Rút sạch hơn 60 tỷ USD vàng thỏi đem đi nung chảy, chuyện gì đã xảy ra?
(Thị trường tài chính) - Khi các nhà giao dịch ồ ạt chuyển vàng từ London sang New York, thời gian chờ rút vàng tại Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) nhanh chóng kéo dài hơn bốn tuần, khiến thị trường vàng London rơi vào khủng hoảng thanh khoản.
Tại nhà máy tinh luyện vàng Argor-Heraeus ở miền Nam Thụy Sĩ, các lò nấu hoạt động không ngừng nghỉ. Công nhân làm việc liên tục suốt ngày đêm để đúc ra những thỏi vàng sáng lấp lánh nhằm đáp ứng nhu cầu tăng vọt từ thị trường toàn cầu.
Theo Robin Kolvenbach, đồng Giám đốc điều hành của công ty, đây là một trong những thời kỳ bận rộn nhất trong lịch sử của họ. "Thông thường, nhu cầu vàng chỉ bùng nổ trong một khoảng thời gian ngắn, có thể một hoặc hai tuần. Nhưng lần này, tình trạng kéo dài hơn ba tháng mà vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt", ông nói.
Đằng sau sự tăng vọt đột ngột của nhu cầu vàng là một mối lo ngại lớn từ giới đầu tư, khi họ sợ rằng ông Donald Trump sẽ áp thuế nhập khẩu vàng và điều này cũng đã đẩy giá vàng lên hơn 3.000 USD/oz - mức cao kỷ lục.
Trước viễn cảnh này, các nhà giao dịch đã ồ ạt đưa vàng vào Mỹ để tránh thuế, với 61 tỷ USD vàng thỏi đã được đổ vào quốc gia này. Làn sóng nhập khẩu này không chỉ làm thay đổi số liệu thương mại của Mỹ mà còn gây ra tình trạng khan hiếm vàng tại London – trung tâm giao dịch vàng lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, không phải cứ có nhu cầu là vàng có thể dễ dàng đổ vào Mỹ. Một trong những trở ngại lớn nhất đối với dòng chảy vàng toàn cầu là sự khác biệt trong tiêu chuẩn thỏi vàng giữa thị trường London và thị trường New York.
Sự khác biệt về tiêu chuẩn vàng giữa London và New York
Thị trường vàng London, trung tâm giao dịch vàng lớn nhất thế giới, chủ yếu sử dụng thỏi vàng tiêu chuẩn nặng 400 ounce (khoảng 12,5kg). Những thỏi vàng này được giữ trong kho của Ngân hàng Anh hoặc các tổ chức tài chính lớn khác để phục vụ giao dịch quốc tế.
Trong khi đó, tại Mỹ, Sàn giao dịch Comex – nơi quản lý thị trường vàng New York – chỉ chấp nhận thỏi vàng có trọng lượng 1kg (khoảng 32,15 ounce). Điều này tạo ra một vấn đề nghiêm trọng: vàng được giao dịch tại London không thể trực tiếp chuyển sang New York mà không qua một bước trung gian quan trọng – tinh luyện và đúc lại thành thỏi nhỏ hơn theo tiêu chuẩn Mỹ.
Vì vậy, trước khi vàng có thể vào thị trường Mỹ, nó phải được vận chuyển đến Thụy Sĩ, nơi có những nhà máy tinh luyện lớn nhất thế giới. Tại đây, vàng được nấu chảy và đúc lại thành thỏi đúng tiêu chuẩn 1kg để đủ điều kiện giao dịch trên Sàn Comex. Chính sự khác biệt này đã khiến nhu cầu tinh luyện vàng tại Thụy Sĩ tăng vọt, đẩy các nhà máy tại đây vào tình trạng quá tải.
Thông thường, hàng tỷ USD vàng được mua bán mà không cần rời khỏi kho dự trữ. Thế nhưng, những biến động do chính sách thương mại của Tổng thống Trump đã làm đảo lộn hệ thống này.
Dù ông Trump chưa từng đề cập trực tiếp đến thuế nhập khẩu vàng, chỉ riêng khả năng đó cũng đủ khiến giá vàng tương lai tại Mỹ tăng cao hơn so với London. Điều này tạo ra cơ hội chênh lệch giá cho các nhà giao dịch sẵn sàng vận chuyển vàng qua Đại Tây Dương để kiếm lợi nhuận.
Lần gần nhất xuất hiện tình trạng chênh lệch giá lớn như vậy là trong giai đoạn đầu của đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, lượng vàng dự trữ tại New York hiện đã vượt xa kỷ lục được thiết lập vào thời điểm đó.
Áp lực lên hệ thống lưu trữ và vận chuyển vàng
Việc vàng rời khỏi kho dự trữ tại London với tốc độ chưa từng thấy đã gây ra những hệ lụy nghiêm trọng. Một trong những nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là Ngân hàng Anh, nơi chứa phần lớn vàng dự trữ của các Ngân hàng Trung ương và các quỹ đầu tư lớn.
Được biết, hành trình của những thỏi vàng đến New York thường bắt đầu từ các hầm vàng nằm sâu dưới lòng đất của Ngân hàng Anh (BoE) ở trung tâm London. Đây là nơi lưu trữ một lượng lớn vàng của thị trường quốc tế.
Khi có lệnh rút vàng, nhân viên sẽ vào kho và tìm đúng thỏi vàng theo yêu cầu. Công việc này đôi khi khá phức tạp, vì có thể phải di chuyển nhiều thỏi vàng khác để tiếp cận được thỏi cần lấy. Do nền đất sét mềm của London, các thỏi vàng trong hầm BoE chỉ có thể xếp chồng lên nhau đến độ cao ngang vai, khiến việc sắp xếp và lấy vàng trở nên mất thời gian.
Quá trình này dẫn đến tình trạng ùn tắc nghiêm trọng, đặc biệt với các thỏi vàng 1kg – loại phổ biến trong giao dịch quốc tế. Nhân viên phụ trách đào vàng phải được kiểm tra kỹ lưỡng, đào tạo bài bản và có sức khỏe tốt để làm việc liên tục cả ngày. Vì vậy, rất khó để tuyển thêm nhân sự trong thời gian ngắn nhằm đáp ứng nhu cầu tăng đột biến.
Những dấu hiệu đầu tiên của làn sóng rút vàng này xuất hiện vào đầu tháng 12, khi giới tài chính tham dự bữa tối do Hiệp hội Thị trường Vàng Thỏi London (LBMA) tổ chức tại Phòng trưng bày Quốc gia. Tại đây, họ đã bàn luận về nhu cầu vàng ngày càng tăng từ phía Mỹ.
Khi các nhà giao dịch ồ ạt chuyển vàng từ London sang New York, thời gian chờ rút vàng tại BoE nhanh chóng kéo dài hơn bốn tuần, khiến thị trường vàng London rơi vào khủng hoảng thanh khoản.
Lãi suất cho thuê vàng ngắn hạn đã đạt mức kỷ lục vào tháng trước, khi các nhà giao dịch chật vật tìm kiếm vàng vật chất, khiến chi phí vốn lưu động của các doanh nghiệp như nhà máy tinh luyện và sản xuất trang sức tăng mạnh.
Sau khi rời khỏi hầm vàng BoE, các thỏi vàng được chất lên xe tải bọc thép, đưa đến sân bay Heathrow rồi bay đến Zurich,Thụy Sĩ trong khoang hành khách của máy bay thương mại. Vì lý do bảo hiểm, mỗi chuyến bay chỉ được chở tối đa năm tấn vàng.
Tại Zurich, vàng được đưa đến nhà máy tinh luyện, nấu chảy và đúc lại theo tiêu chuẩn phù hợp trước khi tiếp tục hành trình đến Mỹ. Toàn bộ quá trình này – từ vận chuyển đến đúc lại – có chi phí khoảng 3 đến 5 USD mỗi ounce, theo Hội đồng Vàng Thế giới. Đây là một con số không hề nhỏ đối với những giao dịch có khối lượng lớn.
Liệu có giải pháp nào để tối ưu hóa hệ thống?
Nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng nếu London và New York sử dụng cùng một tiêu chuẩn thỏi vàng, những gián đoạn trong chuỗi cung ứng có thể được tránh khỏi.
Thực tế, vào thời kỳ cao điểm của đại dịch COVID-19, Sàn Comex từng thử nghiệm chấp nhận thỏi vàng 400 ounce để giải quyết tình trạng thiếu hụt vàng. Tuy nhiên, thử nghiệm này không thành công, phần lớn vì thị trường Mỹ đã quen với việc giao dịch thỏi vàng 1kg và không muốn thay đổi.
Ngoài ra, việc duy trì hai tiêu chuẩn khác nhau cũng mang lại lợi ích cho một số bên liên quan. Các nhà máy tinh luyện vàng tại Thụy Sĩ được hưởng lợi từ việc liên tục chuyển đổi thỏi vàng giữa hai tiêu chuẩn. Các công ty vận chuyển và bảo hiểm cũng có lợi khi dòng chảy vàng bị phân mảnh, tạo ra thêm nhiều dịch vụ hậu cần. Ngay cả các quỹ đầu tư lớn cũng tận dụng sự khác biệt này để hưởng lợi từ chênh lệch giá trên các thị trường khác nhau.
Tham khảo SWI
