Ông Trump đột ngột triệu hồi gần 30 đại sứ, ngoại giao Mỹ có biến?

Động thái triệu hồi các đại sứ hoặc trưởng phái bộ, được nhiều nhà ngoại giao đương nhiệm và đã nghỉ hưu xác nhận, được đánh giá là bất thường. Thông thường, các sĩ quan ngoại giao chuyên nghiệp đang đứng đầu các đại sứ quán sẽ được giữ lại sau khi chính quyền thay đổi, do họ được kỳ vọng hoạt động phi chính trị.

Tuy nhiên, chính quyền Trump từ lâu đã tuyên bố sẽ loại bỏ cái gọi là “nhà nước ngầm” trong bộ máy công quyền, một quá trình mà giới chỉ trích cho rằng thực chất là cuộc thanh lọc nhắm vào tầng lớp công chức chuyên nghiệp, bao gồm cả các nhà ngoại giao cao cấp ở nước ngoài.

Tổng thống Mỹ Donald Trump

“Đây là quy trình tiêu chuẩn trong bất kỳ chính quyền nào”, một quan chức cao cấp hiện tại của Bộ Ngoại giao nói với Guardian. “Đại sứ là đại diện cá nhân của Tổng thống, và Tổng thống có quyền bảo đảm rằng những người đại diện mình tại các quốc gia đó thúc đẩy chương trình Nước Mỹ trên hết”.

Vị quan chức này cũng xác nhận các đại sứ bị triệu hồi sẽ không bị sa thải mà được điều chuyển sang nhiệm vụ khác.

Công đoàn đại diện cho các nhà ngoại giao Mỹ cho biết họ “vô cùng lo ngại” trước quy trình này. Nhiều nhà ngoại giao chia sẻ với Guardian rằng họ tin quá trình thăng chức đã bị điều chỉnh theo hướng ưu ái những người được coi là thân thiện với chính quyền, qua đó có nguy cơ chính trị hóa ngành ngoại giao.

Hiệp hội Ngoại giao Mỹ AFSA nhấn mạnh rằng các nhân viên ngoại giao đã thực thi chính sách và quy trình của chính quyền tiền nhiệm một cách đúng mực không nên bị trừng phạt thông qua những thay đổi mang tính hồi tố trong tiêu chí thăng chức. Tổ chức này cũng đặt câu hỏi về tính công bằng đối với những người đã được đề xuất nhưng không được thăng chức trong năm nay, và nay phải đối mặt với bất lợi khi người khác được đẩy lên trước.

Đáng chú ý, cuộc điều chỉnh nhân sự này không được công bố công khai. Cuối tuần qua, các nhân viên Bộ Ngoại giao chỉ lặng lẽ lập danh sách những người đã nhận lệnh triệu hồi. “Đây là một thảm họa”, một cựu quan chức cấp cao cho biết sau khi trao đổi với các đại sứ sắp rời nhiệm sở. “Mọi thứ diễn ra ngẫu nhiên, không ai biết vì sao mình bị gọi về hay được giữ lại”.

Khu vực chịu tác động nặng nề nhất là châu Phi, nơi khoảng 12 đại sứ hoặc trưởng phái bộ bị triệu hồi, bao gồm các vị trí tại Niger, Uganda, Senegal, Somalia, Côte d’Ivoire, Mauritius, Nigeria, Gabon, Congo, Burundi, Cameroon và Rwanda. Tại Trung Đông, các trưởng phái bộ ở Ai Cập và Algeria cũng bị gọi về. Ở châu Âu, các đại sứ tại Slovakia, Montenegro, Armenia và Bắc Macedonia nằm trong danh sách nhận lệnh triệu hồi.

Thượng nghị sĩ Jeanne Shaheen, thành viên Dân chủ cao cấp nhất của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cho biết hiện có khoảng 80 vị trí đại sứ còn bỏ trống. Bà cảnh báo rằng việc loại bỏ các đại sứ chuyên nghiệp, những người phục vụ tận tụy bất kể ai nắm quyền, đang khiến Mỹ tự làm suy yếu vai trò lãnh đạo và tạo lợi thế cho các đối thủ địa chính trị, qua đó làm nước Mỹ kém an toàn, kém mạnh và kém thịnh vượng hơn.

Ngoại trưởng Marco Rubio, trong buổi họp báo cuối năm tuần trước, cho biết ông đã trình danh sách mới gồm hàng trăm nhà ngoại giao được đề cử thăng chức, sau khi chính quyền Trump điều chỉnh tiêu chí và hội đồng giám sát quy trình này. Đây là một phần trong nỗ lực nhằm hạn chế ảnh hưởng của các chính sách đa dạng, công bằng và hòa nhập vốn hỗ trợ các ứng viên thuộc nhóm thiểu số trong nhiều cơ quan chính phủ.

Theo AFSA, các quan chức quyền lực trong Nhà Trắng, bao gồm Phó Chánh văn phòng Stephen Miller, đang tìm cách đưa những đồng minh thân cận vào Bộ Ngoại giao nhằm thực thi các mục tiêu như siết chặt nhập cư. Việc thăng chức cho các nhà ngoại giao phù hợp với định hướng của Nhà Trắng hiện tại, theo cảnh báo của hiệp hội, sẽ đẩy ngành ngoại giao Mỹ ngày càng xa rời tính chuyên nghiệp và trung lập vốn có.

Theo Guardian