Charlie Munger – Bộ não sắc bén bí mật ‘tái lập trình’ tư duy đầu tư của Warren Buffett
(Thị trường tài chính) - Trong khi Warren Buffett là cái tên quen thuộc với nhiều thế hệ nhà đầu tư, hiếm người biết rằng hầu hết thành công của Berkshire Hathaway trong gần nửa thế kỷ qua đều gắn với ảnh hưởng sâu sắc của Charlie Munger, người từng được Buffett ví như kiến trúc sư thực sự của công ty.
Ngày 28/11/2023, giới đầu tư toàn cầu chứng kiến sự ra đi của Charles Thomas Munger. Ông là biểu tượng đầu tư, Phó Chủ tịch lâu năm của Berkshire Hathaway, người bạn và cộng sự thân thiết trong suốt hơn 6 thập kỷ của Warren Buffett. Sự mất mát này khép lại một chương lịch sử kéo dài hơn nửa thế kỷ, gắn liền với triết lý đầu tư giá trị và sự thăng hoa của một trong những tập đoàn đầu tư vĩ đại nhất thế giới.
Người đàn ông ở Omaha: Bước chân đầu tiên vào thế giới kinh doanh
Charlie Munger sinh ngày 1/1/1924 tại Omaha, Nebraska, một thành phố được biết đến như cái nôi của giới đầu tư giá trị. Cha ông là một luật sư có uy tín, còn mẹ xuất thân từ gia đình khá giả.
Thời niên thiếu, Munger đã sớm tiếp xúc với kinh doanh khi làm việc tại cửa hàng tạp hóa Buffett & Son, thuộc sở hữu của ông nội của Warren Buffett. Đây là nơi ông học được những bài học đầu tiên về thị trường, dịch vụ khách hàng, kỷ luật làm việc và trách nhiệm nghề nghiệp, nền tảng giúp hình thành tư duy kinh doanh sau này.
Sau khi tốt nghiệp trung học, ông theo học toán ở Đại học Michigan, nhưng đến năm 19 tuổi, ngay sau vụ Trân Châu Cảng, ông rời học để gia nhập Không quân Hoa Kỳ trong Thế chiến II, phục vụ trong vai trò khí tượng. Sau chiến tranh, Munger hoàn thành học tập và nhập học Trường Luật Harvard, nơi ông tốt nghiệp với thành tích xuất sắc (magna cum laude) năm 1948.
Rời giảng đường, Munger bắt đầu hành nghề tại một công ty luật uy tín ở Los Angeles, sau đó tự thành lập hãng luật Munger, Tolles & Olson LLP năm 1962. Nhưng mặc dù thành công về chuyên môn, ông sớm nhận ra luật không thể mang lại sự giàu có và ảnh hưởng sâu rộng như ông kỳ vọng.
Cuộc gặp định mệnh với Warren Buffett
Cơ duyên thay đổi cuộc đời Munger đến vào mùa hè 1959 khi ông gặp lại bạn cũ tại một câu lạc bộ ở Omaha và được giới thiệu với Warren Buffett. Hai người nhanh chóng nhận ra sự đồng điệu trong tư duy đầu tư và triết lý kinh doanh, mở đầu cho mối quan hệ gắn bó suốt hơn nửa thế kỷ.
Buffett từng miêu tả Munger là “người bạn thân nhất và đối tác quan trọng nhất” trong suốt nhiều thập kỷ hợp tác.
Mối quan hệ này không chỉ là tình bạn mà còn là sự cộng sinh chiến lược: Munger thúc đẩy Buffett vượt ra khỏi khuôn khổ đầu tư giá trị truyền thống của Benjamin Graham, vốn chỉ tập trung vào mua cổ phiếu bị định giá thấp, để đầu tư vào “các doanh nghiệp xuất sắc với giá hợp lý”. Quy tắc này trở thành kim chỉ nam cho nhiều thương vụ thành công vang dội của Berkshire Hathaway trong thập kỷ tiếp theo.
Năm 1962, Munger rời ngành luật để thành lập hãng đầu tư Wheeler, Munger & Company, qua đó tạo ra mức lợi nhuận bình quân hàng năm khoảng 19,8% từ 1962–1975, vượt xa mức tăng trung bình của Dow Jones trong cùng giai đoạn.
Một trong những thương vụ đáng chú ý đầu tiên của ông là với cổ phiếu British Columbia Power. Ông đã dự đoán chính xác giá cổ phiếu sẽ tăng sau khi chính phủ mua lại, từ đó tạo ra lợi nhuận đột biến. Thành công này phản ánh sự nhạy bén trong phân tích, một kỹ năng ông rèn luyện không chỉ từ kinh doanh mà còn từ thời gian chơi poker, nơi ông học được chiến lược tỷ lệ cược và nghỉ đúng lúc.
Munger cũng ghi dấu bằng việc mua lại và vận hành Blue Chip Stamps cùng Buffett trong thập niên 1960, sau đó tiếp tục thành lập Diversified Retailing Company và mua lại chuỗi cửa hàng Hochschild Kohn, dù sau này họ quyết định thoái vốn khi nhận thấy rủi ro trong bán lẻ. Những trải nghiệm này giúp ông thấu hiểu giá trị của dòng tiền tự do và tính bền vững của mô hình kinh doanh, yếu tố then chốt trong triết lý đầu tư lâu dài của mình.
Gia nhập Berkshire Hathaway và triết lý đầu tư
Năm 1978, Munger chính thức gia nhập Berkshire Hathaway với vai trò Phó chủ tịch, vị trí ông giữ cho đến khi qua đời.
Dưới ảnh hưởng của Munger, Buffett thay đổi triết lý đầu tư truyền thống dựa trên phương pháp của Benjamin Graham sang một chiến lược mới: mua cổ phiếu của những doanh nghiệp xuất sắc với giá hợp lý, thay vì những doanh nghiệp bình thường với giá rẻ.
Di sản của Munger trong Berkshire không chỉ là các thương vụ đầu tư thành công, như Coca-Cola hay American Express, mà còn là triết lý đầu tư rõ ràng, kỷ luật và tập trung. Ông tin vào việc đầu tư tập trung vào những doanh nghiệp ông hiểu rõ thay vì phân tán vốn quá rộng; tin vào giá trị dài hạn hơn là biến động ngắn hạn; và coi đạo đức kinh doanh là nền tảng của thành công bền vững.
Trong lá thư gửi cổ đông vào năm 2015, đánh dấu 50 năm ngày thành lập Berkshire, Buffett nói đóng góp quan trọng nhất của Munger đối với Berkshire là định hình triết lý đầu tư của Buffett và gọi Munger là “kiến trúc sư” của triết lý đầu tư hiện đại tại Berkshire, người giúp ông mở rộng tầm nhìn vượt ngoài những nguyên tắc truyền thống.
Ảnh hưởng và di sản
Ngoài vai trò lãnh đạo tại Berkshire Hathaway, Munger còn tham gia vào hội đồng quản trị của Costco Wholesale Corporation và giữ vị trí Chủ tịch Daily Journal Corporation.
Ông cũng nổi bật với vai trò một nhà từ thiện lớn, quyên góp hàng trăm triệu USD cho các tổ chức giáo dục và nghiên cứu. Munger ủng hộ nhiều trường đại học lớn, bao gồm University of Michigan, Stanford University, Harvard-Westlake School và University of California, Santa Barbara, tập trung tài trợ xây dựng ký túc xá, thư viện và cơ sở học thuật.
Một số đóng góp đáng chú ý bao gồm: 110 triệu USD cho ký túc xá đại học Michigan, 200 triệu USD cho một dự án nhà ở sinh viên tại UCSB và nhiều khoản tặng cổ phiếu Berkshire Hathaway trị giá hàng chục triệu USD để hỗ trợ các tổ chức giáo dục.
Không giống bạn thân Buffett, người ký cam kết cho đi hầu hết tài sản qua The Giving Pledge, Munger không tham gia sáng kiến này vì ông đã trao nhiều phần tài sản cho con cái.
Charlie Munger để lại một di sản vượt xa giá trị tài sản, ông truyền cảm hứng về tư duy đa ngành (“latticework of mental models”), nhấn mạnh việc học liên tục và tư duy phản biện. Các nhà đầu tư trên toàn thế giới tiếp tục trích dẫn nguyên tắc của ông như “hãy dành mỗi ngày để trở nên khôn ngoan hơn một chút so với hôm qua”.
Warren Buffett từng nói rằng: “Charlie không chỉ dạy tôi mua món hời, ông ấy mở rộng tầm nhìn đầu tư của tôi theo cách mà không ai khác làm được”.
Mối quan hệ giữa Buffett và Munger không chỉ là sự hợp tác kinh doanh; đó là sự hòa trộn giữa trí tuệ, lòng tin và tầm nhìn dài hạn, tạo ra một trong những câu chuyện thành công bền vững nhất trong lịch sử đầu tư hiện đại.
