Núi Cấm còn gì khác ngoài tâm linh?
(Thị trường tài chính) - Dù đã trở thành “thủ phủ” hành hương của Tây Nam Bộ, Núi Cấm vẫn đối mặt nghịch lý: mùa lễ hội đông nghẹt nhưng ngày thường thưa vắng. Quý I/2025, An Giang đón khoảng 4,1 triệu lượt khách và thu 4.700 tỷ đồng, song phần lớn chỉ dừng chân vài giờ trên đỉnh Thiên Cấm Sơn rồi rời đi.
Tỉnh đặt mục tiêu 10 triệu lượt khách cho cả năm 2025 – một con số khó với “độc món” du lịch tâm linh. Muốn bứt khỏi thế phụ thuộc, núi Cấm cần kể câu chuyện khác: thiên nhiên trị liệu, cắm trại đêm và lối sống xanh mà du khách thành thị khao khát sau đại dịch.
Lợi thế sinh thái được cập nhật
Khí hậu ở độ cao 710 m vốn mát mẻ, song điểm mới là dự án quét LiDAR cho rừng phòng hộ Thiên Cấm Sơn (hoàn thành cuối 2024) cho thấy mật độ tán cây dày hơn 18 % so với trung bình Bảy Núi, đồng nghĩa sức chứa carbon cao và đa dạng vi sinh trong đất lớn – hai chỉ báo quan trọng cho du lịch trị liệu vừa được Bộ NN&Môi trường nêu trong “Chương trình lâm nghiệp bền vững 2021-2025”. Song hành, Quy hoạch Du lịch Việt Nam 2030 xác định “sản phẩm sinh thái – tăng trưởng xanh” cùng 8 khu vực động lực quốc gia gồm miền Tây, khuyến khích các điểm cao nguyên khai thác nghỉ dưỡng và thể thao ngoài trời để đa dạng hóa loại hình tham quan bên cạnh đô thị biển. Tại tỉnh An Giang, núi Cấm cũng đang được kêu gọi đầu tư mạnh mẽ, khu Lâm Viên hứa hẹn sẽ đáp ứng điều này bằng mô hình cắm trại nhằm xúc tiến chuỗi cung cầu dịch vụ.
Sắc màu điện mặt trời và hoa trên mặt đất ở núi Cấm
Khoa học mới về “liệu pháp rừng”
Tổng quan Antonelli et al. (2019) cho thấy nồng độ cortisol giảm trung bình ~12 % chỉ sau một buổi tắm rừng, trong khi Yeon et al. (2021) tổng hợp 20 thử nghiệm nhận thấy mức giảm trầm cảm đạt hiệu quả lớn (Hedges g ≈ −1,1). Kết quả tiền-hậu của Queirolo et al. (2024) củng cố bằng số đo sinh lý: cortisol và hoạt động giao cảm đều hạ sau 48 h ‘ngâm mình ở nơi hoang dã’.
Ở chiều “kết nối tâm lý”, Pocock et al. (2023) chứng minh chỉ 5 phiên 10 phút citizen-science/tuần có thể tăng điểm hài hòa và hạnh phúc; Eichholtzer et al. (2023) cho thấy lợi ích kéo dài 8 tháng, đặc biệt ở người ít gắn bó với môi trường. Phân tích so sánh 95 chương trình của Patrick et al. (2024) đề xuất thiết kế tour gắn ‘liều tương tác’ phù hợp để đồng thời gia tăng sức khỏe và hành vi bảo tồn.
Camping – bước đi kế tiếp sau cáp treo
Việc Lâm Viên tiến hành chủ trương xây dựng hệ thống lưu trú lều trại kèm thêm những hướng đi sáng tạo là quyết dịnh đúng đắn trong bối cảnh 2 chữ “chữa lành” đang lên ngôi. Cuộc sống hiện đại ngày càng mang theo nhiều hệ lụy tiêu cực về mặt tâm lý, nên những địa điểm như thế này sẽ rất cần thiết trong thời gian sắp tới nhằm hỗ trợ cải thiện sức khỏe tinh thần cho mọi người, đồng thời chứng minh được các hiệu quả của những nghiên cứu.
Hiệu quả kép
Meta-analysis của nhóm Martínez (Environmental Research, 2024) cho thấy sau 14 ngày áp dụng sự can thiệp của thiên nhiên, nhóm tham gia ghi nhận cải thiện 0,42 điểm trên thang hài lòng cuộc sống và giảm 5 mmHg huyết áp tâm trương – mức tương đương dùng thuốc hạ áp liều nhẹ. Ứng dụng chương trình này vào gói glamping tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt: không phải “nghỉ dưỡng đơn thuần” mà là “trị liệu được chứng thực”. Về kinh tế địa phương, nếu 30 % khách cắm trại ở lại hai đêm, núi Cấm có thể đóng góp nhiều hơn rõ rệt vào mục tiêu 11 nghìn tỷ đồng doanh thu du lịch của tỉnh An Giang năm 2025.
Không phủ nhận giá trị linh thiêng, song câu chuyện mới của núi Cấm phải bắt đầu từ rừng, từ khoa học sức khỏe và từ trải nghiệm qua đêm. Khi du khách được “đổi cortisol lấy phytoncide” dưới vòm cây Thiên Cấm Sơn, họ sẵn sàng quay lại và kể cho người khác – điều mà chuông chùa một mình khó làm được. Việc chuyển dịch sang mô hình du lịch trị liệu – cắm trại sinh thái vì thế không chỉ mở rộng “mâm cơm” kinh tế An Giang, mà còn góp phần bảo tồn chính tài sản thiên nhiên nuôi sống tinh thần tâm linh bấy lâu nay.
