Không phải Mỹ, đây mới là siêu cường đang dẫn đầu cuộc đua hạt nhân thế giới, bạo chi gấp đôi cả thế giới cộng lại
(Thị trường tài chính) - Trong cuộc đua AI toàn cầu, năng lượng hạt nhân đang trở thành yếu tố then chốt khi nhu cầu điện của các trung tâm dữ liệu dự kiến tăng gấp đôi vào năm 2035.
Trong cuộc đua phát triển lò phản ứng hạt nhân thế hệ tiếp theo, Trung Quốc đang nổi lên như đối thủ đáng gờm, thách thức vị thế của Mỹ và các cường quốc khác. Đây là công nghệ then chốt có thể cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu và hạ tầng số trong tương lai.
"Công trình nghiên cứu về phản ứng tổng hợp và phân hạch của họ rất ấn tượng", nhà đồng sáng lập Microsoft nhận định về những bước tiến của Trung Quốc trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Ông nhấn mạnh rằng Bắc Kinh đang đầu tư vào nghiên cứu phản ứng tổng hợp "nhiều hơn phần còn lại của thế giới cộng lại, gấp đôi".
Trung Quốc hiện dẫn đầu thế giới trong nhiều lĩnh vực công nghệ xanh, từ ô tô điện, pin mặt trời đến pin lưu trữ năng lượng, cùng với việc kiểm soát nguồn cung khoáng chất đất hiếm - nguyên liệu thiết yếu cho quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu.
Công nghệ lò phản ứng hạt nhân tiên tiến, đặc biệt là lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) và năng lượng nhiệt hạch, là một trong số ít lĩnh vực mà Trung Quốc vẫn chưa thiết lập được ưu thế tuyệt đối. Tuy nhiên, với mức đầu tư khủng như hiện nay, khoảng cách này có thể sớm được thu hẹp.
Hiện nay, ngành công nghiệp hạt nhân toàn cầu đang vật lộn với hàng loạt trở ngại lớn: từ việc xin phê duyệt theo quy định, xây dựng chuỗi cung ứng nhiên liệu thế hệ mới, cho đến thách thức công nghệ trong việc tạo ra năng lượng ròng - đặc biệt đối với công nghệ tổng hợp hạt nhân.
Bất chấp những rào cản này, sự quan tâm đến lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) và năng lượng nhiệt hạch đang gia tăng mạnh mẽ khi các quốc gia tìm kiếm nguồn năng lượng mới để đáp ứng nhu cầu bùng nổ của các trung tâm dữ liệu.
Nhu cầu điện tăng vọt từ trung tâm dữ liệu
Tại Mỹ, các trung tâm dữ liệu dự kiến sẽ tiêu thụ khoảng 9% tổng lượng điện của quốc gia vào năm 2035 - tăng gấp đôi so với mức năm 2024, theo số liệu công bố. Nhu cầu gia tăng này được dự báo sẽ thúc đẩy làn sóng đầu tư lên tới 350 tỷ USD vào năng lượng hạt nhân.
Bill Gates cho rằng năng lượng hạt nhân là giải pháp tối ưu để cung cấp điện cho các trung tâm dữ liệu, đồng thời gi ảm chi phí năng lượng. Ông cảnh báo rằng trí tuệ nhân tạo đang đẩy hóa đơn tiền điện tăng cao, và xu hướng này sẽ còn trầm trọng hơn khi máy bơm nhiệt và ô tô điện được phổ biến rộng rãi.
Mặc dù Mỹ sở hữu nguồn khí đốt tự nhiên dồi dào - chiếm gần một nửa sản lượng điện cả nước năm 2023 - tỷ phú Gates nhấn mạnh rằng "chúng ta không có nguồn khí đốt tự nhiên vô hạn".
Về dài hạn, "có lẽ phân hạch hoặc nhiệt hạch sẽ là cách rẻ nhất để sản xuất điện", ông dự báo. Tuy nhiên, cả hai công nghệ này hiện vẫn đắt đỏ và chưa được chứng minh hiệu quả trên quy mô thương mại.
Breakthrough Energy Ventures - quỹ đầu tư khí hậu do tỷ phú Gates thành lập - đã rót vốn cho nhiều công ty khởi nghiệp hạt nhân, trong đó có Commonwealth Fusion Systems (tiên phong về nhiệt hạch) và TerraPower (đang phát triển lò phản ứng phân hạch thế hệ mới). Đáng chú ý, chính Bill Gates là người sáng lập TerraPower.
Ngày càng nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đang chạy đua ký kết thỏa thuận mua điện với các công ty khởi nghiệp hạt nhân nhằm đảm bảo nguồn cung năng lượng trong tương lai. Từ Microsoft đến Google thuộc Alphabet Inc., tất cả đều đang tích cực tìm kiếm các đối tác cung cấp năng lượng hạt nhân.
Tuy nhiên, Bill Gates đưa ra nhận định thận trọng rằng các công ty khởi nghiệp này vẫn còn một chặng đường dài trước khi có thể cung cấp điện ở quy mô lớn.
"Năng lượng hạt nhân nói chung sẽ không đóng góp đáng kể vào nguồn điện của trung tâm dữ liệu cho đến năm 2035, và đó là trong trường hợp mọi việc diễn ra suôn sẻ," ông nhấn mạnh.
Như vậy, mặc dù triển vọng về năng lượng hạt nhân thế hệ mới rất hứa hẹn, nhưng thời điểm công nghệ này thực sự phát huy tác dụng vẫn còn ở phía trước - đòi hỏi sự kiên nhẫn và đầu tư liên tục từ cả khu vực công và tư.
Tại Mỹ, khác với các nguồn năng lượng không carbon khác như gió và mặt trời, năng lượng hạt nhân đang nhận được sự ủng hộ từ chính quyền Trump. Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh ở Utah hồi tháng 10, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright tuyên bố với khán giả rằng "năng lượng hạt nhân sẽ lại trở nên hấp dẫn".
Trước khi gia nhập Bộ Năng lượng, ông Wright từng là thành viên hội đồng quản trị của Oklo Inc. - một công ty khởi nghiệp chuyên phát triển lò phản ứng mô-đun nhỏ.
Tham khảo CNBC, Wall Street Journal
