Mỹ dọa áp thuế 1 mặt hàng tới 200%, lộ diện quốc gia châu Âu chịu 'đòn đau nhất'
(Thị trường tài chính) - Mỹ là điểm đến của 1/5 kim ngạch xuất khẩu toàn khối EU. Nếu ngành ô tô bị đánh thuế, kinh tế Đức sẽ chịu đòn đau nhất. Nhưng nếu đến lượt dược phẩm, Ireland có thể phải gánh thiệt hại lớn hơn nhiều.
Khi Brussels đang nỗ lực đàm phán một thỏa thuận thương mại mới với Washington, Đức và Ireland nổi lên là hai nền kinh tế thuộc Liên minh châu Âu (EU) dễ chịu tác động nhất từ nguy cơ Mỹ áp thuế cao hơn – đặc biệt trong bối cảnh có thông tin cho rằng thuế đối với dược phẩm có thể lên tới 200%.
Hồi tháng Tư, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế 25% lên ô tô và linh kiện nhập khẩu, Đức lập tức được xác định là quốc gia EU đối mặt với thiệt hại lớn nhất. Theo ước tính của Viện nghiên cứu Bruegel (trụ sở tại Brussels), mức thuế này có thể khiến GDP của Đức giảm 0,4% trong dài hạn.
Trong khi chờ đợi một thỏa thuận thương mại mới giữa EU và Mỹ, các thông tin khác dần xuất hiện, cho thấy không chỉ Ireland mà cả Đan Mạch, Bỉ và một số quốc gia khác cũng có thể trở thành mục tiêu tiếp theo nếu Washington quyết định đánh thuế vào lĩnh vực dược phẩm.
Những nền kinh tế châu Âu có mức độ phụ thuộc cao vào thị trường Mỹ
Mức độ ảnh hưởng chung đối với nền kinh tế châu Âu sẽ phụ thuộc vào mức thuế mà Mỹ thực sự áp dụng và cách phản ứng của EU, song tác động sẽ không phân bổ đồng đều giữa các nước.
Theo Bruegel, nền kinh tế EU đang phải đối mặt với hậu quả vĩ mô đáng kể nhưng vẫn có thể kiểm soát. Trong báo cáo tháng Tư, viện này ước tính thiệt hại tiềm tàng đối với toàn khối có thể vào khoảng 0,3% GDP – một con số cần lưu ý trong bối cảnh Ủy ban châu Âu dự báo tăng trưởng GDP thực của EU năm 2025 chỉ ở mức 1,1%.
Thương mại với Mỹ đóng vai trò quan trọng với EU. Năm 2024, Mỹ là đối tác lớn nhất của EU về xuất khẩu hàng hóa, chiếm 20,6% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ngoài khối.
Dược phẩm chiếm khoảng 15% tổng giá trị hàng hóa EU xuất khẩu sang Mỹ – cao thứ hai sau ngành ô tô.
Hiện tại, khi chưa rõ liệu dược phẩm có bị Mỹ đánh thuế hay không, ngành ô tô được đánh giá là dễ bị tổn thương nhất, bởi hiện chưa có kế hoạch miễn trừ đáng kể nào. Ngành này đã phải chịu thuế 25% kể từ tháng Tư.
Theo Rory Fennessy – chuyên gia kinh tế cấp cao tại Oxford Economics – chỉ riêng các mức thuế mới cũng có thể khiến tổng kim ngạch thương mại của EU giảm khoảng 8% trong vòng 5 năm tới.
Các quốc gia có giá trị xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ lớn nhất – do đó cũng đối mặt rủi ro cao nhất – bao gồm Đức, Ireland, Ý, Pháp và Hà Lan.
Kinh tế Đức phụ thuộc lớn vào xuất khẩu, trong đó ngành sản xuất xe hơi đóng vai trò chủ chốt. Gần 1/4 (22,7%) tổng kim ngạch xuất khẩu của Đức được chuyển đến Mỹ.
Andrew Hunter – Giám đốc phụ trách đánh giá kinh tế cấp cao tại Moody’s Ratings – nhận định: “Đức là nền kinh tế châu Âu có khả năng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ thuế nhập khẩu của Mỹ, và chúng tôi dự đoán tăng trưởng GDP của nước này sẽ chững lại trong quý II và III”.
Ông cũng nhấn mạnh rằng các nền kinh tế nhỏ hơn – bao gồm Áo và nhiều quốc gia Trung – Đông Âu, vốn có chuỗi cung ứng sản xuất phụ thuộc sâu vào Đức – cũng sẽ chịu tác động dây chuyền không nhỏ.
Theo Bruegel, sau năm 2025, tác động tiêu cực dài hạn của các mức thuế này đối với Đức có thể ổn định ở mức 0,4% GDP, sau khi các ảnh hưởng ngắn hạn ban đầu đã nguội dần. Đối với Pháp, mức ảnh hưởng trung bình được dự báo vào khoảng 0,25% GDP.
Sự bất định liên quan đến thuế quan có thể khiến dòng vốn đầu tư và việc làm trên toàn khối EU bị ảnh hưởng. Hunter lưu ý rằng: “Ngay cả với các quốc gia có mức độ phụ thuộc trực tiếp vào xuất khẩu sang Mỹ thấp như Pháp hay Tây Ban Nha, tăng trưởng kinh tế vẫn sẽ bị sức ép do tình hình toàn cầu yếu kém và tâm lý bất định.”
Ireland – quốc gia chịu rủi ro cao nhất nếu dược phẩm bị áp thuế
Xét về tác động dài hạn, Ireland được xem là một trong những quốc gia dễ tổn thương nhất: hơn một nửa (53,7%) tổng giá trị xuất khẩu hàng hóa của nước này hướng sang thị trường Mỹ.
Mức độ ảnh hưởng của Ireland sẽ phụ thuộc rất lớn vào việc liệu dược phẩm có nằm trong danh sách bị áp thuế hay không. Nếu điều này xảy ra, “Ireland sẽ là nền kinh tế EU chịu rủi ro cao nhất từ chính sách thuế của Mỹ”, theo ông Mathieu Savary – chiến lược gia trưởng về đầu tư châu Âu tại BCA Research.
Tác động tiềm tàng từ thuế dược phẩm đối với nền kinh tế EU
Ngành dược phẩm nghiên cứu – phát triển (research-based pharmaceutical industry) là một trong những trụ cột công nghệ cao hàng đầu tại châu Âu. Ngành này đóng góp 311 tỷ euro giá trị gia tăng (GVA) và tạo ra 2,3 triệu việc làm trực tiếp và gián tiếp cho EU trong năm 2022 (theo nghiên cứu của PwC).
Thị trường Mỹ đóng vai trò sống còn với dược phẩm châu Âu. Theo Liên đoàn Công nghiệp Dược phẩm châu Âu (EFPIA), năm 2021, Bắc Mỹ chiếm 49,1% doanh số dược toàn cầu, so với 23,4% của châu Âu.
Hơn 1/3 lượng dược phẩm xuất khẩu từ EU hiện đang được chuyển đến thị trường Mỹ.
Nếu ngành này bị áp thuế 25%, như Moody’s dự báo trong những tháng tới, “những nền kinh tế nhỏ như Đan Mạch, Bỉ, Slovenia và đặc biệt là Ireland sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất” – theo ông Hunter từ Moody’s. Đây cũng là những nơi Moody’s đánh giá có nguy cơ rơi vào suy thoái cao nhất trong khu vực.
Ông Savary bổ sung rằng “Ireland đặc biệt dễ tổn thương trước nguy cơ này”, viện dẫn dữ liệu cho thấy xuất khẩu sang Mỹ chiếm tới 18% GDP của Ireland, trong đó riêng ngành dược chiếm gần 55% tổng giá trị xuất khẩu của nước này. Theo BCA, nếu kịch bản thuế quan xảy ra, tăng trưởng kinh tế của Ireland có thể mất đi từ 4% đến 5% trong thời gian tới.
Bruegel ước tính GDP thực lũy kế của Ireland có thể giảm 3% vào năm 2028.
Viện nghiên cứu này cũng xác định Ireland là quốc gia dễ tổn thương nhất về mặt việc làm nếu Mỹ áp thuế. Theo đó, Italy là nước đứng thứ hai về mức độ dễ tổn thương do có tỷ lệ lao động cao trong các ngành sản xuất thiết bị vận tải, thời trang và ô tô – những lĩnh vực dễ bị tổn thương trước hàng rào thuế quan. Italy cũng có mức độ phụ thuộc đáng kể vào dược phẩm.
Liệu có thể xảy ra mức thuế 200% đối với dược phẩm?
Tổng thống Trump hôm thứ Ba tuyên bố rằng dược phẩm nhập khẩu vào Mỹ có thể phải chịu mức thuế lên tới 200%, nhưng không đưa ra thông tin chi tiết.
Tuy vậy, ông Savary cho rằng kịch bản này khó xảy ra, bởi “mức thuế như vậy sẽ đẩy chi phí y tế – vốn đã là một vấn đề nhức nhối với cử tri Mỹ – lên quá cao”.
Ông nhận định đây chủ yếu là một “tín hiệu mạnh mẽ” gửi đến các công ty dược nước ngoài, buộc họ phải giảm giá thuốc và đầu tư vào sản xuất nội địa tại Mỹ. Savary dự đoán rằng kết quả cuối cùng của các cuộc đàm phán và đe dọa này sẽ là “dòng vốn đầu tư trực tiếp vào Mỹ và các tuyên bố giảm giá thuốc”.
Ông Dan Coatsworth – chuyên gia phân tích đầu tư tại AJ Bell – kết luận rằng “áp lực hiện giờ đang dồn lên các công ty dược phẩm trong việc mở rộng các cơ sở sản xuất tại Mỹ, nhằm đưa hoạt động sản xuất đến gần hơn với người tiêu dùng Mỹ”.
Theo euronews
