Vương miện vàng và bàn cờ vây: Nghệ thuật ngoại giao quà tặng khéo léo của Hàn Quốc gửi đến 2 nhà lãnh đạo Mỹ - Trung
(Thị trường tài chính) - Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đã biến "ngoại giao quà tặng" thành nghệ thuật đi trên dây giữa hai cường quốc đang đối đầu tại APEC 2025, mang về thỏa thuận đầu tư dễ thở hơn với Mỹ và làm ấm quan hệ với Trung Quốc sau 11 năm.
Hầu hết mọi người đều khó từ chối một món quà, đặc biệt khi nó được lựa chọn công phu. Một món quà chu đáo có sức mạnh thầm lặng: làm ấm không khí, xoa dịu căng thẳng và mở lòng người nhận.
Trong ngoại giao, nơi mỗi cử chỉ đều có thể làm thay đổi cán cân lòng tin, quà tặng không chỉ đánh dấu một dịp quan trọng mà còn chứa đựng thông điệp, thể hiện ý định, thậm chí là công cụ thuyết phục.
Tại Hội nghị thượng đỉnh APEC 2025, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đã vận dụng triệt để sức mạnh này. Từ bản sao của chiếc vương miện hoàng gia nghìn năm tuổi đến chiếc đĩa tròn khảm xà cừ thủ công, nghệ thuật "ngoại giao quà tặng" của ông đã thu hút sự chú ý không kém các cuộc thảo luận chính sách, mở ra góc nhìn về nghệ thuật – và toan tính – đằng sau những món quà mang tính biểu tượng giữa các nhà lãnh đạo thế giới.
Vương miện vàng dành cho Tổng thống Trump
Món quà biểu tượng nhất mà ông Lee trao tặng là bản sao vương miện vàng của Vương quốc Silla dành cho Tổng thống Mỹ Donald Trump. Chiếc vương miện nguyên bản với họa tiết công phu được khai quật từ lăng mộ hoàng gia Cheonmachong ở Gyeongju, là báu vật quốc gia tượng trưng cho vương quốc cổ đại và di sản nghệ thuật Hàn Quốc.
Với ông Trump – người từ lâu coi trọng sự phô trương, địa vị và biểu tượng quyền lực – món quà này chính là "cành ô liu" mang tính chiến lược.
Tiến sĩ Kim Tae-hyung, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Soongsil, nhận định: "Trong ngoại giao, không phải giá trị vật chất mà chính tính biểu tượng của món quà mới quan trọng. Vương miện vàng thỏa mãn sở thích phô trương và tự đề cao của ông Trump. Tổng thống Lee hiểu rằng ông Trump coi mỗi cuộc gặp ngoại giao như một giao dịch – thứ phải có lợi cho hình ảnh của ông".
Theo Tiến sĩ Kim, cử chỉ này vừa mang tính nghi lễ, vừa chứa đựng toan tính chiến thuật. "Ông Lee biết đây không phải cuộc gặp ngoại giao truyền thống. Ông Trump cũng không phải nhà ngoại giao truyền thống. Khác với các chính quyền trước, nơi quà tặng chủ yếu mang tính hình thức, lần này món quà được tính toán để thu hút cái tôi của ông Trump và mở cánh cửa cho những cuộc thảo luận sâu hơn".
Tiến sĩ Kim nhấn mạnh thời đại ngoại giao dựa trên sự lịch sự kín đáo và tôn trọng nghi thức đã qua – ít nhất là với ông Trump.
"Ngoại giao ngày nay với ông Trump không còn theo khuôn mẫu truyền thống. Không phải về liên minh ổn định hay chiến lược đa phương, mà là về việc hiểu ông ấy muốn gì và đáp ứng điều đó trước khi ông ấy yêu cầu". ông Kim phân tích. "Không phải 'Nước Mỹ trên hết', mà là 'Trump trên hết'."
Đổi lại, ông Trump tặng ông Lee một cây gậy bóng chày có chữ ký của tân binh Joey Crouse thuộc đội Washington Nationals – món quà gây ra làn sóng chỉ trích vì "không tương xứng" tại Hàn Quốc.
Tiến sĩ Shin Yul, nhà khoa học chính trị tại Đại học Myongji, bình luận: "Chiếc vương miện gợi nhớ 1.500 năm lịch sử Hàn Quốc. Cây gậy bóng chày được ký bởi một cầu thủ tân binh, gần như vô danh. Đây là lời nhắc nhở rõ ràng về vị thế ngoại giao của Hàn Quốc – cần thiện chí của Mỹ nhưng không phải lúc nào cũng được đáp lại với trọng lượng hay sự tôn trọng tương xứng. Tuy nhiên, trong bối cảnh chính trị hiện tại, đây không phải điều Hàn Quốc có thể phàn nàn mà không gặp rủi ro.
Nhìn chung, những cử chỉ khéo léo trong ngoại giao của Hàn Quốc dường như đã mang lại kết quả thiết thực trên bàn đàm phán. Trợ lý Tổng thống Hàn Quốc Kim Yong-beom cho biết hai bên đã thỏa thuận giảm thuế quan đối ứng từ 25% xuống 15%, như cam kết từ đầu năm nay.
Đáng chú ý hơn, Hàn Quốc sẽ đầu tư 350 tỷ USD (265 tỷ bảng Anh) vào Mỹ, trong đó 200 tỷ USD bằng tiền mặt và 150 tỷ USD vào ngành đóng tàu.
Ban đầu, ông Trump yêu cầu Hàn Quốc đầu tư 350 tỷ USD và giải ngân một lần. Tuy nhiên, sau cuộc gặp, phía Mỹ đã chấp thuận đề xuất của Seoul: chia khoản đầu tư thành 200 tỷ USD giải ngân trong 10 năm và 150 tỷ USD dành cho hợp tác đóng tàu.
Thỏa thuận này không chỉ giúp Hàn Quốc thoát khỏi nguy cơ bất ổn thị trường ngoại hối mà còn mở đường cho ngành đóng tàu nước này chiếm lĩnh thị phần tại Mỹ, vượt qua các đối thủ như Trung Quốc và Nhật Bản.
Bàn cờ vây: Thông điệp chiến lược gửi Bắc Kinh
Với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình – người thực hiện chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên đến Hàn Quốc sau 11 năm – ông Lee đã lựa chọn một món quà mang đậm tính biểu tượng: bàn cờ vây.
Bàn cờ được chế tác từ gỗ Torreya nucifera từ đảo Jeju, một loại gỗ quý được ưa chuộng ở cả hai quốc gia nhờ vân gỗ chắc chắn và thanh lịch – vật liệu hàng đầu dành thường dùng để chế tác bàn cờ.
Sự lựa chọn này không hề ngẫu nhiên. Cả ông Lee và ông Tập đều là người yêu thích cờ vây, và bản thân trò chơi là biểu tượng trường tồn của chiến lược, kiên nhẫn và cân bằng.
Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc giải thích: "Đây là cử chỉ có ý nghĩa sâu sắc, không chỉ vì cả hai nhà lãnh đạo đều yêu thích cờ vây, mà còn vì Hàn Quốc và Trung Quốc từ lâu đã chia sẻ không gian văn hóa trong trò chơi này. Giống như những viên cờ đen trắng, hai nước phải tiếp tục tạo ra sự cân bằng trong quan hệ đối tác chính trị".
Ông Lee cũng tặng ông Tập một chiếc khay sơn mài xà cừ được chế tác bằng kỹ thuật truyền thống từ thời Vương quốc Cao Ly (918-1392). Theo các quan chức, những mảnh vỏ bào ngư lấp lánh này tượng trưng cho "mối quan hệ lâu dài, bền chặt" giữa hai nước.
Cách Hàn Quốc tiếp đón ông Tập càng nhấn mạnh sự tương đồng văn hóa giữa hai quốc gia đồng văn. Thực đơn quốc yến được thiết kế công phu với các món sủi cảo phổ biến ở cả hai nước, gà rán Hàn Quốc và món ăn chế biến với nước sốt Tứ Xuyên. Đặc biệt, loại rượu yêu thích của ông Tập – rượu Mạnh Trị Lan – cũng được phục vụ, thể hiện sự chu đáo đến từng chi tiết.
Nhà lãnh đạo Trung Quốc đáp lễ bằng việc tặng Tổng thống Lee 2 chiếc điện thoại thông minh Xiaomi và bộ "văn phòng tứ bảo", gồm 4 vật phẩm không thể thiếu đối với thư pháp và thư họa trong văn hóa cổ Trung Hoa và các nước đồng văn.
Các nhà nghiên cứu ngoại giao đánh giá đây là một sự thay đổi mang tính biểu tượng so với các món quà truyền thống như trà và lụa của Trung Quốc.
Lựa chọn này dường như khẳng định tính hiện đại và tự chủ công nghệ của Bắc Kinh, ngay cả khi Mỹ và đồng minh tiếp tục đưa các sản phẩm viễn thông Trung Quốc vào danh sách đen. Câu hỏi nửa đùa nửa thật của ông Lee – "An ninh của những thứ này thế nào?" – đã gây ra tràng cười, nhưng các nhà phân tích nhìn thấy ẩn ý sâu xa hơn.
Tiến sĩ Shin nhận xét: "Món quà của ông Tập mang thông điệp 'hãy tin tưởng vào công nghệ của chúng tôi'. Trong thời đại mà lưới điện, mạng vệ tinh và nền tảng xã hội phụ thuộc vào hệ thống kỹ thuật số, thông điệp này không hề nhỏ nhoi. Tính ngoại giao được mã hóa ngay trong thiết bị: Trung Quốc ngầm khẳng định rằng công nghệ của họ tinh vi và đáng tin cậy”.
Bên cạnh đó, với Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi mới được bổ nhiệm, ông Lee áp dụng cách tiếp cận nhẹ nhàng và mang tính văn hóa hơn, bằng cách tặng các sản phẩm chăm sóc da và đồ ăn nhẹ từ rong biển Hàn Quốc.
Tiến sĩ Kim nhấn mạnh: "Ngoại giao không chỉ là hiệp ước và quốc phòng. Các mối quan hệ cũng cần sự gần gũi, hài hước và những khoảnh khắc thoải mái. Những món quà, theo cách riêng của chúng, cho thấy ngoại giao đôi khi không được thể hiện bằng lời nói mà bằng biểu tượng”.
Tham khảo The Straits Times, Korea Herald, Reuters
