Hàng Trung Quốc vẫn tràn ngập nước Mỹ, thuế quan của ông Trump có thất bại?
(Thị trường tài chính) - Báo cáo doanh số xuất khẩu của Trung Quốc đã phơi bày những lỗ hổng trong chính sách thuế quan của Mỹ, đồng thời cho thấy sự khó khăn của doanh nghiệp Mỹ trong việc cắt đứt khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu do Bắc Kinh thống trị, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ và thương mại điện tử.
Sáu tháng kể từ khi ông Trump bắt đầu cú sốc thuế quan toàn cầu, sức phục hồi đáng kinh ngạc của hàng hóa xuất khẩu Trung Quốc cho thấy nhiều sản phẩm của Bắc Kinh vẫn giữ vai trò quan trọng, ngay cả khi Mỹ đã áp thuế lên tới 55%.
Theo số liệu mới nhất, khoảng 1 tỷ USD hàng hóa vẫn được vận chuyển qua Thái Bình Dương từ Trung Quốc đến Mỹ mỗi ngày, với số lượng tăng dần từ tháng 8 đến tháng 9. Mặc dù tổng giá trị thương mại toàn cầu giảm hai con số trong nửa năm qua, một số mặt hàng gần đây thậm chí đã tăng trưởng trở lại so với năm 2024, bất chấp những căng thẳng thương mại leo thang giữa Bắc Kinh và Washington.
Kết quả cho thấy, thuế quan của Mỹ dường như chỉ có khả năng kiểm soát nhập khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ một cách hạn chế. Nguyên nhân là do sức ảnh hưởng lớn của Trung Quốc trong các lĩnh vực như đất hiếm và điện tử, khiến các sản phẩm của nước này khó bị loại bỏ, ít nhất là trong ngắn hạn. Tình hình này có thể thay đổi theo thời gian, đặc biệt nếu Tổng thống Trump tiếp tục tăng thuế, như ông đã nhiều lần đe dọa.
Các nhà kinh tế Chang Shu và David Qu nhận định: "Vị thế vững chắc của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu mang lại cho họ một số lợi thế mặc cả với các nhà nhập khẩu Mỹ trong tương lai gần". Họ cũng cảnh báo các quốc gia khác không thể nhanh chóng thay thế Trung Quốc trở thành nhà cung cấp lớn cho Mỹ, bởi "Việc điều chỉnh lại sản xuất sẽ mất thời gian”.
Tất cả những yếu tố này mang lại cho Chủ tịch Tập Cận Bình thêm quyền lực mặc cả khi các nhà đàm phán thương mại của ông chuẩn bị bước vào các cuộc đàm phán nhằm gia hạn thỏa thuận đình chiến thuế quan 90 ngày, dự kiến hết hạn vào tháng 11. Trong quý 3, hơn 100 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc đã đổ vào Mỹ, giúp Bắc Kinh duy trì tăng trưởng kinh tế theo đúng mục tiêu hàng năm và đẩy thặng dư thương mại song phương lên mức 67 tỷ USD.
Hôm 21/10, Tổng thống Trump đã dự đoán cuộc gặp sắp tới với người đồng cấp Trung Quốc có thể mang lại một "thỏa thuận tốt" về thương mại. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo cuộc gặp dự kiến tại hội nghị thượng đỉnh ở Hàn Quốc vào tuần tới vẫn có thể thất bại sau khi liệt kê đất hiếm, fentanyl và đậu nành là những vấn đề thương mại hàng đầu mà phía ông sẽ thảo luận với Trung Quốc.
Các mặt hàng tăng trưởng bất chấp rào cản thuế quan
Sự kết nối chặt chẽ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới không chỉ giới hạn ở các sản phẩm mà Trung Quốc thống trị nguồn cung toàn cầu, như nam châm quan trọng đối với ngành sản xuất của Mỹ hay hóa chất trong các loại thuốc được sử dụng rộng rãi.
Báo cáo phân tích dữ liệu hải quan Trung Quốc của BNN cho thấy, trong khi hầu hết 10 mặt hàng xuất khẩu hàng đầu sang Mỹ đều sụt giảm trong quý trước so với cùng kỳ năm ngoái, thì một số mặt hàng lại có sự tăng trưởng đáng chú ý. Cụ thể, lượng thuốc lá điện tử xuất khẩu đã tăng mạnh.
Ngoài ra, xe đạp điện cũng đang có nhu cầu mạnh mẽ tại thị trường Mỹ. Các công ty Trung Quốc đã xuất khẩu hơn 500 triệu USD mặt hàng này trong ba tháng tính đến tháng 9, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm trước. Đáng kinh ngạc hơn, giá trị xuất khẩu catốt đồng tinh luyện đã tăng vọt từ gần như không có gì lên 270 triệu USD trong quý 3, trong khi cáp điện tăng 87% lên 405 triệu USD.
Lỗ hổng trong "bức tường thuế quan"
Trao đổi với truyền thông, ông Zhaopeng Xing, chiến lược gia cấp cao về Trung Quốc tại Australia & New Zealand Banking Group (ANZ), nhận định: "Cả hai bên có thể giảm sự phụ thuộc vào nhau nhưng không thể giảm xuống mức bằng không". Ông cho rằng, những "vết nứt" trong bức tường thuế quan của chính quyền Trump có thể giúp một số hoạt động thương mại trở nên khả thi bằng cách giảm chi phí.
Chiến lược gia của ANZ cho biết, các nhà nhập khẩu Mỹ có thể trả mức thuế thấp hơn bằng cách khai báo giá trị hải quan của hàng hóa dựa trên lần bán đầu tiên ở một nước thứ ba, sau đó mới tăng giá khi hàng đến cảng Mỹ. Việc vận chuyển hàng hóa thông qua các nước thứ ba như Mexico hoặc Việt Nam cũng đồng nghĩa với việc một số công ty có thể không phải trả đủ mức thuế quy định.
"Hệ thống này có rất nhiều lỗ hổng, mà Hải quan Mỹ "không có đủ nhân lực để giải quyết chúng" - chuyên gia Xing nhấn mạnh.
Bất chấp mức thuế quan cao, các công ty Trung Quốc vẫn xuất khẩu gần 8 tỷ USD điện thoại thông minh, máy tính xách tay, máy tính bảng và linh kiện máy tính sang Mỹ trong quý 3. Mặc dù con số này chưa bằng một nửa so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng đây vẫn là một khối lượng giao dịch đáng kể.
Mặc dù xuất khẩu của Trung Quốc sang Hoa Kỳ giảm 17% trong năm naynhưng doanh số vận chuyển hàng hóa được báo cáo vẫn đạt 317 tỷ USD
Thương mại điện tử: "Kênh ngầm" tỷ USD
Dù quy tắc "de minimis" (miễn thuế cho các bưu kiện nhỏ) đã kết thúc, người tiêu dùng Mỹ vẫn tiếp tục "đốt tiền" vào các gói hàng tỷ USD từ các nền tảng thương mại điện tử khổng lồ của Trung Quốc như Shein Group Ltd. và Temu của PDD Holdings Inc.
Bất chấp việc áp thuế lên tới 54%, dữ liệu từ Trung Quốc cho thấy khoảng 5,4 tỷ USD giá trị các gói hàng nhỏ đã được gửi đến Mỹ kể từ khi chính quyền Trump đóng lỗ hổng này vào tháng 5.
Đáng chú ý, xuất khẩu thương mại điện tử giữa các doanh nghiệp (B2B) cũng tăng vọt, đạt 201 triệu USD trong tháng 9, tăng mạnh so với mức 31 triệu USD của tháng 8. Sự gia tăng này có thể cho thấy một sự thay đổi chiến lược: các nền tảng trực tuyến Trung Quốc đang chuyển từ bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng Mỹ sang vận chuyển hàng hóa với số lượng lớn trước, sau đó chia nhỏ thành các gói hàng nhỏ hơn ngay tại Hoa Kỳ.
Bất chấp sự phục hồi mạnh mẽ của một số mặt hàng, Trung Quốc và Hoa Kỳ dường như vẫn đang chuẩn bị cho một tương lai thương mại thu hẹp hơn. Tổng thống Trump đang tìm cách khôi phục sản xuất tại Mỹ và ưu tiên đưa các ngành công nghiệp quan trọng về nước.
Kim ngạch xuất khẩu từ Trung Quốc năm nay đã giảm xuống dưới 320 tỷ USD, tương đương với mức của năm 2017 – trước khi cuộc chiến thương mại đầu tiên dưới thời Tổng thống Trump bùng nổ.
Trong đó, xuất khẩu máy chơi game đã giảm mạnh khi các "ông lớn" như Nintendo Co. và Microsoft Corp. chọn vận chuyển từ Việt Nam và các quốc gia khác, thay vì trả mức thuế cao cho hàng hóa xuất xứ từ Trung Quốc. Người tiêu dùng Mỹ cũng đang chuyển sang mua TV ở nơi khác, bằng chứng là giá trị màn hình LCD xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ đã giảm 73% trong quý trước.
Đối với các sản phẩm chiến lược khác, như tàu thương mại, Hoa Kỳ đã tách khỏi Trung Quốc từ trước khi chính quyền Trump áp đặt thuế phí đối với các tàu do Trung Quốc đóng cập cảng nước Mỹ
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), mặc dù thương mại có sự phục hồi, thiệt hại đối với thương mại Mỹ - Trung trong năm nay thậm chí còn tồi tệ hơn so với nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Trump. Báo cáo của IMF tháng này cho biết: "Sự tách rời thương mại song phương giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc dường như diễn ra sớm hơn so với cú sốc thuế quan năm 2018 - 19”.
Tham khảo Nikkei Asia, BNN
