Loại quả được mệnh danh là ‘vua của trăm loại quả’, ở Việt Nam có giá chỉ từ 20.000 đồng/kg
(Thị trường tài chính) - Đây là loại quả được mệnh danh là "bách quả chi tông", mang trong mình nhiều công dụng y học giá trị, được cả Đông y và y học hiện đại công nhận.
Trong kho tàng ẩm thực và y học phương Đông, quả lê từ lâu đã được xem là loại trái cây quý, đứng đầu trong “bách quả chi tông” nhờ khả năng tư âm nhuận táo, thanh nhiệt tiêu đờm và hỗ trợ hiệu quả trong điều trị các bệnh hô hấp. Không chỉ là món ăn giải khát quen thuộc, lê còn mang trong mình nhiều công dụng y học giá trị, được cả Đông y và y học hiện đại công nhận.
Vị thuốc mát lành cho phổi và hệ hô hấp
Trong các ghi chép cổ, lê còn được gọi là khoái quả, ngọc nhũ hay mật văn. Với tính mát và vị hơi chua ngọt, lê có tác dụng thanh nhiệt, nhuận phế, giảm ho, tiêu đờm, nổi bật trong các bài thuốc trị ho, đau họng, viêm phế quản và khàn tiếng.
Các thầy thuốc Đông y thường khuyên dùng lê trong trường hợp nóng rát họng, khô miệng, táo bón, viêm lợi hoặc khi cơ thể mệt mỏi, khát nước. Nhờ tính mát, dễ ăn và dễ tiêu, quả lê trở thành vị thuốc gần gũi trong đời sống, được sử dụng nhiều trong mùa hè hoặc khi thời tiết thay đổi.
Không chỉ xuất hiện trong y học, lê còn là loại quả quen thuộc với người Việt. Nhiều giống lê được trồng tại các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Sơn La, Lạng Sơn, Tuyên Quang… nhờ khí hậu mát mẻ quanh năm. Lê xanh có độ giòn mạnh, trong khi lê vàng hay lê đường lại mềm, thơm và nhiều nước. Mùa lê nội địa kéo dài từ tháng 6 đến tháng 9, với giá dao động từ 20.000-40.000 đồng/kg.
Bên cạnh đó, lê nhập khẩu từ Hàn Quốc, Mỹ, Chile hay Nam Phi có mùa vụ luân phiên giữa các bán cầu nên nguồn cung gần như quanh năm, với giá từ 80.000 - 150.000 đồng/kg. Nhờ sự đa dạng này, người tiêu dùng luôn dễ dàng tìm thấy lê trên thị trường, dùng trong ăn tươi hoặc chế biến thành salad, bánh ngọt, mứt, nước ép hoặc ngâm mật ong tốt cho cổ họng.
Kho dinh dưỡng thiên nhiên và những công dụng sức khỏe nổi bật
Theo những nghiên cứu hiện đại, quả lê là một “kho dinh dưỡng” với hàm lượng vitamin và khoáng chất đa dạng. Lê chứa kali, đồng, magie; các vitamin C, K, B2, B3, B6; folate, provitamin A và một phần nhỏ chất đạm. Những dưỡng chất này hỗ trợ phục hồi tế bào, tăng cường miễn dịch và cải thiện sức khỏe làn da.
Điều đặc biệt ở lê là hàm lượng chất xơ hòa tan và không hòa tan rất cao. Một quả lê trung bình cung cấp tới 25-30g chất xơ, gần bằng toàn bộ nhu cầu chất xơ hằng ngày của người trưởng thành. Chất xơ giúp thúc đẩy nhu động ruột, ngăn táo bón, giảm nguy cơ tiêu chảy và nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, góp phần duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Lê cũng rất giàu chất chống oxy hóa như vitamin C, vitamin K và đồng, giúp bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do, nguyên nhân gây lão hóa và bệnh mạn tính. Nhờ đặc tính chống viêm, lê còn được đánh giá tốt cho người bị viêm khớp hoặc các vấn đề đau nhức kéo dài.
Ngoài ra, trong lê chứa hàm lượng vitamin nhóm B, C và K giúp tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ cơ thể chống lại nhiễm trùng, cảm lạnh và các bệnh đường hô hấp. Đây là lý do nhiều gia đình cho người bị ho hoặc khản tiếng dùng nước lê hoặc lê chưng đường phèn.
Đặc biệt, ở vỏ lê chứa một hợp chất là Anthocyanin đã được chứng minh có khả năng giúp giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2. Các chuyên gia khuyến cáo nên ăn lê cả vỏ để tận dụng tối đa lượng chất chống oxy hóa. Lê còn hỗ trợ giảm cholesterol xấu nhờ pectin, từ đó giúp duy trì sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
Đối với người muốn giảm cân, lê là lựa chọn lý tưởng. Một quả lê trung bình chỉ chứa khoảng 100 calo nhưng mang đến cảm giác no lâu, giảm thèm ăn và hỗ trợ kiểm soát cân nặng hiệu quả. Bên cạnh đó, lê chứa boron, khoáng chất giúp cơ thể hấp thụ canxi tốt hơn, từ đó tăng cường sức khỏe xương và phòng ngừa loãng xương. Chất xơ trong lê còn có khả năng kết dính axit mật gây hại, góp phần giảm nguy cơ ung thư đại tràng.
Trong dân gian, nhiều bài thuốc từ quả lê đã được lưu truyền. Lê chưng đường phèn giúp giảm ho khan do phế nhiệt; cao lê kết hợp mật ong hỗ trợ làm dịu phế quản trong trường hợp ho nhiều đờm. Trước khi ngủ nếu ăn 2 quả lê được cho là giúp giảm hôi miệng. Những cách chế biến này đều lành tính và dễ thực hiện tại nhà.
Mặc dù là một loại quả lành tính và có nhiều công dụng cho sức khỏe, tuy nhiên, lê không phải lúc nào cũng phù hợp với tất cả mọi người. Do chứa nhiều fructose, lê thuộc nhóm thực phẩm giàu FODMAP, có thể gây đầy bụng, khó tiêu ở người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS). Một số người hiếm gặp có thể bị dị ứng với lê, xuất hiện ngứa họng, phát ban hoặc khó thở sau khi ăn.
Người bụng yếu, tỳ vị hư hàn hoặc dễ bị tiêu chảy nên hạn chế ăn lê sống vì tính hàn của quả có thể làm tình trạng nghiêm trọng hơn. Ngoài ra, không nên ăn lê cùng thịt ngỗng, củ cải hoặc rau dền vì dễ gây rối loạn tiêu hóa. Đặc biệt tuyệt đối tránh ăn lê đã dập nát để phòng nguy cơ nhiễm khuẩn.
Với hương vị giòn ngọt, giá trị dinh dưỡng cao và những lợi ích đa dạng cho sức khỏe, quả lê xứng đáng đứng ở vị trí cao trong bảng xếp hạng các loại trái cây tốt nhất. Không chỉ ngon miệng, dễ ăn, dễ chế biến, lê còn hỗ trợ phòng và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh thường gặp. Từ góc nhìn ẩm thực hay y học, “vua của trăm loại quả” vẫn chứng minh được giá trị của mình trong đời sống hiện đại.
