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào Trung Quốc và chịu sự chi phối của Bộ Thương mại nước này”.
Những lo ngại đó gia tăng khi chi phí vay của Anh gần đây đạt mức cao nhất trong 27 năm qua, gây thêm áp lực lên Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves trong nỗ lực cân đối ngân sách trước kỳ công bố ngân sách vào tháng tới.
Nhiều người trong giới tài chính London dè dặt không chỉ trích Trung Quốc công khai, đặc biệt sau vụ Paul Donovan, nhà kinh tế của UBS - công ty toàn cầu cung cấp dịch vụ tài chính tại hơn 50 quốc gia bị đình chỉ năm 2019 vì phát biểu về dịch tả lợn ở Trung Quốc khiến một công ty Trung Quốc cắt đứt quan hệ làm ăn với ngân hàng Thụy Sĩ.
Một nhà kinh tế hàng đầu tại Anh nhận định: “Tình trạng dễ bị tổn thương hiện tại của nền tài chính Anh có nghĩa là Chính phủ sẽ không muốn làm bất cứ điều gì để làm đảo lộn nền kinh tế, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải xoa dịu các tác nhân nước ngoài có khả năng thù địch”.
Hôm 10/10 vừa qua, một công ty Trung Quốc đã tuyên bố kế hoạch xây dựng nhà máy tua-bin gió ngoài khơi lớn nhất Vương quốc Anh tại Scotland, dự án trị giá 1,5 tỷ bảng, được kỳ vọng sẽ giúp Bộ trưởng Năng lượng Anh Ed Miliband chứng minh rằng chính sách hướng tới “phát thải ròng bằng 0” có thể tạo lợi ích cho người lao động.
Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Anh từng cảnh báo rằng việc để các công ty Trung Quốc xây dựng trang trại gió có thể trở thành rủi ro an ninh vì các tua-bin có thể bị lợi dụng làm công cụ gián điệp và tạo cớ để kỹ sư Trung Quốc thường xuyên đến Anh.
The Telegraph trước đó cũng tiết lộ rằng đầu tư của Trung Quốc vào các công ty niêm yết lớn nhất nước Anh đã tăng vọt lên gần 90 tỷ bảng.
Cả Ngân hàng Trung ương Trung Quốc và quỹ đầu tư quốc gia của nước này hiện nắm giữ cổ phần trị giá hàng trăm triệu bảng trong các công ty quốc phòng Anh như BAE Systems (công ty đóng vai trò quan trọng trong chương trình răn đe hạt nhân Trident của Anh), nhà sản xuất động cơ Rolls-Royce và Babcock – công ty giúp bảo trì xe tăng quân sự Anh.
Chính phủ Công đảng đã nhiều lần nhấn mạnh vai trò của Trung Quốc trong việc phục hồi nền tài chính Anh, khi Bộ trưởng Tài chính Reeves từng ca ngợi thỏa thuận trị giá 600 triệu bảng với Bắc Kinh hồi đầu năm nay là bằng chứng cho thấy “hợp tác thực dụng” có thể “thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính Anh hiện đang bị soi xét kỹ hơn về vai trò trong vụ án gián điệp sau những cáo buộc rằng các quan chức đã “thông đồng” với ông Jonathan Powell trước khi vụ án bị hủy bỏ.
Christopher Cash (người từng làm việc cho các nghị sĩ đảng Bảo thủ) và Christopher Berry (một giáo viên) đã bị buộc tội chuyển giao thông tin tình báo cho Bắc Kinh sau khi bị bắt vào tháng 3 năm 2023 trước khi vụ án này bị hủy bỏ vào tháng trước.
Một nguồn tin nói với tờ Sunday Times: “Cáo buộc rõ ràng rằng Jonathan Powell đã thông đồng với Bộ Tài chính để thúc đẩy quyết định hủy bỏ vụ án. Hàm ý trực tiếp là vụ án phải bị rút lại để xoa dịu Trung Quốc; nếu không, Bắc Kinh sẽ ngừng đầu tư”.
Hôm Chủ nhật (12/10) vừa qua, Bộ trưởng Giáo dục Anh Bridget Phillipson thừa nhận ông Powell có tư vấn cho Văn phòng Thủ tướng về vụ việc, nhưng khẳng định ông không tham gia thảo luận về “nội dung hoặc bằng chứng” trước khi vụ án bị hủy.
Chính quyền Mỹ của Tổng thống Donald Trump, hiện cũng đang đối đầu thương mại với Trung Quốc, đã Chỉ trích chính phủ Anh vì để vụ án gián điệp sụp đổ.
Cuối tuần qua cũng có thông tin rằng Nhà Trắng đã cảnh báo Thủ tướng Anh Sir Keir Starmer không nên cho phép xây dựng “siêu đại sứ quán Trung Quốc” tại thủ đô London.
Chính phủ Anh dự kiến sẽ sớm công bố quyết định về việc có phê duyệt dự án đại sứ quán khổng lồ này gần Tháp London hay không.
Các quan chức Bộ Nhà ở, Cộng đồng và Chính quyền địa phương cho biết hạn chót ngày 21/10 sẽ lại bị hoãn thêm sau nhiều lần trì hoãn vì lo ngại an ninh từ các nhà phê bình. Chính phủ Anh đã được liên hệ để đưa ra bình luận nhưng họ chưa chính thức lên tiếng.
Theo The Telegraph
