Xuất khẩu thủy sản tăng tốc trước thời điểm Mỹ áp thuế mới

Diễn biến trái chiều giữa các thị trường xuất khẩu lớn

Tại Hoa Kỳ kim ngạch tháng 7 chỉ đạt 145,8 triệu USD, giảm mạnh 19,6% so với cùng kỳ. Mặc dù tính chung 7 tháng, xuất khẩu sang Mỹ vẫn tăng 10,4%, nhưng mức sụt giảm trong tháng 7 cho thấy tác động rõ rệt từ loạt chính sách thuế mới của Washington.

Ngoài thuế đối ứng dự kiến ở mức 20%, các mức thuế chống bán phá giá (CBPG) và chống trợ cấp tiếp tục gây sức ép, đặc biệt là với mặt hàng tôm. Theo kết quả sơ bộ POR19 công bố đầu tháng 6, một số doanh nghiệp bị áp thuế CBPG lên tới 33,29%, làm dấy lên lo ngại mất thị phần tại thị trường Mỹ nếu mức thuế này được giữ nguyên vào cuối năm.

Trong tháng 7/2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam đạt kim ngạch 971 triệu USD, tăng 6,1% so với cùng kỳ năm trước.

Trái ngược với diễn biến tại Mỹ, thị trường Trung Quốc cho thấy xu hướng phục hồi mạnh mẽ. Tháng 7, kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc đạt 221,5 triệu USD, tăng 31,7%. Lũy kế 7 tháng, thị trường này mang về 1,33 tỷ USD, tăng 42,6% so với cùng kỳ. Nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc tăng trở lại, đặc biệt ở các mặt hàng tôm và mực, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt. Sự chuyển hướng linh hoạt, cùng với việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do như RCEP, CPTPP để hưởng ưu đãi thuế quan, góp phần củng cố vị thế thủy sản Việt Nam tại khu vực.

Bên cạnh hai thị trường trọng điểm, xuất khẩu sang Nhật Bản, EU, Hàn Quốc và ASEAN cũng ghi nhận tăng trưởng tích cực. Điều này phản ánh xu hướng tiêu dùng toàn cầu đang chuyển dịch theo hướng có lợi cho các sản phẩm thủy sản, nhờ giá cả hợp lý và nguồn cung ổn định từ Việt Nam.

Tác động của chính sách thuế đến các mặt hàng chủ lực

Trong 7 tháng đầu năm, tôm tiếp tục giữ vai trò chủ lực với kim ngạch đạt 2,49 tỷ USD, tăng 23,6%. Tuy nhiên, rào cản thuế từ thị trường Mỹ đang khiến nhiều doanh nghiệp đối mặt với thách thức lớn. Với mức thuế CBPG sơ bộ 33,29% được công bố, nếu không có điều chỉnh trong kỳ rà soát cuối năm, tôm Việt có thể bị loại khỏi cuộc chơi tại thị trường Mỹ. Trong khi đó, các đối thủ như Ecuador, Indonesia và Philippines hiện đang chịu thuế thấp hơn đáng kể (15–19%).

Dự kiến, nếu khai thác tốt các thị trường thay thế như châu Á, EU và các nước CPTPP, cùng với đẩy mạnh sản phẩm giá trị gia tăng tại Nhật Bản, xuất khẩu tôm cả năm 2025 có thể đạt khoảng 3,6–3,8 tỷ USD.

Cá tra ghi nhận kim ngạch xuất khẩu đạt 1,22 tỷ USD sau 7 tháng, tăng 11,1% so với cùng kỳ. Dù một số doanh nghiệp được áp mức thuế CBPG 0% theo kết quả POR20, việc Mỹ triển khai thuế đối ứng mới vẫn sẽ tạo áp lực về chi phí, nhất là trong bối cảnh nhu cầu từ thị trường Trung Quốc có dấu hiệu chững lại. Doanh nghiệp buộc phải mở rộng thêm thị trường tại ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông để duy trì đà tăng trưởng.

Ngược lại, mặt hàng cá ngừ đang gặp khó khăn. Kim ngạch xuất khẩu trong 7 tháng đạt 542 triệu USD, giảm nhẹ 2,8%; riêng tháng 7 giảm gần 19%. Một phần nguyên nhân đến từ những quy định trong nước như Nghị định 37, cấm trộn lẫn nguyên liệu nội địa với nguyên liệu nhập khẩu. Ngoài ra, quy định về kích thước khai thác cá ngừ vằn tối thiểu 0,5m khiến ngư dân hạn chế khai thác, gây thiếu hụt nguyên liệu trong nước và làm mất cơ hội tận dụng hạn ngạch miễn thuế theo EVFTA.

Theo thông báo mới nhất từ phía Hoa Kỳ, bắt đầu từ ngày 7/8/2025, mức thuế đối ứng 20% sẽ chính thức áp dụng với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam, bao gồm cả thủy sản.

So với mức thuế hiện hành đối với các đối thủ trong khu vực – Ecuador (15%), Philippines và Indonesia (19%) – thủy sản Việt Nam đang đứng trước ngưỡng thuế cao nhất. Khi cộng thêm các khoản thuế khác như CBPG, chống trợ cấp, cùng với các rào cản kỹ thuật như quy định tương đương theo Luật bảo vệ động vật biển (MMPA), sản phẩm Việt bị đẩy vào thế cạnh tranh bất lợi rõ rệt.

Trong bối cảnh này, nhiều doanh nghiệp đã và đang nỗ lực đa dạng hóa thị trường, chuyển dịch cơ cấu sản phẩm và tối ưu hóa chi phí để bảo vệ thị phần. Tuy nhiên, nếu các mức thuế hiện tại không được điều chỉnh, nguy cơ mất chỗ đứng tại thị trường Mỹ – đặc biệt với tôm và cá ngừ – là hoàn toàn hiện hữu.

Bước vào nửa cuối năm 2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam được dự báo sẽ đối mặt với những biến động lớn. Việc Mỹ chính thức áp thuế đối ứng từ tháng 8 tạo ra sức ép không nhỏ đối với tôm và cá ngừ, trong khi bối cảnh địa chính trị toàn cầu và chuỗi cung ứng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều cơ hội để bù đắp. Đà tăng trưởng tại Trung Quốc, ASEAN và Nhật Bản, cùng với việc dỡ bỏ một số rào cản kỹ thuật tại EU, đang mở ra dư địa lớn cho các sản phẩm chế biến sâu. Các hiệp định thương mại như EVFTA, CPTPP và UKVFTA tiếp tục là công cụ hữu hiệu giúp Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh.

Theo dự báo, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2025 có thể đạt 9-9,2 tỷ USD. Trong đó, tôm dự kiến đóng góp 3,6-3,8 tỷ USD, cá tra khoảng 1,8 tỷ USD, cá ngừ dao động từ 850-900 triệu USD, còn lại là các mặt hàng hải sản khác. Để đạt được mục tiêu này, ngành cần tiếp tục củng cố năng lực sản xuất, đảm bảo nguồn nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư vào công nghệ chế biến và mở rộng thị trường ngách,đặc biệt tại các quốc gia CPTPP và khu vực châu Á.