Hơn 1 tỷ tấn chất thải phóng xạ nằm trên đường đi của siêu bão Milton, nguy cơ gây thảm họa môi trường nghiêm trọng

Khi bão Milton đổ bộ vào bờ biển phía Tây Florida với sức gió mạnh và mưa lớn, các nhà môi trường lo ngại rằng cơn bão có thể phát tán các chất thải ô nhiễm còn sót lại của ngành khai thác phân bón phốt phát và những chất thải nguy hại khác ra khắp tiểu bang này và ảnh hưởng đến các tuyến đường thủy.

Hơn 1 tỷ tấn chất thải phosphogypsum (thạch cao phốt pho) phóng xạ nhẹ đang được lưu trữ trong các “ao khổng lồ” có nguy cơ bị rò rỉ khi gặp những cơn bão lớn, theo Fortune. Florida có khoảng 25 khu vực ao như vậy, hầu hết tập trung xung quanh các mỏ phốt phát lớn và nhà máy chế biến phân bón ở miền Trung của tiểu bang. Nhiều nhà môi trường cho biết phần lớn các chất thải này đều nằm trên đường đi dự kiến của bão Milton.

"Việc đặt các địa điểm dễ bị tổn thương quá gần những tuyến đường thủy chính có nguy cơ bị hư hại do bão là một công thức dẫn đến thảm họa. Đây là những quả bom hẹn giờ", Ragan Whitlock, luật sư tại Trung tâm Đa dạng Sinh học cảnh báo.

Hơn 1 tỷ chất thải phóng xạ đe dọa đến bang Florida khi bão Milton chính thức đổ bộ Ảnh: Fortune 

Phosphogypsum là chất phế thải rắn từ quá trình chế biến quặng phốt phát để sản xuất phân bón hóa học. Nó chứa radium, chất phân hủy thành khí radon. Cả radium lẫn radon đều có tính phóng xạ và có thể gây ung thư. 

Bên cạnh đó, phosphogypsum cũng có thể chứa các kim loại nặng độc hại và những chất gây ung thư khác, chẳng hạn như asen, cadmium, crom, chì, thủy ngân và niken.

Chất thải này càng trở nên đáng lo ngại hơn vì không có cách dễ dàng nào để xử lý, khiến nó tích tụ và trở thành mục tiêu lớn của những cơn bão như Milton.

Siêu bão đã đổ bộ vào miền Trung Florida vào cuối ngày 9/10 (theo giờ địa phương) với sức gió duy trì gần 200km/giờ, khả năng có sóng dâng cao từ 2 - 3,5 mét và lượng mưa lên đến 46cm.

Một cơn bão nhỏ hơn - bão Frances - từng đổ bộ vào bờ biển phía Đông của tiểu bang với sức gió cấp 2 và tràn qua miền Trung Florida vào năm 2004. Cơn bão làm tràn 240 triệu lít nước thải axit từ các ao phosphogypsum vào những tuyến đường thủy lân cận, giết chết hàng nghìn con cá và nhiều sinh vật biển khác.

Khu vực mỏ phốt phát Piney Point cũ ở Florida. Những ao này chứa phosphogypsum, một chất thải phóng xạ từ quá trình sản xuất phân bón. Ảnh: Tiffany Tompkins/The Bradenton Herald

Mối lo ngại đặc biệt từ bão Milton là ao chứa nước thải Piney Point, nằm trên bờ Vịnh Tampa và đã gặp phải nhiều vấn đề về cấu trúc gây rò rỉ thường xuyên trong nhiều năm.

Một vụ rò rỉ vào tháng 3/2021 khiến khoảng 812 triệu lít nước ô nhiễm tràn vào vịnh và gây ra tình trạng cá chết hàng loạt. Một vụ rò rỉ khác vào tháng 8/2022 cũng giải phóng thêm 17 triệu lít nước thải.

Cả Florida và North Carolina đều chịu trách nhiệm khai thác 80% nguồn cung cấp phốt pho của Mỹ, không chỉ quan trọng đối với nông nghiệp mà còn đối với sản xuất đạn dược.

Ngoài các ao chất thải, khu vực Vịnh Tampa còn là nơi có nhiều địa điểm chất thải độc hại cũ được coi là một trong những bãi thải tồi tệ nhất cả nước. Một địa điểm sản xuất thuốc trừ sâu trước đây, công ty hóa chất Stauffer Chemical, đã làm ô nhiễm khu vực sông Anclote, nước ngầm và đất.

Sở Bảo vệ Môi trường Florida hôm 8/10 thông báo rằng họ đang chuẩn bị mọi nguồn lực cần thiết cho các cơ sở mà họ quản lý, cũng như bảo vệ các công viên tiểu bang và khu bảo tồn thủy sinh để giảm thiểu tác động của bão.

"Tại thời điểm này, chúng tôi đang chuẩn bị ứng phó với cơn bão cả về mặt chuyên môn lẫn cá nhân", phát ngôn viên của Mosaic Ashleigh Gallant bình luận. "Nếu có tác động, chúng tôi sẽ công bố thông tin sau cơn bão".

Theo Fortune