Gần 500 tỷ USD có thể 'chảy thẳng' vào Việt Nam, chuyện gì xảy ra?
(Thị trường tài chính) - Việc chuyển đổi sang xe điện không chỉ giúp Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, mà còn mở ra một cơ hội kinh tế to lớn, với tiềm năng tiết kiệm lên đến 498 tỷ USD.
Năm 2024, Việt Nam ghi nhận tốc độ tăng trưởng GDP đạt hơn 7%, vượt qua nhiều nền kinh tế trong khu vực Đông Á, chủ yếu nhờ sự phục hồi mạnh mẽ của hoạt động xuất khẩu, với mức tăng 15,5%. Tuy nhiên, bên cạnh lĩnh vực sản xuất công nghiệp đang sôi động, một xu hướng quan trọng khác cũng đang dần khẳng định vị thế trên đường phố - đó là xe điện.
Theo một báo cáo mới của Ngân hàng Thế giới (World Bank), Việt Nam có thể tiết kiệm tới 498 tỷ USD chi phí nhập khẩu nhiên liệu từ nay đến năm 2050 nếu đẩy mạnh chuyển đổi sang xe điện. Điều này không chỉ mang lại lợi ích về môi trường mà còn tạo ra giá trị kinh tế to lớn, giúp tăng cường an ninh năng lượng và giảm sự phụ thuộc vào xăng dầu nhập khẩu.
Sự lên ngôi của xe hai bánh điện?
Trong nhiều thập kỷ, xe máy là phương tiện di chuyển chủ yếu tại Việt Nam. Xu hướng chuyển đổi từ xe chạy xăng sang xe điện đang diễn ra nhanh chóng, đặc biệt trong phân khúc xe hai bánh. Năm 2022, xe máy điện đã giúp giảm tiêu thụ 390 triệu lít xăng, một con số đáng khích lệ dù vẫn còn khiêm tốn.
Theo dự báo, xe hai bánh điện sẽ tiếp tục đóng vai trò chủ đạo đến năm 2030, nhưng tiềm năng lớn nhất của xe điện sẽ thể hiện rõ ràng hơn vào các thập kỷ sau đó.
World Bank xây dựng 3 kịch bản chuyển đổi: Kịch bản phát triển thông thường (BAU), Kịch bản chính sách tuyên bố (SPS) và Kịch bản đẩy nhanh giảm phát thải carbon (ADS). Đến năm 2050, nếu Việt Nam theo kịch bản SPS, lượng dầu thô tương đương tiết kiệm được sẽ là 4.502 thùng; còn theo kịch bản ADS, con số có thể lên 6.224 thùng.
Số tiền khổng lồ tiết kiệm được có thể được tái đầu tư vào những lĩnh vực quan trọng như cơ sở hạ tầng, giáo dục và y tế, thay vì bị chảy ra nước ngoài để nhập khẩu xăng dầu. Đồng thời, việc giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch sẽ giúp Việt Nam củng cố ổn định kinh tế và hạn chế tác động tiêu cực từ biến động giá dầu thế giới.
Ngoài ra, việc chuyển đổi sang xe điện có thể tạo ra từ 6 đến 7 triệu việc làm trong ngành chế biến, chế tạo và bảo trì bảo dưỡng, đặc biệt là đối với pin tích năng, giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.
Thách thức từ hệ thống điện và hạ tầng sạc
Dù tiềm năng phát triển của xe điện rất lớn, nhưng để hiện thực hóa, Việt Nam cần vượt qua nhiều rào cản đáng kể. Một trong những vấn đề quan trọng nhất là lưới điện. Báo cáo cho thấy mức độ phụ thuộc vào điện trong nền kinh tế gia tăng vào năm 2024, khi tốc độ tăng trưởng doanh số bán điện vượt qua tốc độ mở rộng GDP.
Trong giai đoạn 2035-2050, các phương tiện chạy điện dự kiến sẽ chiếm khoảng 53% nhu cầu sạc, đòi hỏi khoản đầu tư khổng lồ lên đến 9 tỷ USD trong giai đoạn 2024-2030 và từ 200-218 tỷ USD trong giai đoạn 2041-2050.
Nếu hệ thống lưới điện không được nâng cấp, lợi ích môi trường từ xe điện sẽ bị hạn chế. Bên cạnh đó, việc triển khai hệ thống trạm sạc vẫn là một thách thức. Chính phủ đã lên kế hoạch xây dựng mạng lưới trạm sạc tại các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh và Cần Thơ trong giai đoạn 2025-2035. Tuy nhiên, tiến độ thực hiện có thể bị chậm trễ do những hạn chế về thủ tục hành chính và giải ngân vốn đầu tư công.
Dẫu vậy, World Bank vẫn tin tưởng rằng Việt Nam có thể vượt qua các thách thức và đạt được mục tiêu đầy tham vọng trong phát triển giao thông xanh, qua đó đóng góp quan trọng vào cam kết đưa phát thải ròng về mức 0 vào năm 2050.
