Buồn của nước láng giềng Việt Nam: Sản xuất thừa gạo nhưng trẻ em suy dinh dưỡng nghiêm trọng, cứ 3 trẻ thì 1 em ‘chậm lớn’

Tại Diễn đàn Dinh dưỡng Quốc gia lần thứ 10 ở Viêng Chăn, các chuyên gia và học giả quốc tế nhấn mạnh rằng cần có giải pháp toàn diện để khắc phục tình trạng suy dinh dưỡng. Nếu không hành động kịp thời, nền kinh tế Lào sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

"Dinh dưỡng đầy đủ là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển, trí tuệ và thu nhập trong tương lai của trẻ em. Thật không may, Lào đang đối mặt với tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em cực kỳ cao", ông Alexander Kremer, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Lào phát biểu tại Diễn đàn. 

Phó Thủ tướng Kikeo Khaykhamphithoune nhấn mạnh: "Chúng ta cần tiếp tục phát huy những thành tựu trước đây và cam kết đảm bảo mọi phụ nữ, trẻ em ở Lào đều được tiếp cận dinh dưỡng đầy đủ để phát triển toàn diện và đóng góp cho sự phát triển đất nước.

Tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em tại Lào ngày càng nghiêm trọng

Tỷ lệ suy dinh dưỡng ở mức “đáng báo động”

Dù đã có nhiều nỗ lực trong suốt nhiều năm, tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em Lào vẫn ở mức đáng báo động. Theo Khảo sát Chỉ số Xã hội Lào năm 2023, gần 1/3 trẻ dưới 5 tuổi bị chậm tăng trưởng do thiếu dinh dưỡng kéo dài. Khoảng 10,7% trẻ mắc suy dinh dưỡng cấp tính, tức là quá gầy so với chiều cao và 24,3% trẻ bị nhẹ cân so với độ tuổi.

Đáng chú ý, dù Lào sản xuất đủ và thậm chí dư thừa lúa gạo mỗi năm từ cuối những năm 1990, nhưng tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em vẫn rất nghiêm trọng, theo số liệu của Ngân hàng Thế giới.

Vậy tại sao thực phẩm dồi dào nhưng trẻ em vẫn suy dinh dưỡng?

Các chuyên gia cho rằng nguyên nhân là do bữa ăn của người dân chưa đa dạng và hệ thống giao thông kém phát triển khiến việc vận chuyển lúa gạo đến các tỉnh gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, lũ lụt ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu cũng làm giảm sản lượng nông nghiệp.

Ông Sayvisene Boulom, Phó Trưởng khoa Kinh tế Nông thôn và Công nghệ Thực phẩm tại Đại học Quốc gia Lào, cho biết dù có nhiều nỗ lực phát triển nông nghiệp để cải thiện dinh dưỡng, người dân vùng nông thôn vẫn thiếu nguồn lực để tự sản xuất đủ thực phẩm.

Nghiên cứu năm 2020 của nhóm chuyên gia Dirk Essink và Sayvisene Boulom cho thấy tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em huyện Nong – một trong những khu vực nghèo nhất Lào – lên đến 72,8%, cao hơn hơn gấp đôi so với mức trung bình của cả nước.

Khẩu phần ăn nghèo nàn: Chỉ 2,5% dân số đạt tiêu chuẩn tối thiểu

Bà Shanny Campbell, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tại Lào, cho biết an ninh lương thực ở Lào đang bị đe dọa nghiêm trọng do chế độ ăn uống thiếu đa dạng. "Chỉ 2,5% dân số đạt tiêu chuẩn tối thiểu về đa dạng dinh dưỡng", bà Campbell nhấn mạnh.

Dinh dưỡng từ lâu đã là một mục tiêu quan trọng trong Kế hoạch Hành động Quốc gia về Dinh dưỡng của Chính phủ Lào, được rà soát và cập nhật mỗi 5 năm. Tuy nhiên, nhiều người vẫn hoài nghi về mức độ cam kết thực sự của Chính phủ đối với kế hoạch này.

Từ năm 2016 đến 2019, chỉ 34,5% ngân sách dành cho kế hoạch dinh dưỡng giai đoạn 2016-2020 được giải ngân, mặc dù 90% nguồn tài trợ đến từ các tổ chức quốc tế, theo đánh giá của Chính phủ Lào và UNICEF.

Ngân hàng Thế giới đã nhiều lần kêu gọi Chính phủ Lào tăng ngân sách cho y tế công cộng. Tuy nhiên, tỷ lệ chi tiêu cho y tế so với GDP đã giảm một nửa kể từ năm 2013.

Ông Kremer cho rằng nguyên nhân một phần do tình hình kinh tế khó khăn, một phần do nghĩa vụ trả nợ nước ngoài. Hiện các chương trình hỗ trợ mới chỉ tập trung vào các khu vực nghèo nhất, nhưng vẫn có cơ hội mở rộng để giúp đỡ nhiều người hơn.

Để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng, Lào đã triển khai dự án tăng cường dinh dưỡng vào gạo

Lạm phát và cắt giảm viện trợ ảnh hưởng đến nỗ lực chống suy dinh dưỡng

Lạm phát cao đang khiến tình hình kinh tế Lào thêm khó khăn, làm cản trở các nỗ lực giảm suy dinh dưỡng. Dù đã giảm trong năm ngoái, lạm phát vẫn ở mức 21,3%, đẩy chi phí sinh hoạt, đặc biệt là giá thực phẩm và dịch vụ y tế lên cao. Ngoài ra, việc thiếu nguồn tài trợ từ quốc tế cũng là một rào cản lớn trong cuộc chiến chống suy dinh dưỡng ở Lào.

Chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump vào năm 2017 đã tác động đến nguồn viện trợ cho Lào. Ngay ngày đầu nhậm chức, ông Trump ra lệnh tạm dừng toàn bộ viện trợ nước ngoài trong 90 ngày, khiến nhiều chương trình của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) bị gián đoạn.

Ông Boulom cho biết: "Với chính sách mới của Mỹ, chúng tôi không thể đảm bảo đủ kinh phí quốc tế cho chương trình bữa ăn học đường và các hoạt động dinh dưỡng, nông nghiệp khác".

Giải pháp nào?

Để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng, Lào đã triển khai dự án tăng cường dinh dưỡng vào gạo, hợp tác với Chương trình Lương thực Thế giới (WFP). Dự án này giúp bổ sung vitamin và khoáng chất vào gạo ngay trong quá trình sản xuất, nhằm cải thiện dinh dưỡng cho người dân. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, Lào cần sự hỗ trợ đáng kể từ các đối tác quốc tế.

Ông Boulom cho biết Lào sẽ phải nhập khẩu vi chất dinh dưỡng từ nước ngoài. Khi Chính phủ có đủ nguồn tài chính và nhận được sự hỗ trợ từ các nhà tài trợ, dự án này mới có thể triển khai thành công.

Ông Essink cũng đồng ý rằng đây là một giải pháp quan trọng, nhưng cần được thực hiện trong một chiến lược tổng thể. Ông nhấn mạnh bên cạnh việc tăng cường vi chất dinh dưỡng vào gạo, Lào cũng cần thúc đẩy sản xuất thực phẩm trong nước để đảm bảo tính bền vững lâu dài.

Theo SCMP