Cổ phiếu bất ngờ tăng 1.000% chỉ sau ‘một đêm ChatGPT’
(Thị trường tài chính) - Một công nghệ từng được phát triển cho sao Hỏa nay trở thành “mạch sống” cho Trái đất giữa cơn khát điện chưa từng có của kỷ nguyên AI, giúp cổ phiếu của nhà sáng lập tăng dựng đứng chỉ trong một năm.
Kỹ sư hàng không vũ trụ KR Sridhar từng nuôi mộng lớn: giúp con người hít thở được trên sao Hỏa. Ông làm việc tại NASA, nghiên cứu công nghệ chuyển hóa khí CO₂ thành oxy để duy trì sự sống trên các hành tinh khác. Thế nhưng khi Liên Xô sụp đổ và cuộc đua không gian chậm lại, Sridhar đã rẽ hướng, từ chinh phục vũ trụ sang chinh phục năng lượng sạch cho Trái đất.
Năm 2001, Sridhar đồng sáng lập Ion America, sau đổi tên thành Bloom Energy vào năm 2006, với tầm nhìn phát triển công nghệ pin nhiên liệu (fuel cell), nguồn điện sạch, tại chỗ và không phụ thuộc vào lưới điện.
Hai thập kỷ sau, khi trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ và các trung tâm dữ liệu (data center) khát điện hơn bao giờ hết, công nghệ của Bloom bất ngờ trở thành “mảnh ghép hoàn hảo”.
Pin nhiên liệu của Bloom có thể giúp một trung tâm dữ liệu đi vào hoạt động chỉ trong vài tháng, thay vì nhiều năm, bởi chúng không phải chờ đợi kết nối lưới điện hoặc các tua-bin khí công suất lớn.
Nhờ nhu cầu tăng mạnh từ làn sóng AI, cổ phiếu Bloom đã tăng 1.000% chỉ trong 12 tháng, vốn hóa thị trường đạt khoảng 28 tỷ USD so với 2,5 tỷ USD năm ngoái.
Công ty hiện đã ký hợp đồng cung cấp năng lượng cho hàng loạt “ông lớn” như Oracle, American Electric Power, Equinix, và Brookfield Asset Management, đối tác trong thỏa thuận trị giá 5 tỷ USD vừa được công bố ngày 13/10 để xây dựng “nhà máy AI” trên toàn cầu, bao gồm cả châu Âu.
Sridhar cho biết ông đã nhìn thấy cơ hội này từ hai thập kỷ trước, nhưng phải đến sau khi ChatGPT ra đời, nhu cầu mới bùng nổ.
“Mọi điều chúng tôi nói suốt 20 năm qua cuối cùng cũng đến lúc tăng tốc”, Sridhar nói với Fortune. “Đó là hành trình 24 năm để có một ‘thành công chỉ sau một đêm’. Tôi may mắn vì được chứng kiến nó ngay trong đời mình”.
Pin nhiên liệu Bloom: công nghệ cũ, cách làm mới
Theo Sridhar, điện gió và điện mặt trời dù phát triển nhanh nhưng vẫn gặp vấn đề về tính ổn định. Trong khi đó, việc xây dựng thêm nhà máy nhiệt điện khí hay hạt nhân cần nhiều năm. Ông tin pin nhiên liệu là “cầu nối lý tưởng”, thậm chí có thể trở thành giải pháp lâu dài.
Công nghệ solid oxide fuel cell (SOFC) mà Bloom phát triển suốt 20 năm qua đã đạt độ hoàn thiện cao. Đến nay, công ty đã triển khai 1,5 GW pin nhiên liệu, đủ cấp điện cho 1,2 triệu hộ gia đình, và đặt mục tiêu sản xuất 10 GW mỗi năm tại hai nhà máy ở California và Delaware.
Khác với pin nhiên liệu truyền thống vốn đắt đỏ vì sử dụng kim loại quý và dung dịch ăn mòn, pin nhiên liệu thể rắn (solid oxide fuel cell) của Bloom dùng vật liệu gốm giá rẻ, không kim loại quý, và đạt hiệu suất cao hơn, vận hành ở nhiệt độ trên 800°C.
Chúng có thể chuyển đổi khí tự nhiên, hydro hoặc khí sinh học thành điện năng thông qua quá trình điện hóa sạch thay vì đốt cháy, giảm phát thải đáng kể, và đạt mức zero-carbon nếu dùng hydro xanh. Đặc biệt, thiết kế dạng mô-đun cho phép di chuyển hoặc mở rộng dễ dàng giữa các trung tâm dữ liệu.
Từ “kỳ lân” thung lũng Silicon đến doanh nghiệp năng lượng tầm cỡ
Bloom từng được ca ngợi là “kỳ lân” công nghệ của Thung lũng Silicon. Tuy nhiên, năm 2012, một ngân hàng đầu tư hợp tác với Bloom bị Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) cáo buộc thổi phồng số liệu – dù Bloom không bị buộc tội. Đến năm 2018, công ty chính thức niêm yết trên sàn chứng khoán.
Ngày nay, nhờ các chính sách ưu đãi thuế năng lượng sạch từ đạo luật “One Big Beautiful Bill” dưới thời Tổng thống Trump, giá thành điện từ pin nhiên liệu Bloom đã cạnh tranh với tua-bin khí chu trình kết hợp, nhưng có lợi thế là triển khai nhanh hơn và sạch hơn.
Trong khi các “siêu trung tâm dữ liệu” (hyperscaler) như dự án Stargate của OpenAI ở Texas thu hút sự chú ý, Sridhar cho rằng tương lai sẽ chứng kiến làn sóng trung tâm dữ liệu nhỏ hơn, gần khu dân cư hơn, nơi pin nhiên liệu trở thành lựa chọn duy nhất khả thi.
“AI chỉ cần hai nguyên liệu thô: dữ liệu và điện,” Sridhar nói. “Các trung tâm dữ liệu sẽ buộc phải tự sản xuất điện tại chỗ, vì không có thành phố nào có hạ tầng đủ sức chịu tải điện khổng lồ như vậy”.
Đường dài vẫn còn, nhưng đà đã sẵn
Theo Wood Mackenzie, Bloom hiện dẫn đầu thị trường pin nhiên liệu tại Bắc Mỹ, vượt qua các đối thủ như FuelCell Energy, Doosan HyAxiom và Plug Power.
Dù vẫn chưa có lãi (lỗ ròng 29 triệu USD năm 2024, giảm mạnh so với 300 triệu USD năm 2023), Sridhar tin rằng giai đoạn đầu tư nặng nề đã qua, “Chúng tôi đã mất 20 năm để quay bánh đà, giờ chỉ cần tăng tốc thêm chút nữa là đủ”.
Bloom hiện đang nhân bản dây chuyền sản xuất theo cùng một thiết kế nhằm mở rộng nhanh và đảm bảo lợi tức đầu tư cao. “Thế giới số cần sự dồi dào năng lượng, đó là nền tảng cho chất lượng sống và thịnh vượng”, Sridhar khẳng định.
“Tôi từng muốn giúp con người hít thở trên sao Hỏa", Sridhar vẫn chưa quên giấc mơ vũ trụ. "Giờ tôi chỉ muốn đảm bảo họ được thở trong lành ngay trên Trái đất”.
Theo Fortune
