Châu Á có một quốc gia gặp 'khủng hoảng': Đồng nội tệ lao dốc không phanh, người dân đến mua thịt cũng phải cân nhắc
(Thị trường tài chính) - Đối với nhiều người dân Iran, kỳ vọng lạm phát cao kéo dài khiến họ không biết cuộc khủng hoảng này sẽ còn tiếp diễn đến bao giờ. Giá thịt gà, các sản phẩm từ sữa và đậu đều tăng mạnh, trong khi tình trạng khan hiếm dầu ăn gần đây càng làm trầm trọng thêm áp lực chi phí sinh hoạt.
Đồng nội tệ của Iran tiếp tục lao dốc xuống mức thấp kỷ lục mới. Diễn biến này đã châm ngòi cho các cuộc biểu tình của giới tiểu thương, đồng thời gia tăng sức ép đối với Tổng thống Masoud Pezeshkian và ban lãnh đạo của Cộng hòa Hồi giáo.
Kể từ cuộc xung đột kéo dài 12 ngày với Israel hồi tháng 6, đồng rial đã mất khoảng 40% giá trị, rơi xuống mức thấp kỷ lục khoảng 1,45 triệu rial đổi 1 USD trên thị trường tự do trong những ngày gần đây.
Đà trượt giá của đồng tiền này càng tăng tốc khi nguồn thu từ dầu mỏ bị thu hẹp do các lệnh trừng phạt của Mỹ. Lạm phát của quốc gia châu Á này vốn đã ở mức cao dai dẳng tiếp tục leo thang, lên 42,2% trong tháng 12 so với cùng kỳ năm trước.
Sự phẫn nộ trước sự sụp đổ của đồng tiền đã khiến các tiểu thương kinh doanh đồ điện tử đồng loạt đóng cửa hàng tại trung tâm Tehran vào ngày 28/12 để phản đối. Sang 29/12, các thương nhân tại Grand Bazaar - khu chợ lịch sử của thủ đô - cũng tham gia đình công.
Đài truyền hình nhà nước xác nhận các cuộc biểu tình, cho biết người tham gia kêu gọi “ổn định tỷ giá ngoại tệ”. Hãng thông tấn Tasnim thừa nhận sự phẫn nộ của công chúng trước giá cả leo thang là có cơ sở, nhưng cảnh báo rằng “bất ổn sẽ không giải quyết được vấn đề nào.
Những hệ quả kinh tế của xung đột ngày càng bộc lộ rõ trong những tuần gần đây.
“Bạn vào siêu thị và thấy mọi người chỉ đứng kiểm tra giá rồi không mua, ngay cả những thứ cơ bản như sữa hay sữa chua, chứ chưa nói đến thịt”, bà Saghar, một bà nội trợ 55 tuổi, cho biết. Bà nói đã ngừng mua phô mai Lighvan - một thực phẩm truyền thống - sau khi giá mỗi gói tăng từ 6 triệu rial lên 8 triệu rial chỉ trong vài tuần.
Giá đồng tiền vàng - kênh trú ẩn quan trọng giúp người dân Iran bảo toàn giá trị tiết kiệm trước lạm phát - đã tăng lên mức kỷ lục 1,7 tỷ rial mỗi đồng vào ngày 28/12. Kể từ sau cuộc xung đột, giá vàng đã tăng hơn gấp đôi, phản ánh cả đà đi lên của giá vàng thế giới lẫn nhu cầu trú ẩn gia tăng trong nước.
Xuất hiện trước Quốc hội mới đây để trình bày dự thảo ngân sách cho năm tài khóa bắt đầu từ cuối tháng 3, Tổng thống Masoud Pezeshkian thừa nhận việc sụt giảm nguồn thu từ dầu mỏ đã khiến Chính phủ gần như không thể tăng lương khu vực công tương xứng với lạm phát.
Theo kế hoạch, lương của công chức chỉ tăng 20% - thấp hơn nhiều so với mức lạm phát - dù Chủ tịch Quốc hội Mohammad Bagher Ghalibaf tuyên bố sẽ thúc đẩy mức tăng cao hơn, bất chấp cảnh báo của Tổng thống về nguy cơ thiếu hụt ngân quỹ.
“Họ nói với tôi rằng lương thấp - điều đó đúng. Họ nói thuế cao - điều đó cũng đúng. Nhưng rồi họ lại yêu cầu tăng lương”, ông Pezeshkian nói trước các Nghị sĩ. “Vậy ai có thể cho tôi biết tiền sẽ đến từ đâu? Chúng tôi đang chật vật để có đủ ngoại tệ phục vụ sinh kế người dân, thức ăn chăn nuôi và các mặt hàng thiết yếu”, ông nói.
Dự thảo ngân sách đề xuất tổng chi tiêu chỉ tăng 2%. Nếu được Quốc hội thông qua, đây sẽ là một trong số ít trường hợp hiếm hoi ngân sách Iran ghi nhận mức giảm chi tiêu thực tế.
Đối với nhiều người dân Iran, kỳ vọng lạm phát cao kéo dài khiến họ không biết cuộc khủng hoảng này sẽ còn tiếp diễn đến bao giờ. Giá thịt gà, các sản phẩm từ sữa và đậu đều tăng mạnh, trong khi tình trạng khan hiếm dầu ăn gần đây càng làm trầm trọng thêm áp lực chi phí sinh hoạt.
“Họ trả lương cho chúng tôi bằng một đồng tiền mà khi mang đi mua những nhu yếu phẩm thì chẳng khác nào tro bụi. Các tiểu thương cho biết giờ đây hầu như mọi mặt hàng đều được định giá theo đô la, kể cả sữa, và giá cả tăng lên gần như mỗi ngày”, bà Sheyda, một người về hưu nói.
Tham khảo FT
