Quốc gia Đông Nam Á ký thỏa thuận lịch sử với ông Trump, thách thức đòn đất hiếm của Trung Quốc
(Thị trường tài chính) - Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã ký kết thỏa thuận thương mại và khoáng sản chiến lược, mở ra triển vọng tăng trưởng kim ngạch song phương và đảm bảo nguồn cung đất hiếm cho Washington giữa lúc căng thẳng với Trung Quốc leo thang.
Ngày 26/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã ký kết một hiệp định thương mại và hiệp định khoáng sản chiến lược, trong bối cảnh Washington tăng cường hợp tác thương mại tại Đông Nam Á và đối phó với động thái hạn chế xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc.
Phát biểu tại lễ ký kết ở thủ đô Kuala Lumpur, Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cho biết Malaysia "sẽ điều chỉnh thuế quan và các rào cản phi thuế quan", đồng thời khẳng định "chúng tôi kỳ vọng hoạt động thương mại song phương sẽ gia tăng mạnh mẽ". Ông Greer nhận định các ngành nông nghiệp, công nghệ và dịch vụ sẽ là những lĩnh vực hưởng lợi chính từ thỏa thuận này.
Về hiệp định khoáng sản chiến lược, ông Greer nhấn mạnh thỏa thuận đảm bảo thương mại và đầu tư vào đất hiếm diễn ra "tự do và linh hoạt nhất có thể".
Đáp lại, Thủ tướng Anwar đánh giá đây là "cột mốc quan trọng" có khả năng nâng tầm quan hệ song phương vượt ra ngoài phạm vi thương mại.
Theo nội dung thỏa thuận, Malaysia sẽ mở cửa thị trường ưu đãi cho hàng loạt mặt hàng xuất khẩu từ Mỹ, bao gồm hóa chất, máy móc thiết bị điện, kim loại, ô tô du lịch và nông sản. Nước chủ nhà ASEAN cũng cam kết dỡ bỏ các rào cản đối với thương mại số, dịch vụ và đầu tư.
Về phía Malaysia, quốc gia này cam kết không cấm vận hoặc áp đặt hạn ngạch xuất khẩu khoáng sản chiến lược và nguyên tố đất hiếm sang Mỹ. Kuala Lumpur cũng hứa đẩy nhanh phát triển các ngành khoáng sản chiến lược và đất hiếm thông qua hợp tác với doanh nghiệp Mỹ, kể cả việc cấp phép mở rộng hoạt động.
Qua động thái này, Malaysia đang tỏ rõ tham vọng trở thành trung tâm khai thác và chế biến đất hiếm nhằm đáp ứng nhu cầu toàn cầu đối với loại khoáng sản then chốt này - được ứng dụng rộng rãi từ pin xe điện đến sản xuất quốc phòng.
Mỹ và Malaysia cũng ghi nhận trong thỏa thuận các hợp đồng thương mại đã và sắp được ký kết giữa doanh nghiệp hai nước, bao gồm các giao dịch mua bán dẫn, linh kiện hàng không vũ trụ và thiết bị trung tâm dữ liệu trị giá ước tính 150 tỷ USD. Các thỏa thuận còn bao gồm việc mua than cùng sản phẩm và dịch vụ viễn thông trị giá 204,1 triệu USD, cùng với kế hoạch rót 70 tỷ USD vốn quỹ đầu tư vào Mỹ.
Chuyên gia Dan Kritenbrink, đối tác cấp cao tại Asia Group và cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, nhận định trước lễ ký kết: "Thỏa thuận thương mại với Malaysia có khả năng trở thành đòn bẩy để thúc đẩy và gây áp lực cho các thỏa thuận tương tự trong khu vực".
Trước đó cùng ngày, ông đã chứng kiến lễ ký kết giữa Thái Lan và Campuchia, tập trung vào việc hạ nhiệt căng thẳng biên giới gần đây khiến hàng chục người thiệt mạng. Xung đột giữa 2 quốc gia láng giềng Đông Nam Á hồi đầu năm nay đã được giải quyết sau khi Tổng thống Trump đe dọa hủy bỏ thỏa thuận thương mại với cả hai bên.
Bên cạnh đó, Tổng thống Mỹ cũng công bố thỏa thuận thương mại toàn diện với Campuchia và hiệp định khoáng sản chiến lược với Thái Lan, dù thỏa thuận sau chủ yếu mang tính cam kết về hợp tác. Theo thỏa thuận với Campuchia, hàng trăm mặt hàng sẽ được miễn thuế quan đối ứng mà Washington áp đặt từ đầu năm nay.
Tổng thống Trump đang thực hiện chuyến công du ba nước châu Á, chuyến thăm đầu tiên tới khu vực kể từ khi tái nhậm chức. Tiếp theo, ông sẽ tới Nhật Bản rồi Hàn Quốc, nơi cuộc gặp thượng đỉnh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình được kỳ vọng là điểm nhấn của chuyến đi.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cũng có mặt tại Kuala Lumpur để hội đàm với Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (He Lifeng) trước cuộc gặp giữa hai nguyên thủ của 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Thỏa thuận với Malaysia được kỳ vọng sẽ xoa dịu lo ngại xung quanh hoạt động xuất khẩu của quốc gia Đông Nam Á này sang thị trường Mỹ. Hồi tháng 8, ông Trump ra áp mức thuế 19% đối với Malaysia, thấp hơn mức 25% mà ông từng đe dọa vào tháng 7.
Theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, tổng kim ngạch thương mại song phương đạt gần 87 tỷ USD năm ngoái. Phần lớn là thương mại hàng hóa, trong đó Mỹ thâm hụt 25 tỷ USD, song thặng dư 1,7 tỷ USD về dịch vụ.
Malaysia đã tìm kiếm điều kiện thương mại thuận lợi hơn từ Mỹ trong nhiều tháng qua và tuyên bố quyết liệt chống buôn lậu chip bán dẫn tiên tiến qua lãnh thổ nước này sang Trung Quốc.
Bộ trưởng Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Zafrul Aziz tiết lộ hôm 25/10 rằng Malaysia đang đàm phán để được miễn thuế nhập khẩu chip bán dẫn vào Mỹ - thị trường chip lớn thứ ba của Kuala Lumpur.
Nền kinh tế Malaysia tăng trưởng 5,2% trong quý 3, vượt dự báo của giới phân tích. Tuy nhiên, chính phủ dự báo tăng trưởng sẽ chậm lại còn 4%-4,5% vào năm tới, so với mức tăng trưởng dự kiến đạt 4,8% trong năm 2025.
Tham khảo Reuters
