Dòng máy bay bán chạy nhất thế giới gặp sự cố: Bức xạ mặt trời có thể gây sai lệch dữ liệu của 6.000 chiếc A320, hàng trăm chuyến bay bị hủy
(Thị trường tài chính) - Các hãng hàng không trên khắp thế giới đã hủy hàng trăm chuyến bay và gấp rút điều chỉnh lịch trình, khi một lỗi phần mềm nghiêm trọng của Airbus SE buộc nhà sản xuất phải tiến hành một đợt triệu hồi quy mô lớn, đe dọa làm gián đoạn mùa du lịch cao điểm cuối năm.
Tổng cộng hơn 6.000 máy bay (hơn một nửa số đang hoạt động) có thể bị ảnh hưởng bởi yêu cầu khắc phục, Airbus cho biết hôm 28/11. Cơ quan an toàn hàng không châu Âu đã phát đi chỉ thị khẩn các hãng bay phải hoàn tất cập nhật phần mềm cho những chiếc A320 bị ảnh hưởng trước khi thực hiện chuyến bay thường lệ tiếp theo.
Quá trình cập nhật khiến các hãng hàng không trên toàn thế giới buộc phải tạm ngừng hoạt động một số chuyến, gây đảo lộn kế hoạch của hàng nghìn hành khách. Đây là sự cố hiếm hoi xảy ra trên dòng máy bay bán chạy nhất của Airbus. A320 là dòng máy bay thương mại được bàn giao nhiều nhất trong lịch sử, do đó bất kỳ gián đoạn nào cũng lan rộng toàn cầu, buộc các hãng bay từ New Zealand đến Ấn Độ và Mỹ Latin phải hành động nếu không muốn đối mặt với việc ngưng khai thác.
Bản sửa lỗi phần mềm khẩn cấp được Cơ quan An toàn Hàng không Liên minh châu Âu ban hành tối 28/11, sau một sự cố gần đây liên quan đến một máy bay của JetBlue Airways Corp. Kết quả kiểm tra cho thấy “bức xạ mặt trời mạnh” có thể làm hỏng dữ liệu giúp duy trì hoạt động của hệ thống điều khiển bay. Tùy tuổi đời của máy bay, bản cập nhật có thể chỉ là tải dữ liệu đơn giản hoặc yêu cầu thay thế phần cứng phức tạp hơn.
Airbus cho biết: “Airbus nhận thức rằng khuyến nghị này sẽ gây gián đoạn vận hành đối với hành khách và khách hàng”.
Các máy bay cần sửa phải quay lại phiên bản phần mềm trước đó, quá trình tải dữ liệu có thể mất 2 đến 3 giờ. Tuy nhiên, khoảng 1.000 máy bay cũ hơn sẽ cần thay thế phần cứng và phải ngưng bay trong suốt quá trình bảo trì, theo những người am hiểu vấn đề. Những chiếc không bị ảnh hưởng là máy bay chưa cài phiên bản phần mềm mới có nguy cơ bị hỏng bởi bức xạ mặt trời.
Ông Guillaume Faury, Tổng giám đốc Airbus, đăng trên LinkedIn rằng đội ngũ của hãng đang “làm việc suốt ngày đêm để hỗ trợ các hãng khai thác và đảm bảo bản cập nhật được triển khai nhanh nhất có thể để đưa máy bay trở lại bầu trời và nối lại hoạt động bình thường”.
Phát hiện này là rắc rối đáng kể đối với Airbus, khi dòng A320 là dòng máy bay được khai thác rộng nhất với hơn 11.000 chiếc đang hoạt động. Việc phải cập nhật gấp là tin xấu cho các hãng bay, đặc biệt là các hãng chỉ sử dụng đội bay Airbus.
Hãng bay và hành khách vốn đã phải đối phó với tình trạng gián đoạn do thời tiết xấu và tình trạng ngừng hoạt động một phần của chính phủ gần đây khiến hoạt động bay bị giảm. Theo FlightAware, 452 chuyến (20%) của China Southern Airlines Co. bị trễ hoặc hủy vào thứ bảy. Hãng EasyJet Plc có 323 chuyến (21%) bị ảnh hưởng vào trưa giờ Hong Kong.
Tại Mỹ, vốn đang trong kỳ du lịch Lễ Tạ ơn đông đúc nhất lịch sử, các hãng khai thác khoảng 1.600 máy bay dòng A320 đã tìm cách triển khai bản sửa đồng thời giảm thiểu ảnh hưởng đến mức thấp nhất. Cục Hàng không Liên bang cho biết chỉ thị khẩn cấp của họ, tương tự châu Âu, ảnh hưởng đến khoảng 545 máy bay đăng ký tại Mỹ.
American Airlines Group Inc. cho biết trong số 209 máy bay bị ảnh hưởng, chưa tới 150 chiếc còn cần cập nhật tính đến 18 giờ theo giờ miền Trung Mỹ thứ sáu. Hãng Indigo của Ấn Độ, với đơn đặt hàng lớn cho dòng A320, cho biết 200 máy bay cần kiểm tra, và 160 chiếc đã hoàn tất vào trưa thứ bảy, không có chuyến bay nào phải hủy.
Hãng Avianca SA của Colombia cho biết hơn 70% đội bay của họ bị ảnh hưởng và hãng tạm dừng bán vé đến ngày 8 tháng 12. Hãng ANA Holdings Inc. của Nhật Bản hủy 95 chuyến vào thứ bảy, ảnh hưởng đến khoảng 13.200 hành khách.
Chỉ thị được đưa ra sau sự cố đáng lo vào ngày 30 tháng 10, khi một máy bay của JetBlue từ Cancun tới Newark gặp lỗi máy tính, khiến máy bay bất ngờ chúi xuống dù phi công không điều khiển. Không ai bị thương và máy bay chuyển hướng đến Tampa, Florida. Cuộc điều tra cho thấy một trong các máy tính điều khiển thăng bằng và aileron của máy bay (gọi là ELAC 2) đã gặp trục trặc.
Cơ quan an toàn bay châu Âu cho biết: “Đánh giá kỹ thuật sơ bộ của Airbus xác định lỗi của ELAC liên quan có thể là yếu tố góp phần”. Nếu không khắc phục, tình trạng này có thể dẫn đến chuyển động thăng bằng ngoài ý muốn và vượt quá khả năng chịu lực của máy bay.
Hãng giá rẻ Wizz Air Holdings Plc, sở hữu đội bay khoảng 250 chiếc Airbus, cho biết họ đã hoàn tất cập nhật qua đêm cho toàn bộ máy bay bị ảnh hưởng và hoạt động đã trở lại bình thường.
Tại Australia và New Zealand, một số dịch vụ bay bị hủy vào thứ bảy khi Jetstar, công ty con của Qantas Airways Ltd., và Air New Zealand Ltd. tạm thời cho một số máy bay A320 ngừng hoạt động để cập nhật phần mềm.
Cơ quan Hàng không Dân dụng Anh cho biết các hãng bay đã cập nhật phần mềm cho “phần lớn số máy bay liên quan”. Cơ quan này cho biết: “Mặc dù có dự đoán gián đoạn, rất ít chuyến bay của các hãng Anh bị ảnh hưởng và hành khách hầu như không gặp trở ngại đáng kể”.
A320 cạnh tranh với mẫu 737 của Boeing Co., hai dòng máy bay chủ lực của ngành hàng không dân dụng. Airbus vốn đã phải xử lý vấn đề động cơ trên dòng A320neo, sử dụng động cơ của Pratt and Whitney, dẫn tới hàng trăm máy bay phải ngừng khai thác để bảo trì.
A320 sử dụng công nghệ fly by wire, dựa trên tín hiệu điện tử thay vì cơ cấu thủy lực. Hệ thống ELAC, với phần cứng do Thales SA sản xuất, giúp quản lý các thông số bay quan trọng và ngăn chặn điều khiển vượt quá giới hạn cho phép của máy bay.
Airbus giới thiệu mẫu máy bay này vào cuối thập niên 1980, và sự thành công vang dội của A320 đã giúp hãng vượt Boeing để trở thành nhà sản xuất máy bay số 1 thế giới. Dòng A320 hiện gồm A319, A320 và A321 lớn hơn. Airbus đã lắp động cơ tiết kiệm nhiên liệu mới cho dòng máy bay này khoảng 10 năm trước, còn gọi là new engine option (neo).
Bản sửa lỗi công bố lần này áp dụng cho cả A320neo và các phiên bản A320 cũ hơn.
Phần mềm trên máy bay ngày càng đóng vai trò then chốt đối với an toàn bay trong kỷ nguyên hàng không hiện đại. Tuy nhiên, nếu hệ thống hỏng, hậu quả có thể nghiêm trọng. Boeing từng gặp hai vụ rơi liên tiếp với dòng 737 Max do hệ thống phần mềm MCAS gặp lỗi khi đang bay.
