4.000 sông băng sẽ biến mất mỗi năm, các nhà khoa học ra ‘báo động đỏ’

Pizol không phải là sông băng đầu tiên biến mất. Trong vài thập kỷ qua, hàng nghìn sông băng đã tan biến và khi Trái đất tiếp tục nóng lên, tốc độ biến mất này được dự báo sẽ ngày càng nhanh. Một nghiên cứu mới cho thấy mức độ nghiêm trọng của quá trình đó và bức tranh hiện ra vô cùng đáng báo động.

Theo nghiên cứu công bố mới đây trên tạp chí Nature Climate Change, số lượng sông băng biến mất mỗi năm sẽ đạt đỉnh vào giữa thế kỷ này, có thể lên tới 4.000 sông băng mỗi năm nếu con người tiếp tục phát thải khí gây nóng lên toàn cầu. Con số này tương đương với việc toàn bộ các sông băng ở dãy Alps châu Âu biến mất chỉ trong một năm.

Hang động băng ở phía trước sông băng Morteratsch ở Thụy Sĩ

Trước đây, các nghiên cứu thường tập trung vào tổng khối lượng hoặc diện tích băng bị mất khi nhiệt độ tăng, thay vì số lượng sông băng biến mất. Một phần nguyên nhân là do việc xác định thế nào là một sông băng không hề đơn giản. Các thống kê hiện nay vẫn gặp khó khăn trong việc phát hiện những khối băng nhỏ hoặc bị phủ bởi đá vụn. Theo ước tính tốt nhất, Trái đất hiện có hơn 200.000 sông băng.

Tuy nhiên, nhóm tác giả cho rằng việc biết được thời điểm và vị trí từng sông băng biến mất là vô cùng quan trọng. Điều này cho thấy “biến đổi khí hậu không chỉ làm băng tan một phần, mà còn dẫn đến sự tuyệt chủng hoàn toàn của rất nhiều sông băng”, ông Matthias Huss, đồng tác giả nghiên cứu và là nhà băng hà học tại Đại học ETH Zurich, nhấn mạnh. Ông cũng chính là người từng phát biểu tại tang lễ của sông băng Pizol năm 2019.

Các nhà khoa học đã phân tích hệ thống sông băng toàn cầu bằng một cơ sở dữ liệu lớn để xác định giai đoạn mà họ gọi là “đỉnh tuyệt chủng sông băng”, tức thời kỳ có số lượng sông băng biến mất nhiều nhất.

Họ áp dụng các mô hình để xác định thời điểm từng sông băng trở nên quá nhỏ để còn được phân loại là sông băng, được định nghĩa là khi diện tích giảm xuống dưới 0,01 km vuông hoặc thể tích còn dưới 1% so với mức ban đầu vào khoảng năm 2000.

Kết quả cho thấy hiện tượng sông băng biến mất sẽ đạt đỉnh vào khoảng giữa thế kỷ, với thời điểm và mức độ phụ thuộc trực tiếp vào mức độ nóng lên toàn cầu.

Nếu thế giới có thể kiềm chế mức tăng nhiệt độ ở 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, điều mà hiện nay chưa có dấu hiệu đạt được, số sông băng biến mất mỗi năm sẽ đạt đỉnh vào khoảng năm 2041, ở mức gần 2.000 sông băng.

Lưỡi băng của sông băng Morteratsch ở Thụy Sĩ

Trong kịch bản Trái đất nóng lên 4 độ C, đỉnh này sẽ lùi sang giữa những năm 2050 và tăng lên khoảng 4.000 sông băng mỗi năm. Theo báo cáo, con số này cao hơn từ 3 đến 5 lần so với tốc độ sông băng biến mất trên toàn cầu hiện nay.

Ngay cả khi các cam kết khí hậu hiện tại được thực hiện đầy đủ, thế giới vẫn đang trên quỹ đạo nóng lên khoảng 2,7 độ C. Ở mức này, đỉnh tuyệt chủng sông băng sẽ kéo dài trong một giai đoạn lâu hơn, với khoảng 3.000 sông băng biến mất mỗi năm trong giai đoạn từ 2040 đến 2060.

Nhóm nghiên cứu cũng phân tích chi tiết theo từng khu vực. Ở những nơi sông băng nhỏ chiếm ưu thế như dãy Alps châu Âu, một số khu vực của dãy Andes và Bắc Á, hơn một nửa số sông băng được dự báo sẽ biến mất chỉ trong hai thập kỷ tới. Những khu vực này cũng sẽ chứng kiến đỉnh tuyệt chủng sông băng sớm hơn, vào khoảng năm 2040.

Ngược lại, các khu vực sở hữu những sông băng lớn hơn như Greenland và vùng Bắc Cực của Nga sẽ có đỉnh tuyệt chủng đến muộn hơn, vào nửa sau của thế kỷ.

Việc thế giới sẽ mất 2.000 hay 4.000 sông băng mỗi năm phụ thuộc hoàn toàn vào mức độ quyết liệt trong việc kiềm chế đà nóng lên toàn cầu.

Theo nghiên cứu, chỉ khoảng 20% số sông băng hiện nay có thể tồn tại đến năm 2100 nếu nhiệt độ tăng 2,7 độ C. Con số này là khoảng 50% trong kịch bản 1,5 độ C. Còn nếu Trái đất nóng lên 4 độ C, thế giới gần như sẽ mất sạch các sông băng.

“Nghiên cứu này cho thấy rất rõ rằng không chỉ là sông băng đang tan chảy trên khắp thế giới, mà nhiều trong số đó có thể biến mất hoàn toàn trong vài thập kỷ tới, và xu hướng này đang tăng tốc”, ông Eric Rignot, giáo sư khoa học hệ thống Trái đất tại Đại học California ở Irvine, người không tham gia nghiên cứu, nhận định. Ông nói với CNN rằng đây là “điểm không thể quay đầu”, bởi để hình thành lại một sông băng sẽ cần hàng chục, thậm chí hàng trăm năm.

Những mất mát này sẽ kéo theo hệ quả sâu rộng. Sông băng là nguồn cung cấp nước quan trọng cho nhiều cộng đồng. Không chỉ vậy, chúng còn là điểm thu hút du lịch, đón hàng triệu lượt khách mỗi năm, và là nền tảng cho hoạt động của nhiều khu nghỉ dưỡng trượt tuyết. Sông băng cũng mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc, gắn liền với bản sắc và truyền thống của các cộng đồng địa phương.

“Chúng thực sự là những biểu tượng của biến đổi khí hậu”, ông Harry Zekollari, đồng tác giả nghiên cứu và là nhà băng hà học tại Đại học Vrije Brussel ở Bỉ, nói. “Khi nói với ai đó rằng nhiệt độ đã tăng 2 độ, điều đó rất khó hình dung. Nhưng với sông băng thì khác, chúng trực quan và dễ cảm nhận hơn rất nhiều”.

Theo CNN