Quốc gia nợ nhiều nhất thế giới, phải trả lãi 50 tỷ đồng mỗi phút
(Thị trường tài chính) - Nợ công Mỹ đang tăng với tốc độ chóng mặt, trong khi các khoản chi lãi suất đã trở thành gánh nặng lớn hơn cả ngân sách quốc phòng, an sinh xã hội và cơ sở hạ tầng,
Theo báo cáo của Ủy ban Ngân sách Liên bang Có trách nhiệm (CRFB), thông báo mới nhất từ Bộ Tài chính Mỹ cho thấy ba điểm đáng báo động: nợ quốc gia đã vượt mốc kỷ lục 38.000 tỷ USD; mốc tiếp theo có thể được thiết lập chỉ trong vài tháng tới; và tình trạng này diễn ra song hành với tình trạng đóng cửa chính phủ chưa có hồi kết.
Đồng thời theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), Tổng thống Donald Trump đang đưa mức nợ của Mỹ vượt qua cả Ý và Hy Lạp vào cuối thập kỷ này, hậu quả trực tiếp từ các đợt cắt giảm thuế thu nhập cá nhân trên quy mô lớn và gia tăng chi tiêu quốc phòng.
Bức tranh tương phản rõ nét giữa mức nợ ngày càng leo thang ở Mỹ và những nỗ lực kiểm soát chi tiêu của các quốc gia từng là “con nợ của châu Âu” sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008 và đại dịch Covid-19. IMF dự báo nợ công Mỹ sẽ tăng từ 125% lên 143% thu nhập quốc dân hàng năm vào năm 2030, trong khi Ý duy trì ổn định ở mức khoảng 137%.
Tổng thống Trump đã tăng chi tiêu của chính phủ liên bang đồng thời cắt giảm thuế thông qua "dự luật lớn và đẹp đẽ" được Quốc hội thông qua vào mùa hè vừa qua, buộc Nhà Trắng phải phụ thuộc nhiều hơn vào vay nợ để tài trợ cho các khoản chi hàng năm.
Chính sách này đã đảo ngược hoàn toàn những nỗ lực dưới thời chính quyền Biden trước đây nhằm hạn chế quy mô thâm hụt ngân sách. Các khoản cắt giảm thuế được đưa ra sẽ mang lại lợi ích chủ yếu cho các nhóm thu nhập trung bình và cao. Đồng thời, ông Trump cũng cam kết xây dựng lá chắn phòng thủ tên lửa "Vòm Vàng" (Iron Dome) - một dự án có thể tiêu tốn gần 1.000 tỷ USD.
Dù tổng nợ liên bang danh nghĩa không phải thước đo ý nghĩa nhất về sức khỏe tài chính, bức tranh tổng thể vẫn không khả quan hơn. Nợ công - chỉ số được các nhà kinh tế ưa chuộng - hiện tương đương quy mô toàn bộ nền kinh tế, cao nhất kể từ sau Thế chiến Thứ hai.
Thâm hụt năm tài chính vừa kết thúc cách đây vài tuần đạt 1.800 tỷ USD và được dự báo tiến tới 2.000 tỷ USD mỗi năm trong thập kỷ tới. Riêng chi phí lãi suất nợ quốc gia năm nay dự kiến lên tới 1.000 tỷ USD, vượt cả ngân sách quốc phòng. Một thay đổi nào đó là điều không thể tránh khỏi - và nó sẽ xảy ra, bất kể nước Mỹ có chuẩn bị hay không.
Nhiều chuyên gia cho rằng chính phủ Mỹ có thể không bao giờ trả hết gốc nợ, điều quan trọng là chỉ cần duy trì được khả năng thanh toán lãi đều đặn. Hiện nay chi tiêu công của Mỹ có 3 khoản chi "bất khả xâm phạm" bao gồm An sinh Xã hội, bảo hiểm y tế và trả lãi nợ công đã chiếm tới 73% tổng chi ngân sách liên bang.
Phần ngân sách còn lại dành cho đầu tư hạ tầng, hỗ trợ giáo dục, quốc phòng và nghiên cứu khoa học đang phải chịu sức ép cắt giảm ngày càng lớn.
Đáng chú ý, chi phí lãi vay đã trở thành gánh nặng khổng lồ. Theo ước tính, năm 2025, Mỹ sẽ phải chi tới 1.400 tỷ USD để trả lãi nợ công - tương đương 26,5% tổng thu ngân sách liên bang.
Con số này đồng nghĩa với việc chính phủ Mỹ phải chi trả hơn 100 tỷ USD tiền lãi mỗi tháng, hay hơn 2 triệu USD (tương đương 50,2 tỷ đồng) mỗi phút, tức khoảng 33.333 USD mỗi giây.
Hiện nay, sự tê liệt ngày càng gia tăng khi Quốc hội Mỹ không thông qua được ngân sách, liên tục vượt thời hạn, phớt lờ các biện pháp bảo vệ tài chính, và mặc cả từng khoản chi nhỏ trong khi bỏ qua những động lực lớn nhất. Điển hình, chương trình An sinh Xã hội và Medicare chỉ còn bảy năm nữa là cạn kiệt quỹ tín thác, nhưng các chính trị gia nước Mỹ vẫn chưa đưa ra phương án để tránh thảm họa này.
Một chuyên gia nhận định: "Nước Mỹ đang rơi vào trạng thái mất cân đối tài chính nghiêm trọng, nhưng vẫn buộc phải tiếp tục vay mượn để duy trì hoạt động". Trong trường hợp Mỹ vỡ nợ, hệ thống tài chính toàn cầu sẽ phải đối mặt với cú sốc chưa từng có.
Trong khi đó, Hy Lạp thậm chí đang trên đà giảm tỷ lệ nợ công trên GDP từ 146% xuống còn 130% trong cùng giai đoạn. Theo số liệu của IMF, Athens đã thành công trong việc xử lý tình trạng thâm hụt ngân sách - từng lên tới đỉnh điểm 210% GDP năm 2020.
Trong bối cảnh triển khai các gói cắt giảm thuế cho người có thu nhập cao, Mỹ dự kiến ghi nhận mức thâm hụt ngân sách hàng năm trên 7% trong năm năm tới. Ngược lại, Ý được dự báo sẽ cắt giảm thâm hụt chi tiêu năm nay xuống còn 2,9%, cho phép nước này đáp ứng giới hạn 3% do EU đặt ra - sớm hơn một năm so với kế hoạch, theo phân tích từ Financial Times.
Tham khảo CRFB, The Guardian, Financial Times
