Quốc gia châu Á đối mặt ‘núi pin thải’ khổng lồ 11 triệu tấn, giấc mơ năng lượng sạch hóa ác mộng môi trường

Ấn Độ đang ở thời kỳ hoàng kim của điện mặt trời. Trong vòng một thập kỷ, làn sóng bùng nổ năng lượng tái tạo đã đưa quốc gia này từ nhóm xếp cuối vươn lên top 3 toàn cầu về sản xuất điện mặt trời.

Hàng km tấm pin xanh phủ kín sa mạc Thar, trong khi hàng triệu mái nhà đô thị vận hành nhờ nguồn điện được trợ giá. Nhưng song hành với tăng trưởng là một bài toán mới: rác thải. Khi thế hệ pin đầu tiên tiến gần cuối vòng đời, một mối lo ngại ngày càng hiện hữu: liệu giấc mơ năng lượng sạch có biến thành cơn ác mộng môi trường?

Nhất là khi Ấn Độ hiện chưa có ngân sách quốc gia riêng cũng như hệ thống xử lý quy mô công nghiệp để đối phó với làn sóng rác thải pin mặt trời sắp tới.

Khủng hoảng rác thải “xanh”

Nhờ các gói trợ cấp của Chính phủ, gần 2,4 triệu hộ gia đình Ấn Độ đã lắp đặt điện mặt trời - giúp nguồn năng lượng này chiếm hơn 20% tổng công suất điện quốc gia và làm giảm sự phụ thuộc vào than đá.

Từng vươn lên top 3 thế giới về điện mặt trời, Ấn Độ đang đối mặt bài toán mới khi hàng triệu tấm pin tiến dần đến cuối vòng đời. Ảnh: IE 

Tuy nhiên, thành công này che giấu một mối đe dọa môi trường đang hình thành. Thiếu nguồn tài chính và mạng lưới tái chế ở cấp quốc gia, Ấn Độ đang tiến nhanh tới một cuộc khủng hoảng rác thải “xanh” mà nước này chưa sẵn sàng xử lý.

Theo ước tính, lượng rác thải pin mặt trời của Ấn Độ vào năm 2023 mới chỉ khoảng 100.000 tấn. Nhưng khối lượng này có thể tăng lên 600.000 tấn vào năm 2030.

Hội đồng Năng lượng, Môi trường và Nước (CEEW) – một tổ chức nghiên cứu của Ấn Độ – dự báo con số sẽ bùng nổ lên hơn 11 triệu tấn vào năm 2047.

Để xử lý “núi rác” này, Ấn Độ cần một mạng lưới khoảng 300 trung tâm tái chế trên toàn quốc, cùng khoản đầu tư chiến lược 478 triệu USD trong 20 năm tới.

“Làn sóng rác thải thực sự sẽ ập đến trong 10 – 15 năm nữa”, ông Rohit Pahwa, đại diện công ty năng lượng Targray, nói.

Phần lớn các siêu dự án điện mặt trời của Ấn Độ được đưa vào vận hành từ giữa thập niên 2010. Với vòng đời trung bình khoảng 25 năm, đồng hồ đếm ngược đã bắt đầu.

Tái chế chất thải

Pin mặt trời chứa nhiều kim loại giá trị cao như bạc và đồng, cùng các chất độc hại ở hàm lượng thấp như chì và cadmium.

Khi pin bị đập vỡ tại các bãi phế liệu trái phép hoặc bị chôn lấp, những chất này có thể ngấm vào nước ngầm và xâm nhập chuỗi thực phẩm.

Hiện hoạt động tái chế tại Ấn Độ vẫn mang tính tự phát. Công nhân thường chỉ thu hồi những phần dễ xử lý như khung nhôm và kính, trong khi các vật liệu phức tạp và giá trị cao bị thất thoát hoặc phát tán ra môi trường.

Dù Ấn Độ đã yêu cầu nhà sản xuất chịu trách nhiệm tái chế theo quy định rác thải điện tử ban hành năm 2022, việc thực thi còn thiếu đồng bộ – đặc biệt với các tấm pin dân dụng, vốn thường kết thúc vòng đời tại bãi rác hoặc cơ sở phế liệu không phép.

Tuy vậy, khủng hoảng này cũng mở ra một cơ hội kinh tế lớn. Tái chế công nghệ cao có thể thu hồi bạc, silicon và tái sử dụng khoảng 38% vật liệu cho các tấm pin mới, đồng thời tránh phát thải khoảng 37 triệu tấn carbon.

Các chuyên gia cho rằng để tận dụng cơ hội này, Ấn Độ cần dành thập kỷ tới để chuyên nghiệp hóa ngành tái chế và buộc doanh nghiệp điện mặt trời sinh lời phải chịu trách nhiệm cho toàn bộ vòng đời sản phẩm.

Theo Interesting Engineering