Mỹ - Trung đình chiến: Ông Trump sẽ nhượng bộ những gì ở Busan?

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ hoàn tất một thỏa thuận giúp “hạ nhiệt” căng thẳng trong cuộc gặp vào ngày 30/10 tại Hàn Quốc, tạm thời đặt cuộc chiến thương mại lớn nhất thế giới vào thế tạm dừng - ít nhất là lúc này.

Những tín hiệu ban đầu cho thấy hai nhà lãnh đạo đang chuẩn bị ký kết một thỏa thuận để dỡ bỏ một phần thuế quan, phí và các hạn chế xuất khẩu mà cả hai bên đã áp đặt hoặc đe dọa trong những tháng gần đây. Mỹ có thể giảm thuế nhập khẩu liên quan đến fentanyl, phê duyệt thương vụ bán TikTok. Còn Trung Quốc nhiều khả năng sẽ gia tăng mua đậu tương, đồng thời tạm dừng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm.

Khoảnh khắc này được xem là một bước ngoặt không chỉ về thương mại mà còn với những lĩnh vực trọng yếu như chất bán dẫn và vận tải biển, vốn đã trở thành “quân cờ thương lượng” trong cuộc xung đột rộng lớn hơn. Tuy nhiên, giới phân tích nhận định đây sẽ chỉ là 1 thỏa thuận đình chiến tạm thời chứ không phải điều gì bền vững có thể làm thay đổi lộ trình tách rời có kiểm soát giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.

Washington và Bắc Kinh đang tiến gần đến một thỏa thuận tạm thời nhằm “hạ nhiệt” cuộc chiến thương mại lớn nhất thế giới. Ảnh: Reuters 

Theo Nhà Trắng, hai nhà lãnh đạo sẽ gặp nhau vào lúc 11 giờ sáng theo giờ địa phương tại thành phố Busan, Hàn Quốc. Đây là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa họ kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng vào tháng 1. 

9 tháng qua là giai đoạn đầy biến động: có thời điểm ông Trump nâng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc lên tới 145%, trong khi Bắc Kinh đáp trả bằng cách cắt nguồn cung nam châm đất hiếm - vật liệu quan trọng để sản xuất hàng công nghệ cao như máy bay chiến đấu, điện thoại thông minh và tua-bin gió.

Quan hệ Mỹ - Trung liên tục dao động giữa các đợt áp thuế và đình chiến, trừng phạt và hòa hoãn. Những cuộc gặp giữa các nhóm đàm phán bị chi phối bởi những hiểu lầm dai dẳng, các biện pháp trả đũa lẫn nhau và những lời đe dọa. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán tại Kuala Lumpur cuối tuần trước dường như đã mang lại bước đột phá, khi cả hai đều muốn ổn định quan hệ nhằm tránh nguy cơ thiệt hại kinh tế nghiêm trọng hơn.

Vào hôm 29/10, ông Trump đã có bước nhượng bộ lớn khi tuyên bố sẵn sàng thảo luận về việc cho phép Trung Quốc tiếp cận bộ vi xử lý AI hàng đầu Blackwell của Nvidia Corp. Phía Trung Quốc cũng đưa ra một nhượng bộ đáng kể: hoãn việc mở rộng quy định cấp phép xuất khẩu đất hiếm ít nhất một năm, đồng thời cam kết sẽ đánh giá lại chương trình trong thời gian đó. 

Ngoài ra, Trung Quốc cũng đã nối lại việc mua đậu tương của Mỹ. Động thái này mang lại chiến thắng chính trị cho ông Trump, người đang phải đối mặt với làn sóng bất mãn từ giới nông dân. 

Sau những tin tức tích cực gần đây, cả chứng khoán Mỹ và Trung Quốc đều tăng điểm mạnh. Tuy nhiên, bất kỳ sự đồng thuận nào cũng có thể mong manh và ngắn ngủi như những thỏa thuận trước đây. Cả hai bên đều đang tự tin rằng mình đang chiếm ưu thế. Ông Ngô Tân Ba (Wu Xinbo), cố vấn cho chính phủ Trung Quốc, nhận định Bắc Kinh đã chuẩn bị tốt hơn nhiều cho chiến tranh thương mại so với nhiệm kỳ đầu của ông Trump.

Đất hiếm được coi là đòn bẩy cực kỳ quan trọng, trong khi cỗ máy xuất khẩu vẫn tỏ ra mạnh mẽ và Trung Quốc hoàn toàn tự tin về những tiến bộ gần đây trong sản xuất chip cũng như bước đột phá về AI của DeepSeek. Đối với ông Trump, cuộc gặp lần này là một bài toán cân bằng chính trị tinh tế. Các nhân vật có quan điểm cứng rắn với Trung Quốc trong Đảng Cộng hòa đang theo dõi sát sao xem ông sẵn sàng nhượng bộ đến đâu.

Ngoài ra, ông Trump dự kiến cũng sẽ gây sức ép lên ông Tập nhằm giảm hỗ trợ cho Nga trong cuộc chiến ở Ukraine. Tuy nhiên, ít người kỳ vọng Trung Quốc sẽ can thiệp sâu, bởi Bắc Kinh đã xích lại gần Moscow. Theo số liệu hải quan Trung Quốc, kim ngạch thương mại song phương đạt kỷ lục 245 tỷ USD trong năm 2024, tăng 68% so với năm 2021. 

Với quá nhiều yếu tố chi phối quan hệ Mỹ - Trung, chưa thể xác định rõ ràng phạm vi thực tế của thỏa thuận sắp tới. Đồng thời rất nhiều vấn đề gai góc vẫn còn bỏ ngỏ. Tuy nhiên, không thể phủ nhận cuộc gặp sẽ diễn ra trong vài giờ tới rõ ràng là rất quan trọng đối với thế giới.