Nền kinh tế số 1 Đông Nam Á bất ngờ rút lui, thỏa thuận với Mỹ bên bờ sụp đổ
(Thị trường tài chính) - Thỏa thuận thương mại giữa Indonesia và Mỹ đang đối mặt nguy cơ sụp đổ, khi phía Washington ngày càng tỏ ra thất vọng trước việc Jakarta bị cho là đang rút lại các cam kết đạt được hồi tháng 7.
Theo các nguồn tin am hiểu đàm phán, Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) Jamieson Greer cho rằng Indonesia “rút lại” nhiều cam kết then chốt. Trong trao đổi với USTR, giới chức Indonesia cho biết họ không thể chấp nhận một số cam kết mang tính ràng buộc và muốn điều chỉnh lại theo hướng “mềm” hơn, điều mà chính quyền Trump đánh giá là bất lợi hơn so với các thỏa thuận Mỹ gần đây ký với Malaysia và Campuchia.
Một nguồn tin nhận định: “Indonesia không chỉ trì hoãn thực thi thỏa thuận như từng xảy ra với một số đối tác khác; họ thẳng thắn nói rằng không thể thực hiện những gì đã ký và muốn chuyển các cam kết thành không ràng buộc. Điều này là cực kỳ nghiêm trọng và khiến phía Mỹ phản ứng tiêu cực. Thỏa thuận có thể đổ vỡ”.
Washington cho rằng Jakarta đang rút lại cam kết về việc xóa bỏ các hàng rào phi thuế quan đối với hàng công nghiệp và nông sản Mỹ, cũng như các điều khoản liên quan đến thương mại số.
Theo đánh giá của USTR, Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto và Bộ trưởng Điều phối Kinh tế Airlangga Hartarto đã chấp thuận thỏa thuận hồi tháng 7 trước khi tham vấn đầy đủ với các quan chức cấp cao khác. Washington tin rằng Tổng thống Prabowo có thể thúc đẩy việc phê chuẩn, nhưng đang chần chừ vì yếu tố chính trị nội bộ.
Greer dự kiến điện đàm với Airlangga trong tuần này nhằm tháo gỡ bế tắc.
Áp lực từ các cảnh báo áp thuế của Mỹ
Khung thỏa thuận giữa hai bên được hình thành sau khi Mỹ gửi thư đến hơn 20 đối tác, cảnh báo sẽ áp các mức thuế mạnh nếu không đạt được thỏa thuận trước ngày 1/8. Riêng với Indonesia, Tổng thống Donald Trump đe dọa áp thuế 32%, sau đó giảm xuống 19% trong thỏa thuận cuối cùng.
Theo đó, Jakarta đồng ý dỡ bỏ phần lớn thuế nhập khẩu đối với hàng công nghiệp và nông sản Mỹ, đồng thời cam kết mua máy bay, LNG và đậu tương trị giá hàng tỷ USD nhằm thu hẹp thặng dư thương mại với Washington.
Indonesia cũng nhất trí xóa bỏ nhiều hàng rào phi thuế quan, bao gồm các yêu cầu khắt khe về tỷ lệ nội địa hóa mà doanh nghiệp Mỹ coi là rào cản đầu tư.
Tuy nhiên, các hiệp hội doanh nghiệp Indonesia phản đối việc nới quy định nội địa hóa, cho rằng điều này có thể khiến doanh nghiệp trong nước mất lợi thế cạnh tranh.
Thỏa thuận còn vướng thêm bất đồng sau khi Financial Times đưa tin vào tháng 11 rằng Jakarta phản đối việc Mỹ muốn đưa vào các điều khoản “cưỡng chế”, vì lo ngại ảnh hưởng đến “chủ quyền kinh tế”.
Bài toán tỷ lệ nội địa hóa và sức ép từ Mỹ
Apple là một trong những công ty bị tác động mạnh. Cuối năm ngoái, Indonesia cấm bán iPhone 16 do hãng không đáp ứng yêu cầu 40% nội địa hóa. Lệnh cấm chỉ được dỡ bỏ sau khi Apple chấp nhận đầu tư sản xuất linh kiện tại nước này.
Trong các thỏa thuận mới, Washington muốn bổ sung điều khoản cho phép hủy bỏ thỏa thuận nếu các nước ký kết tham gia một hiệp định khác bị Mỹ đánh giá là đe dọa lợi ích cốt lõi của mình. Malaysia và Campuchia đã chấp nhận điều khoản này, một phần trong nỗ lực của Mỹ nhằm đối trọng với ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại Đông Nam Á, khu vực mà Bắc Kinh là đối tác thương mại lớn nhất của phần lớn quốc gia.
Tổng thống Trump thời gian qua đã ký một loạt thỏa thuận thương mại hạn chế với EU, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nền kinh tế châu Á nhỏ hơn. Những thỏa thuận này thường được quảng bá như bước đầu trong tiến trình đàm phán sâu rộng hơn, đi kèm việc Mỹ cắt giảm một số mức thuế “có đi có lại”.
Theo FT
