Chưa từng có trong lịch sử: Hai quốc gia chủ chốt BRICS lập kỷ lục mua bán vàng, đánh dấu bước ngoặt phi USD hóa

Đây là tháng thứ hai liên tiếp giá trị vàng Nga xuất sang Trung Quốc vượt mốc 900 triệu USD. Trước đó, trong tháng 10, kim ngạch xuất khẩu vàng của Nga sang Trung Quốc được ước tính vào khoảng 930 triệu USD, dựa trên dữ liệu hải quan Trung Quốc.

Tốc độ mua vàng tăng mạnh vào giai đoạn cuối năm. Riêng hai tháng 10 và 11 gần như chiếm toàn bộ giao dịch vàng song phương trong năm 2025. Tính từ tháng 1 đến tháng 11, Trung Quốc đã nhập tổng cộng 1,9 tỷ USD vàng từ Nga, cao gấp gần 9 lần so với cùng kỳ năm trước, khi giá trị mua vào không vượt quá 223 triệu USD.

Trung Quốc mua gần 1 tỷ USD vàng thỏi từ Nga chỉ trong tháng 11. Ảnh: Kitco 

Đà tăng đột biến này diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh đẩy mạnh chiến lược gia tăng dự trữ vàng nhằm giảm sự phụ thuộc vào đồng USD. Dù các số liệu chính thức đã ở mức rất lớn, nhiều phân tích cho rằng con số thực tế có thể cao hơn đáng kể.

Tháng 10 vừa qua, ngân hàng Pháp Socíeté Générale ước tính rằng, dựa trên chênh lệch giữa nhập khẩu vàng thỏi, sản lượng khai thác trong nước và số liệu dự trữ chính thức, lượng vàng Bắc Kinh thực sự mua có thể cao gấp 10 lần số liệu do Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc công bố, tương đương khoảng 250 tấn thay vì 25 tấn.

Phân tích này dựa trên dữ liệu xuất khẩu vàng từ Anh, vốn được coi là một trong những chỉ báo đáng tin cậy nhất về dòng chảy vàng vật chất. Theo thước đo này, Trung Quốc đã bổ sung hơn 1.080 tấn vàng vào dự trữ kể từ giữa năm 2022.

Ông Adrian Ash, Giám đốc nghiên cứu tại BullionVault có trụ sở ở London, cho rằng điều đáng chú ý là Trung Quốc vẫn tiếp tục công bố số liệu mua vàng trong năm nay, bất chấp giá vàng đang ở mức cao kỷ lục, dù việc xác định con số thực tế là gần như không thể.

“Đã có những giai đoạn họ không báo cáo bất kỳ thay đổi nào trong dự trữ, nhưng lần này thì có, dù chỉ là 1 tấn”, ông nói. “Thông điệp gửi tới công chúng rất rõ ràng: mua vàng là một lựa chọn tốt”.

Theo ông Ash, những diễn biến này phản ánh một bối cảnh địa chính trị mới, nơi nỗi lo sợ và sự thiếu tin cậy giữa các quốc gia ngày càng chi phối. Ông lưu ý Nga đã dùng vàng thỏi để thanh toán cho các lô máy bay không người lái tấn công mua từ Iran.

“Vàng là tài sản rất hữu ích trong thời kỳ khủng hoảng xã hội”, ông nói thêm, đồng thời cảnh báo việc các quốc gia khác biệt như Ấn Độ và Ba Lan đồng loạt tăng dự trữ vàng là tín hiệu không tích cực cho ổn định toàn cầu.

Cuối tháng 11, hãng tin Ukraine UNN đưa tin rằng lần đầu tiên trong lịch sử, Ngân hàng Trung ương Nga đã bán vàng chủ quyền từ dự trữ quốc gia trực tiếp ra thị trường trong nước.

Theo báo cáo, đây là bước đi mang tính cưỡng bức của cơ quan quản lý, khi vàng dần trở thành công cụ để hỗ trợ đồng ruble, vá lỗ hổng thanh khoản doanh nghiệp và bù đắp nhu cầu ngân sách trong bối cảnh các nguồn lực khác đang cạn kiệt nhanh chóng.

Động thái này được xem là chưa từng có tiền lệ. Trước năm 2025, Ngân hàng Trung ương Nga chưa bao giờ bán vàng cho các chủ thể thương mại, mà chỉ tiếp nhận vàng thông qua Bộ Tài chính để gia tăng dự trữ.

Tuy nhiên, khi Quỹ Phúc lợi Quốc gia chứng kiến tài sản thanh khoản giảm từ 113,5 tỷ USD năm 2022 xuống còn 51,6 tỷ USD năm 2025, đồng thời lượng vàng nắm giữ giảm 57% từ 405,7 tấn xuống 173,1 tấn, ngân hàng trung ương gần như không còn lựa chọn nào khác ngoài việc bán bớt dự trữ.

Báo cáo ước tính Ngân hàng Trung ương Nga có thể bán tối đa 230 tấn vàng, trị giá khoảng 30 tỷ USD trong năm nay, và ít nhất thêm 115 tấn, tương đương 15 tỷ USD vào năm 2026.

Chiến lược bán vàng được cho là giúp nhanh chóng bổ sung ngân sách và ổn định đồng ruble, nhưng lại tạo ra những rủi ro dài hạn. Việc này làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt dự trữ thanh khoản, khiến tài chính nhà nước phụ thuộc nhiều hơn vào việc bán tài sản và thu hẹp dư địa can thiệp trong tương lai. Việc “ăn mòn” dự trữ, bao gồm cả vàng vốn được xem là bất khả xâm phạm trong nhiều thập kỷ, cho thấy không gian tài chính của Moscow đã bị thu hẹp đáng kể dưới sức ép của các lệnh trừng phạt.

Trong một báo cáo riêng, Ngân hàng Trung ương Nga cho biết các ngân hàng trung ương tại các nền kinh tế mới nổi đang tăng cường mua vàng để đa dạng hóa dự trữ quốc tế, một phần do kế hoạch của nhóm G7 nhằm tịch thu hàng tỷ USD tài sản Nga bị đóng băng.

Theo trích dẫn của Reuters, Ngân hàng Trung ương Nga nhận định nhu cầu đầu tư vào vàng đang gia tăng do bất định về tăng trưởng toàn cầu. Đồng thời, kim loại quý này còn được hỗ trợ thêm bởi lực cầu ổn định từ các ngân hàng trung ương ở các nền kinh tế mới nổi, trong bối cảnh G7 thảo luận về việc sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa.

Báo cáo cũng cho biết trong khoảng 300 tỷ USD tài sản Nga bị phong tỏa, có 243 tỷ USD đang được nắm giữ tại châu Âu. Tổng dự trữ vàng và ngoại hối của Nga đạt 734.1 tỷ USD tính đến ngày 14/11.

Theo Kitco