EU ‘đóng băng vĩnh viễn’ 246 tỷ USD tài sản Nga, mở khóa gói tài trợ cho Ukraine
(Thị trường tài chính) - Liên minh châu Âu (EU) cuối tuần trước đã đạt được thỏa thuận đóng băng vô thời hạn các tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga đang bị giữ tại châu Âu, qua đó loại bỏ một rào cản lớn trong kế hoạch sử dụng số tiền này để hỗ trợ Ukraine phòng thủ trước Nga.
EU coi xung đột Nga - Ukraine là mối đe dọa trực tiếp đối với an ninh của chính khối. Vì vậy, các nước thành viên đang tìm cách khai thác một phần tài sản chủ quyền của Nga đã bị phong tỏa kể từ sau cuộc tấn công năm 2022, nhằm duy trì nguồn tài chính cho Kyiv.
Bước đi quan trọng đầu tiên, vừa được các chính phủ EU thống nhất, là chuyển cơ chế gia hạn phong tỏa 6 tháng một lần sang đóng băng vô thời hạn đối với khoảng 210 tỷ euro (tương đương 246 tỷ USD) tài sản của Nga.
Quyết định này giúp loại bỏ nguy cơ Hungary và Slovakia, hai quốc gia có quan hệ mềm mỏng hơn với Moscow so với phần còn lại của EU, có thể từ chối gia hạn phong tỏa trong tương lai, buộc EU phải hoàn trả số tiền cho Nga.
Động thái trên cũng nhằm thuyết phục Bỉ ủng hộ kế hoạch của EU sử dụng số tiền Nga bị phong tỏa để cấp khoản vay lên tới 165 tỷ euro cho Ukraine, phục vụ cả ngân sách quân sự lẫn dân sự trong các năm 2026–2027.
Theo đề xuất, Ukraine chỉ hoàn trả khoản vay khi Nga bồi thường thiệt hại chiến tranh, khiến khoản vay này trên thực tế trở thành một hình thức ứng trước tiền bồi thường chiến tranh trong tương lai.
Các nhà lãnh đạo EU (Hội đồng châu Âu) dự kiến sẽ họp vào ngày 18/12 để chốt các chi tiết cuối cùng của cơ chế vay bồi thường, đồng thời giải quyết những vướng mắc còn tồn tại. Trong đó có việc các chính phủ EU phải bảo đảm cho Bỉ rằng nước này sẽ không phải đơn độc gánh chi phí nếu Nga thắng kiện trong các vụ kiện tiềm năng.
Trước thềm hội nghị, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy sẽ tới Berlin vào thứ Hai để hội đàm với Thủ tướng Đức Friedrich Merz, trước khi các lãnh đạo châu Âu, EU và NATO khác tham gia, theo thông báo từ chính phủ Đức.
Thủ tướng Ukraine Yulia Svyrydenko, viết trên nền tảng X bằng tiếng Anh, ca ngợi quyết định của EU là một “bước ngoặt lịch sử hướng tới công lý và trách nhiệm giải trình”.
“Quyết định này củng cố nền tảng cho cơ chế vay bồi thường và đưa chúng ta tiến gần hơn tới một tương lai nơi Nga phải trả giá cho những tội ác và sự tàn phá mà họ gây ra”, bà nhấn mạnh.
Theo các nguồn ngoại giao châu Âu, Đức coi cơ chế vay bồi thường là lựa chọn duy nhất khả thi và sẵn sàng cung cấp 50 tỷ euro bảo lãnh cho kế hoạch này.
Bộ trưởng Tài chính Đan Mạch Stephanie Lose, đại diện cho nước đang giữ chức Chủ tịch luân phiên EU, thừa nhận vẫn còn “một số lo ngại” cần được giải quyết, nhưng bày tỏ hy vọng EU sẽ mở đường cho quyết định cuối cùng tại Hội đồng châu Âu vào tuần tới.
Ủy viên Kinh tế EU Valdis Dombrovskis cũng khẳng định các bảo đảm tài chính vững chắc đang được hoàn thiện cho Bỉ.
Ngân hàng Trung ương Nga tuyên bố kiện Euroclear
Thủ tướng Hungary Viktor Orban tuyên bố trên Facebook rằng việc EU đóng băng vô thời hạn tài sản Nga thông qua bỏ phiếu đa số đủ điều kiện, yêu cầu ít nhất 15/27 quốc gia thành viên, đại diện cho 65% dân số EU, sẽ gây ra “tổn hại không thể khắc phục” cho khối.
Ông Orban khẳng định Hungary sẽ làm mọi cách để “khôi phục trật tự pháp lý”.
Ngân hàng Trung ương Nga tuyên bố kế hoạch sử dụng tài sản của EU là bất hợp pháp, đồng thời bảo lưu quyền sử dụng mọi biện pháp để bảo vệ lợi ích của mình, song tuyên bố này đã bị ông Dombrovskis bác bỏ.
Ngân hàng này cũng cho biết đã đệ đơn kiện Euroclear, trung tâm lưu ký chứng khoán có trụ sở tại Brussels, hiện nắm giữ 185 tỷ euro trong tổng số tài sản Nga bị phong tỏa, tại một tòa án ở Moscow. Nga cáo buộc các hành động của Euroclear gây thiệt hại và cản trở khả năng xử lý tài sản, chứng khoán của họ.
Euroclear đã nhiều lần trở thành mục tiêu kiện tụng tại Nga kể từ khi EU phong tỏa tài sản vào năm 2022.
Triển vọng Ukraine gia nhập EU
Trong một diễn biến liên quan, Financial Times đưa tin Ukraine có thể gia nhập EU vào ngày 1/1/2027, theo các đề xuất đang được thảo luận trong các cuộc đàm phán do Mỹ làm trung gian nhằm chấm dứt chiến tranh.
Tuy nhiên, tiến trình gia nhập EU, vốn là mục tiêu lâu dài của Kyiv nhằm thoát khỏi quỹ đạo ảnh hưởng của Moscow, thường kéo dài nhiều năm.
Một nhà ngoại giao châu Âu am hiểu kế hoạch này nhận định việc Ukraine gia nhập EU vào năm 2027 là “cực kỳ khó khăn”, đồng thời cho biết chưa rõ liệu lãnh đạo EU có thực sự ủng hộ mốc thời gian này hay không. Nhiều quan chức và nhà ngoại giao châu Âu khác thậm chí cho rằng mục tiêu này là “hoàn toàn bất khả thi”.
