Nhiều hãng hàng không phương Tây đồng loạt rút khỏi Trung Quốc, chuyện gì đang xảy ra?
(Thị trường tài chính) - Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn và địa chính trị căng thẳng, nhiều hãng hàng không lớn của Mỹ và châu Âu đang thu hẹp đáng kể hoạt động tại Trung Quốc, nhường chỗ cho các đối thủ nội địa.
Mới đây, British Airways (BA) thông báo tạm ngừng đường bay London - Bắc Kinh từ tháng 10/2024. Quyết định này được đưa ra chỉ vài tuần sau khi Virgin Atlantic rút khỏi tuyến Thượng Hải - tuyến bay duy nhất của hãng đến Trung Quốc.
Tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Qantas của Úc cũng đã cắt giảm chuyến bay Sydney - Thượng Hải, lý do được đưa ra là tình trạng máy bay chỉ lấp đầy khoảng một nửa số ghế.
Động thái này phản ánh sự thay đổi chiến lược sâu sắc của các hãng hàng không quốc tế đối với thị trường Trung Quốc. Trước đại dịch COVID-19, nước này được xem là thị trường tiềm năng với triển vọng tăng trưởng cao, hứa hẹn mang lại lợi nhuận lớn từ nền kinh tế đang bùng nổ và lượng khách du lịch giàu có ngày càng tăng. Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi đáng kể do tăng trưởng kinh tế chậm lại và căng thẳng địa chính trị leo thang giữa Bắc Kinh với Mỹ và các đồng minh.
Đại dịch COVID-19 đã gây ra sự sụt giảm mạnh về số lượng chuyến bay quốc tế đến Trung Quốc. Dù các hãng hàng không đã nỗ lực khôi phục hoạt động sau khi Trung Quốc mở cửa trở lại vào năm 2023, nhiều hãng gần đây đã bắt đầu thu hẹp quy mô do nhu cầu thấp và chi phí vận hành tăng cao.
British Airways, từng coi tuyến bay Bắc Kinh là "một trong những tuyến quan trọng nhất" khi khởi động lại sau ba năm gián đoạn, nay đã giảm một nửa tần suất bay đến Hồng Kông. Hãng vẫn duy trì các chuyến bay đến Thượng Hải, nhưng tương lai của các tuyến bay này cũng không chắc chắn.
Thị trường hàng không Trung Quốc phục hồi chậm sau đại dịch, với lưu lượng quốc tế vẫn thấp hơn nhiều so với mức trước khủng hoảng năm 2019. Ngoài nhu cầu yếu, các hãng hàng không phương Tây còn phải đối mặt với thách thức từ việc phải bay vòng tránh không phận Nga, dẫn đến tăng chi phí nhiên liệu và thời gian bay, làm giảm khả năng cạnh tranh với các hãng hàng không Trung Quốc.
Trong khi các hãng phương Tây rút lui, các hãng hàng không Trung Quốc như Air China, China Eastern và China Southern đang tận dụng cơ hội để mở rộng thị phần. Điều này có thể dẫn đến sự thay đổi lớn trong cấu trúc thị trường hàng không quốc tế đến và đi từ Trung Quốc trong những năm tới.
Lệnh cấm bay qua lãnh thổ Nga từ năm 2022 đang tạo ra thách thức lớn cho các hãng hàng không phương Tây khi khai thác các tuyến bay đến Đông Á. Nhiều lãnh đạo trong ngành cho rằng đây là yếu tố chính khiến nhiều đường bay trở nên không khả thi về mặt kinh tế.
Chi phí nhiên liệu tăng cao, chiếm 25-30% tổng chi phí hoạt động, khiến các hãng hàng không phương Tây rơi vào thế bất lợi so với đối thủ Trung Quốc vẫn được phép bay qua Nga.
Theo số liệu từ OAG, số chuyến bay quốc tế từ châu Âu và Bắc Mỹ đến Trung Quốc trong mùa hè đã giảm hơn 60% so với đỉnh điểm năm 2018. Trong khi đó, các hãng hàng không Trung Quốc chỉ giảm 30% và hiện đang khai thác gấp đôi số chuyến bay so với đối thủ phương Tây.
Ben Smith, CEO của Air France-KLM, nhận định: "Các hãng hàng không Trung Quốc được bay qua Nga có lợi thế cạnh tranh không công bằng."
Mặc dù Chính phủ Mỹ đã tăng số lượng chuyến bay trực tiếp Mỹ - Trung từ 35 lên 50 chuyến/tuần, các hãng hàng không Mỹ vẫn lo ngại về khả năng cạnh tranh và đang vận động Washington không nới lỏng thêm hạn ngạch.
Theo dữ liệu của A4A, nhu cầu đi lại trực tiếp Mỹ - Trung đã giảm 76% trong năm 2024 so với năm 2019. Edmond Rose, cựu lãnh đạo Virgin Atlantic, cho biết lượng khách vẫn chưa phục hồi về mức trước đại dịch, đặc biệt là trên các tuyến phụ thuộc vào khách du lịch và sinh viên Trung Quốc.
Trong khi đó, các hãng hàng không Trung Quốc đang tận dụng cơ hội mở rộng thị phần tại châu Âu. Theo OAG, số chuyến bay của họ đến châu Âu đã tăng 16% so với năm 2019, đạt 14.835 chuyến trong mùa hè này.
Các chuyên gia nhận định xu hướng này không chỉ phản ánh lợi thế cạnh tranh của các hãng Trung Quốc mà còn thể hiện những thay đổi trong quan hệ Trung Quốc - phương Tây kể từ năm 2019.
Theo Financial Times
