Boeing 737 MAX - "đứa con" nhiều phiền toái của gã không lồ máy bay?

Sự cố nghiêm trọng hôm 5/1 vừa qua đã đẩy Boeing vào tình thế ngặt nghèo- quay trở lại giai đoạn bị kiểm soát chặt chẽ như thời điểm chờ phê duyệt các mẫu máy bay phản lực MAX.

Khó khăn chồng khó khăn

Các nhà điều tra cho biết còn quá sớm để xác định nguyên nhân khiến cửa máy bay bên hông chiếc Boeing 737 MAX 9 thuộc hãng hàng không Alaska Airlines với 171 hành khách hôm 5/1 bung ra ngay trước khi cất cánh. Hãng là một trong những khách hàng trung thành nhất của Boeing.

Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) hôm 7/1 thông báo, máy bay Boeing MAX 9 sẽ bị cấm hoạt động cho đến khi đảm bảo việc vận hành an toàn. Sự cố xảy ra khi Boeing và nhà cung cấp Spirit AeroSystems, công ty sản xuất bảng điều khiển, vốn vẫn chưa hoàn toàn phục hồi sau quá trình cấm bay kéo dài trước đó đối với chính mẫu 737 Max, cũng như sự gián đoạn sản xuất do đại dịch Covid-19.

Boeing đã chịu áp lực phải mở rộng danh mục dòng MAX và thu hẹp khoảng cách với đối thủ Airbus, hãng đã mở rộng thị phần kể từ hai vụ tai nạn Boeing MAX vào năm 2018 và 2019 khiến gần 350 người thiệt mạng và dẫn đến quyết định cấm bay đối với mẫu Boeing MAX trên toàn thế giới.

Lịch sử rắc rối của dòng MAX đã dẫn đến những cải cách sâu rộng về quy định máy bay của Mỹ vào năm 2020 và sự cố ở Alaska có thể khiến các cơ quan quản lý phải có đường lối cứng rắn hơn đối với những vấn đề còn tồn đọng khác.

Các hãng hàng không ngày càng muốn chở nhiều hành khách hơn để tận dụng lợi thế về hiệu suất và phạm vi hoạt động, đồng thời hưởng lợi từ chi phí thấp.

737 MAX 9, hiện là máy bay thân hẹp lớn nhất của Boeing, có sức chứa lên tới 220 người.

Tuy nhiên, sau doanh số đáng thất vọng của MAX 9, công ty đang đặt cược vào dự án mới nhất - MAX 10 với công suất lớn hơn, để cạnh tranh với doanh số bán máy bay A321neo của Airbus ở phân khúc cạnh tranh khốc liệt nhất trên thị trường.

Các nhà phân tích cho rằng việc triển khai toàn bộ dòng sản phẩm MAX là động thái quan trọng để giúp Boeing ổn định hoặc cải thiện thị phần từ con số hiện nay vào khoảng 40% và tạo ra đủ doanh thu để ổn định xuyên suốt thập kỷ tới.

Boeing, với khoản nợ 39 tỷ USD, hiện đang ngần ngại đầu tư vào các mẫu máy bay hoàn toàn mới. Các nhà phân tích cho biết, sự chậm trễ trong việc chứng nhận MAX 10 đang gây áp lực lớn lên Boeing.

Những khó khăn trong thời gian qua của Boeing cũng đang thu hút sự quan tâm từ Trung Quốc - một thị trường trọng điểm gần như đã đóng cửa đối với hãng sản xuất máy bay Mỹ trong những năm gần đây do lo ngại về độ an toàn của dòng MAX cùng với căng thẳng thương mại Mỹ - Trung. Các nguồn tin cho biết nhà chức trách Trung Quốc đang ráo riết cập nhật thông tin về vụ việc ở Alaska vừa qua.

Kể từ khi 737 MAX bị cấm bay vào tháng 3/2019, cổ phiếu Boeing đã giảm hơn 40% trong khi cổ phiếu Airbus tăng 25%.

Jeff Guzzetti, cựu điều tra viên tai nạn hàng không Mỹ cho biết, FAA đang đánh giá xem có nên cấp miễn trừ cho phép MAX 7 - mẫu máy bay nhỏ nhất thuộc dòng này, đạt được chứng nhận trước khi Boeing hoàn thành các thay đổi thiết kế bắt buộc hay không. Ông nói, vụ tai nạn MAX 9 có thể "đẩy con lắc" về phía sự từ chối.

“FAA cần cho thấy quan điểm mạnh mẽ và nhất quán khi nói đến vấn đề an toàn," theo Guzzetti.

FAA cho biết "sự an toàn sẽ quyết định tiến trình" của các dự án chứng nhận đang diễn ra nhưng từ chối bình luận thêm.

Những vấn đề về chất lượng

Mặc dù còn quá sớm để xác định nguyên nhân vụ nổ, nhưng các chuyên gia cho biết cuộc điều tra có thể khơi dậy một cuộc tranh luận về các vấn đề chất lượng gần đây nếu vấn đề sản xuất là nguyên nhân cốt lõi khiến cửa chiếc MAX 9 gặp sự cố tự bung.

Chuyên gia Michel Merluzeau của AIR Strategic Advisory cho biết, Boeing đã đưa hệ thống robot vào hoạt động sản xuất các dòng 737 hướng tới những cải cách kỹ thuật số táo bạo hơn trong tương lai như một phần của cuộc cạnh tranh chưa có hồi kết với Airbus, đồng thời vẫn giải quyết các vấn đề về chuỗi cung ứng và lao động.

Chuyên gia Richard Aboulafia từ AeroDynamic Advisories cho biết những sáng kiến trước đây gây áp lực buộc các nhà cung cấp phải cắt giảm chi phí, cũng như sự mất kết nối giữa các giám đốc điều hành hàng đầu với tập đoàn kỹ thuật và sản xuất, đã gây thêm khó khăn cho Boeing.

Những trở ngại trong quá trình sản xuất dòng 737 gần đây bao gồm phần cứng lỏng lẻo hoặc bị thiếu trên hệ thống bánh lái của hai máy bay phản lực MAX, các lỗ do Spirit khoan không đúng cách và việc gắn không chính xác các giá đỡ nối thân phía sau của MAX với đuôi máy bay.

Vào tháng 2, Boeing cũng buộc phải tạm dừng giao hàng mẫu 787 Dreamliner, sau khi phát hiện lỗi phân tích dữ liệu - vấn đề mà Boeing cho rằng không liên quan đến các vấn đề trước đó khiến việc giao hàng bị dừng trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến năm 2022.