AI 'đại tu' thị trường lao động, nắm những kỹ năng này sẽ không bao giờ lo thất nghiệp
(Thị trường tài chính) - Trí tuệ nhân tạo đang tái cấu trúc thị trường lao động và tạo ra các nghề nghiệp mới, với trọng tâm là kỹ năng của con người.
Gần đây, trên mạng xã hội lan truyền một mẩu quảng cáo tuyển dụng giả mạo cho vị trí “kỹ sư ngắt mạch khẩn cấp” tại OpenAI – nhà phát triển ChatGPT. Theo mô tả, ứng viên phải túc trực bên máy chủ và rút phích cắm “nếu hệ thống quay lưng lại với loài người”, với các “kỹ năng bổ trợ” như… tạt nước vào máy chủ trong trường hợp khẩn cấp.
Dù mang tính châm biếm, câu chuyện này phản ánh một mối lo ngại đang phổ biến: trí tuệ nhân tạo sẽ khiến thị trường lao động sụp đổ. Tuy nhiên, quan sát thực tế cho thấy nhận định này quá đơn giản. Thay vì xóa sổ việc làm một cách đại trà, AI đang tái cấu trúc nhu cầu lao động, đồng thời tạo ra một loạt vai trò mới - nhiều trong số đó đòi hỏi những năng lực mà máy móc không thể thay thế.
Từ lao động gắn nhãn dữ liệu đến chuyên gia tri thức cao cấp
Nhóm công việc đầu tiên chịu sự thay đổi rõ rệt là chú thích và huấn luyện dữ liệu. Trước đây, đây chủ yếu là công việc giản đơn, trả lương thấp, tập trung vào việc gắn nhãn hình ảnh hoặc văn bản. Ngày nay, khi các mô hình AI ngày càng phức tạp và được triển khai trong các lĩnh vực nhạy cảm, nhu cầu đã dịch chuyển sang các chuyên gia có trình độ cao trong tài chính, pháp lý, y tế và kỹ thuật.
Mercor , một công ty khởi nghiệp xây dựng nền tảng thuê chuyên gia để huấn luyện các tác nhân AI, gần đây được định giá khoảng 10 tỷ USD. Theo CEO Brendan Foody, mức thu nhập trung bình của các chuyên gia trên nền tảng này lên tới khoảng 90 USD/giờ. Điều này cho thấy AI không chỉ tạo việc làm mới, mà còn nâng mặt bằng giá trị lao động tri thức.
Kỹ sư triển khai tiền tuyến: Cầu nối giữa công nghệ và tổ chức
Sau khi được huấn luyện, các tác nhân AI cần được tích hợp vào hệ thống vận hành của doanh nghiệp. Đây là vai trò của kỹ sư triển khai tiền tuyến (Forward-Deployed Engineers - FDE), một mô hình được Palantir tiên phong.
Về bản chất, FDE là sự kết hợp giữa kỹ sư phần mềm, chuyên gia tư vấn và nhân viên phát triển khách hàng. Họ làm việc trực tiếp tại hiện trường để tùy chỉnh, triển khai và vận hành các giải pháp AI phù hợp với từng tổ chức cụ thể. Nhu cầu đối với nhóm này đang tăng nhanh, dù xuất phát điểm còn thấp. Theo Garry Tan, Giám đốc Y Combinator, các công ty khởi nghiệp trong hệ sinh thái của họ gần đây đã đăng tuyển 63 vị trí FDE, so với chỉ 4 vị trí vào năm trước.
Khi kỹ năng mềm trở thành yếu tố quyết định
Sự phổ biến của các trợ lý AI trong dịch vụ khách hàng, vận tải hay chăm sóc sức khỏe buộc các nhà phát triển phải hiểu sâu sắc hành vi và tâm lý con người. Một trợ lý dịch vụ khách hàng hiệu quả không chỉ cần xử lý dữ liệu chính xác, mà còn phải hiểu vì sao một khách hàng tức giận lại bấm số 0 chỉ để nói chuyện với người thật.
Himanshu Palsule, CEO của Cornerstone OnDemand, lấy ví dụ từ Waymo - công ty taxi tự lái. Dù xe có thể tự vận hành hoàn toàn, vẫn cần những “nhân sự hỗ trợ từ xa” để xử lý tình huống khẩn cấp, đặc biệt khi hành khách hoảng loạn. Những vị trí này đòi hỏi sự kết hợp giữa hiểu biết công nghệ và khả năng giao tiếp, trấn an, ra quyết định trong điều kiện áp lực cao.
Trong bối cảnh đó, tiêu chí tuyển dụng kỹ sư cũng đang thay đổi. Trước đây năng lực lập trình là yếu tố quyết định, còn hiện nay - khi mã nguồn có thể được sinh tự động - thái độ, khả năng tương tác và phẩm chất cá nhân ngày càng trở thành giá trị cốt lõi.
Quản trị và rủi ro AI: lĩnh vực tăng trưởng nhanh nhất
Song song với việc triển khai AI là nhu cầu thiết lập các khung quản trị nhằm hạn chế rủi ro. Theo khảo sát của Hiệp hội Lực lượng Lao động AI do Cisco dẫn đầu, trong số 50 nghề CNTT tại các nền kinh tế phát triển, nhóm tăng trưởng nhanh nhất hiện nay không phải là lập trình viên AI, mà là chuyên gia quản trị và rủi ro AI.
Những vị trí này chịu trách nhiệm đảm bảo các tác nhân AI không làm rò rỉ dữ liệu, vi phạm quy định, gây gián đoạn hệ thống hay tạo ra rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp - một yêu cầu ngày càng cấp thiết trong bối cảnh AI được triển khai trên quy mô lớn.
Giám đốc AI: vai trò điều phối ở cấp chiến lược
Ở cấp cao nhất, nhiều doanh nghiệp đang bổ nhiệm Giám đốc AI để điều phối toàn bộ chiến lược liên quan đến trí tuệ nhân tạo. Đây là vai trò kết hợp giữa hiểu biết kỹ thuật, kiến thức ngành sâu rộng và năng lực cải tổ quy trình kinh doanh.
Theo IBM, một doanh nghiệp lớn điển hình hiện có thể sử dụng tới 11 mô hình AI tạo sinh khác nhau, đồng thời phải đối mặt với áp lực liên tục từ các nhà cung cấp công nghệ. Trong bối cảnh đó, nhiệm vụ của Giám đốc AI là lựa chọn, tích hợp và kiểm soát hệ sinh thái AI sao cho mang lại hiệu quả thực chất, thay vì chạy theo xu hướng.
Theo The Economist
