Chưa từng có trong lịch sử: Hãng chip Trung Quốc bị ‘đóng băng’ toàn cầu, châu Âu kích hoạt ‘luật khẩn cấp’

Nexperia, có trụ sở tại Nijmegen, Hà Lan, là công ty con của Wingtech Technology (Trung Quốc). Doanh nghiệp này chuyên sản xuất chip công suất lớn phục vụ ngành ô tô, điện tử tiêu dùng và thiết bị công nghiệp – những lĩnh vực then chốt trong chuỗi cung ứng công nghệ của châu Âu.

Theo tuyên bố của Bộ Kinh tế Hà Lan công bố tối Chủ nhật (12/10), chính phủ đã kích hoạt “Đạo luật Đảm bảo Hàng hóa thiết yếu” (Goods Availability Act) từ tháng 9 để “ngăn chặn nguy cơ Nexperia không thể cung cấp chip trong trường hợp khẩn cấp”.

Nhà máy Nexperia ở Newport, Wales

Luật này cho phép Hà Lan can thiệp trực tiếp vào doanh nghiệp tư nhân nếu hàng hóa họ sản xuất được xem là “mặt hàng chiến lược”, cần bảo đảm cho an ninh kinh tế quốc gia.

Ngay sau khi thông tin được công bố, cổ phiếu Wingtech trên sàn Thượng Hải giảm tới 10% trong phiên giao dịch sáng thứ Hai.

Lý do “đặc biệt nghiêm trọng”

Chính phủ Hà Lan cho biết quyết định “vô cùng đặc biệt” này được đưa ra sau khi cơ quan chức năng “phát hiện những dấu hiệu quản trị yếu kém nghiêm trọng và các hành động đáng lo ngại trong nội bộ công ty”.

“Những vấn đề này đe dọa đến tính liên tục và an toàn của tri thức, công nghệ và năng lực sản xuất quan trọng trên lãnh thổ Hà Lan và châu Âu. Nếu mất đi các năng lực này, nền kinh tế châu Âu, đặc biệt là ngành ô tô, có thể đối mặt với rủi ro nghiêm trọng”, tuyên bố nêu rõ.

Trong hồ sơ công bố ngày 13/10 gửi Sở Giao dịch Thượng Hải, Wingtech xác nhận rằng Nexperia hiện đang dưới quản lý bên ngoài tạm thời, và bị yêu cầu tạm dừng thay đổi tài sản, nhân sự hay hoạt động kinh doanh trong tối đa một năm.

Chủ tịch Wingtech, Zhang Xuezheng, bị đình chỉ ngay lập tức khỏi vai trò giám đốc điều hành tại Nexperia Holdings cũng như giám đốc không điều hành tại Nexperia, theo lệnh từ cơ quan Hà Lan.

Hồ sơ cũng nêu rõ: các hoạt động hàng ngày của Nexperia sẽ tiếp tục, và ảnh hưởng từ quyết định can thiệp hiện chưa thể định lượng chính xác. 

Trong một bài đăng trên WeChat (sau đó đã bị xóa), Wingtech phản ứng gay gắt, cho rằng quyết định của chính phủ Hà Lan là “một hành động can thiệp thái quá mang động cơ địa chính trị”, được ngụy trang dưới danh nghĩa an ninh quốc gia.

Công ty khẳng định kể từ khi mua lại Nexperia năm 2019, Wingtech tuân thủ đầy đủ luật pháp của tất cả các quốc gia sở tại, duy trì hoạt động minh bạch, quản trị tốt và tạo công ăn việc làm cho hàng nghìn nhân viên địa phương tại Hà Lan, Đức và Anh.

Phía Nexperia khi được CNBC liên hệ đã từ chối bình luận thêm, chỉ cho biết công ty “luôn tuân thủ đầy đủ các quy định pháp lý, kiểm soát xuất khẩu và chế tài quốc tế hiện hành,” đồng thời “duy trì liên lạc thường xuyên với các cơ quan hữu quan.”

Hệ lụy địa chính trị và thương mại

Động thái này của Hà Lan diễn ra chỉ vài ngày sau khi Bắc Kinh thắt chặt hạn chế xuất khẩu đất hiếm và nam châm vĩnh cửu, những vật liệu cốt lõi cho ngành sản xuất xe điện và công nghệ cao.

Giới quan sát cho rằng việc hai bên liên tiếp áp dụng biện pháp kiểm soát nguồn cung chiến lược có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và châu Âu.

Quan hệ giữa La Hay và Bắc Kinh vốn đã căng thẳng trong những năm gần đây, đặc biệt sau khi chính phủ Hà Lan hạn chế tập đoàn ASML xuất khẩu thiết bị sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc theo yêu cầu của Washington.

Trước đó, năm 2023, chính phủ Hà Lan từng điều tra thương vụ Nexperia mua lại công ty khởi nghiệp chip Nowi, song thương vụ này sau cùng đã được phê duyệt sau khi đáp ứng các tiêu chí an ninh.

Giới chuyên gia nhận định, việc Hà Lan viện dẫn “Đạo luật Đảm bảo Hàng hóa thiết yếu”, vốn hầu như chưa từng được sử dụng, là một bước ngoặt lớn trong cách châu Âu bảo vệ chuỗi cung ứng công nghệ trước rủi ro địa chính trị.

“Đây không chỉ là vấn đề của riêng Hà Lan, mà là tín hiệu cho thấy Liên minh châu Âu sẵn sàng hành động cứng rắn hơn để bảo vệ năng lực công nghệ chiến lược, nhất là trong lĩnh vực bán dẫn,” một nhà phân tích nhận định với CNBC.

Theo CNBC