Chuyên gia: Mục tiêu cuối cùng của BRICS không chỉ là phi USD hóa

Theo nhà kinh tế Jacques Sapir, không chỉ riêng đồng USD mà cả trật tự kinh tế do phương Tây thống trị cũng đang đối mặt với áp lực từ sự lớn mạnh của khối kinh tế này.

“Hội nghị Thượng đỉnh BRICS lần thứ 16 ở Kazan vào cuối tháng trước đã đưa ra các quyết định quan trọng,” Jacques Sapir, một nhà kinh tế học người Pháp và chuyên gia hàng đầu về kinh tế Nga, cho biết. 

Ông nhấn mạnh rằng BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi) với sự tham gia của 4 thành viên mới (Ai Cập, Ethiopia, Iran, và Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất) hiện chiếm hơn 33% GDP toàn cầu, vượt qua tỷ lệ 29% của nhóm G7.

Sapir đã nêu bật 3 quyết định đáng chú ý từ hội nghị lần này: việc thiết lập danh mục “các nước đối tác” trong BRICS, sự ra đời của hệ thống thanh toán BRICS-Clear nhằm hỗ trợ giao dịch giữa các thành viên và đối tác, và thành lập Công ty Tái Bảo hiểm BRICS. 

Theo ông, những quyết định này sẽ không chỉ ảnh hưởng lớn đến BRICS và các đối tác mà còn đến cả thế giới phương Tây, khi phong trào “phi Tây phương hóa” đang gia tăng.

“Một trong những quyết định biểu tượng nhất tại hội nghị Kazan là việc thiết lập danh mục ‘các nước đối tác’ trong BRICS”, ông nói. Điều này mở rộng phạm vi ảnh hưởng của BRICS ra ngoài các thành viên chính. Sự hiện diện của các nước Đông Nam Á như Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam trong danh mục đối tác ngụ ý rằng BRICS có thể thống trị khu vực châu Á nhờ vào vai trò của Trung Quốc và Ấn Độ.

Quyết định thứ hai là thành lập hệ thống BRICS Clear, một mạng lưới thanh toán và bù trừ phục vụ thương mại nội khối BRICS và giữa BRICS với các nước đối tác. Một trong những mục tiêu chính của hệ thống này là tạo ra giải pháp thay thế cho SWIFT, trong đó các đồng tiền quốc gia được ưu tiên sử dụng để thanh toán giao dịch quốc tế. 

Theo Sapir, hệ thống BRICS Clear sẽ dùng một loại “stablecoin” do Ngân hàng Phát triển Mới quản lý để xử lý các giao dịch đa phương, gồm 22 quốc gia: 9 thành viên BRICS và 13 đối tác.

Ông lưu ý rằng BRICS Clear được lấy cảm hứng từ Liên minh Thanh toán Châu Âu (1950-1957), nhưng thay vì USD, một “stablecoin” sẽ đóng vai trò đơn vị tài khoản, với các giao dịch cuối cùng thanh toán bằng các đồng tiền địa phương. Sapir cũng nhấn mạnh rằng việc sử dụng hệ thống này sẽ thúc đẩy nhu cầu dịch vụ bảo hiểm thương mại và vận tải. Việc thành lập Công ty (Tái) Bảo hiểm BRICS sẽ giúp khối này tự chủ hơn, không phải phụ thuộc vào các công ty bảo hiểm phương Tây.

Ông dự đoán rằng BRICS Clear và công ty bảo hiểm  có thể tạo ra những thay đổi đáng kể trong cấu trúc thương mại toàn cầu. Hiện nay, khối BRICS đang chiếm 35-40% tổng thương mại toàn cầu trong hoạt động thương mại nội khối và với các đối tác.

Với sự phát triển của hệ thống BRICS Clear, ông dự báo khoảng 28-32% thương mại toàn cầu có thể dần thoát khỏi sự phụ thuộc vào USD và Euro. Đặc biệt, trong vòng 5 năm tới, tỷ lệ "phi USD hóa" trong BRICS Clear có thể đạt 70-80%, tương đương 19,5-25,5% thương mại toàn cầu. Điều này sẽ làm suy giảm đáng kể vai trò của đồng USD trong các giao dịch quốc tế.

Sapir cảnh báo về những hệ quả nghiêm trọng khi tỷ trọng USD trong dự trữ của các Ngân hàng Trung ương toàn cầu giảm từ 58% xuống còn 35-40%. Mặc dù các quốc gia ngoài BRICS có thể chỉ chịu tổn thất xuất khẩu khoảng 5-7%, nhưng con số này vẫn đủ gây ra bất ổn cho một số nước.

Sapir cảnh báo hệ quả nghiêm trọng của việc suy giảm vai trò USD, có thể dẫn đến tình trạng bán tháo trái phiếu chính phủ Mỹ, gây bất ổn cho thị trường trái phiếu và ảnh hưởng đến khả năng tái tài trợ nợ quốc gia của Mỹ. Việc triển khai BRICS Clear được dự đoán sẽ tác động mạnh mẽ đến sự ổn định của hệ thống tiền tệ toàn cầu, đặc biệt là phần do phương Tây kiểm soát.

Theo Kitco