Láng giềng Việt Nam xây dựng nhà máy thủy điện đập vòm ở độ cao gần 3.000m, có khả năng giảm hơn 7 triệu tấn khí CO2

Những tổ máy phát điện đầu tiên của China Huadian Corp tại Nhà máy Thủy điện Yebatan đã chính thức phát điện. Đây là dự án thủy điện đập vòm ở độ cao lớn nhất Trung Quốc (2.894m) hiện đang xây dựng, đồng thời là dự án thủy điện lớn nhất trên đoạn Tứ Xuyên–Tây Tạng của thượng nguồn sông Kim Sa.

Là dự án trọng điểm trong Kế hoạch 5 năm lần thứ 14 của Trung Quốc (2021–2025), việc đưa các tổ máy đầu tiên vào vận hành đánh dấu một bước đột phá quan trọng nữa của Trung Quốc trong xây dựng đập vòm siêu cao và phát triển năng lượng sạch tại các khu vực cao nguyên, khí hậu khắc nghiệt.

Nhà máy Thủy điện Yebatan

Nằm trên đoạn Tứ Xuyên-Tây Tạng của thượng nguồn Sông Kim Sa, thủy điện Yebatan là dự án thứ bảy trong tổng số 13 nhà máy thủy điện được quy hoạch dọc theo tuyến sông này. Dự án do Jinsha River Upstream Hydropower Development Co đầu tư và phát triển; công tác quy hoạch, nghiên cứu khả thi, khảo sát và thiết kế toàn bộ các giai đoạn do PowerChina Chengdu Engineering Co đảm nhiệm.

Nhà máy có tổng công suất lắp đặt 2,24 triệu kW, dung tích hồ chứa 1,08 tỷ m3, sản lượng điện thiết kế 10,2 tỷ kWh/năm. Khi vận hành đầy đủ, dự án sẽ giúp tiết kiệm hơn 3 triệu tấn than tiêu chuẩn mỗi năm và giảm trên 7 triệu tấn khí CO2.

Hơn 20 năm xây dựng, vượt qua thách thức địa chất và khí hậu

Quá trình xây dựng kéo dài hơn hai thập kỷ: Bắt đầu lập kế hoạch từ năm 2004, được phê duyệt xây dựng năm 2016 và chặn dòng thành công năm 2019. Dự án đòi hỏi nỗ lực bền bỉ qua nhiều thế hệ kỹ sư và công nhân.

Các thách thức lớn nhất của dự án là điều kiện địa chất phức tạp tại nền đập, các đới giải phóng sâu phát triển mạnh và mức ứng suất nguyên vị rất cao, lên tới 37,6 MPa. Ngoài ra, công trình còn phải xử lý và vượt qua hai sự cố thiên tai liên quan đến các hồ nước hình thành do sạt lở Baige.

Thông qua đổi mới công nghệ liên tục, đội ngũ dự án đã giải quyết hàng loạt bài toán kỹ thuật then chốt như: Xây dựng đập trên nền đá bị giải phóng sâu trong khu vực kiến tạo hoạt động mạnh; thi công an toàn các hang ngầm quy mô lớn trong đá nứt vỡ dưới ứng suất cao; kiểm soát nhiệt và ngăn nứt nhiệt cho đập vòm ở độ cao lớn; cũng như đổ bê tông liên tục trong mùa đông.

Nhà máy có tổng công suất lắp đặt 2,24 triệu kW, dung tích hồ chứa 1,08 tỷ m3

Theo Giám đốc dự án Li Jingbo, Viện Chengdu trước đây đã thực hiện nhiều dự án đập vòm lớn như Ertan Hydropower Station, Xiluodu Hydropower Station và Dagangshan Hydropower Station.

Tại Yebatan, dự án đạt nhiều cột mốc mới của ngành: Đập vòm cong kép có chiều cao tối đa 217m, cao nhất trong số các đập vòm cùng loại đang xây dựng ở Trung Quốc; là đập vòm đầu tiên tại vùng lạnh cho phép đổ bê tông mùa đông không gián đoạn; và là đập vòm siêu cao đầu tiên (lưu lượng xả >10.000 m3/giây) áp dụng thiết kế tràn xả toàn thân.

Dự án cũng có đập phụ tràn bằng bê tông đổ đá đầu tiên của Trung Quốc, khắc phục một khoảng trống kỹ thuật trước đây.

Đáng chú ý, Yebatan thúc đẩy xây dựng thông minh thông qua nền tảng số “Yedian Cloud”, cho phép quản lý số hóa toàn diện dựa trên thiết kế 3D và các công nghệ IoT, BIM và AI. Nền tảng này hỗ trợ kiểm soát nhiệt thông minh cho đập, công tác bơm phụt và quản lý quy trình số hóa, tạo nên mô hình quản lý mới cho các dự án lớn trong điều kiện cao nguyên phức tạp.

Điện năng từ Yebatan sẽ được truyền tới khu vực miền Trung Trung Quốc thông qua dự án Jinshang–Hubei ±800kV UHVDC, qua đó tăng cường đáng kể nguồn cung điện khu vực và tạo động lực xanh cho phát triển kinh tế – xã hội chất lượng cao.

Là bộ phận quan trọng của cụm năng lượng sạch thượng nguồn sông Kim Sa, Thủy điện Yebatan không chỉ thể hiện năng lực kỹ thuật thủy điện hàng đầu của Trung Quốc mà còn đóng vai trò then chốt trong thúc đẩy chuyển dịch năng lượng xanh, hiện thực hóa mục tiêu kép về carbon, đóng góp thiết thực cho việc xây dựng hệ thống năng lượng mới và bảo đảm an ninh năng lượng.