Thái Lan khủng hoảng, Việt Nam hưởng lợi từ mặt hàng tỷ đô
(Thị trường tài chính) - Các doanh nghiệp Việt Nam đã mạnh mẽ chiếm lĩnh thị trường dừa thơm Trung Quốc - vốn là khách hàng chính của Thái Lan trước đây sau khi ký kết nghị định thư xuất khẩu chính thức với nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới vào năm 2024.
Thái Lan lo lỗ nặng hơn 401 tỷ đồng vì giá lao dốc không phanh, Việt Nam mở rộng thị phần
Ngành công nghiệp dừa thơm Thái Lan đang trong tình trạng khủng hoảng sâu sắc khi nông dân địa phương không thể cầm cự với mức giá hiện chỉ bằng một nửa chi phí sản xuất.
Sự sụt giảm giá nghiêm trọng này chủ yếu do Việt Nam đã nhanh chóng mở rộng thị phần, tận dụng lợi thế về quy mô, khoảng cách vận chuyển, trong khi chất lượng dừa Thái Lan không ổn định.
Theo Tattawin Saruno, một học giả độc lập và chuyên gia về quản lý nông nghiệp, tình hình hiện nay “đã đến mức thảm họa”.
Tính đến ngày 21/10/2025, giá dừa thơm tại nông trại ở tỉnh Songkhla, Thái Lan chỉ còn 2-3 baht/quả (khoảng 1.600-2.400 đồng/quả), thấp hơn nhiều so với chi phí sản xuất trung bình 4-5 baht/quả (hơn 3.200-4.000 đồng/quả). Ở một số khu vực, thương lái từ chối mua hàng, khiến dừa thối rụng ngay trên cây.
Tờ The Nation tiết lộ với sản lượng khoảng 500 triệu quả mỗi năm, cứ mỗi 1 baht giá giảm tương đương với thiệt hại khoản lỗ khổng lồ 500 triệu baht (hơn 401 tỷ đồng) cho toàn ngành công nghiệp mũi nhọn này, đe dọa một lĩnh vực có giá trị xuất khẩu hàng chục tỷ baht mỗi năm của Thái Lan – nền kinh tế lớn thứ 2 Đông Nam Á.
Sự trỗi dậy của Việt Nam và nghị định thư với Trung Quốc
Nguyên nhân chính của cuộc khủng hoảng giá dừa thơm kể trên của Thái Lan nằm ở việc Việt Nam – đối thủ chính của họ ở Đông Nam Á đã thâm nhập thành công thị trường khổng lồ Trung Quốc.
Trong khi nông dân Thái Lan phải đối mặt với giá dừa lao dốc, Việt Nam đã giành lợi thế quyết định vào năm 2024 khi ký nghị định thư cho phép xuất khẩu dừa tươi sang Trung Quốc - thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới.
Từ cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, lượng dừa Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc tăng mạnh, trùng với thời điểm sụt giảm mạnh giá loại quả có vị ngọt thanh này tại Thái Lan.
“Thị trường Trung Quốc - vốn có nhu cầu rất lớn và từng là khách hàng chính của Thái Lan - đã nhanh chóng chuyển sang nhập khẩu dừa từ Việt Nam”, ông Tattawin cho biết.
Theo truyền thông Việt Nam, xuất khẩu dừa tươi và dừa chế biến sang Trung Quốc đã tăng hàng trăm % trong năm 2025.
Động lực toàn cầu và lợi thế của Việt Nam
Nhu cầu dừa toàn cầu đang bùng nổ, nhờ xu hướng “siêu thực phẩm” và các sản phẩm sáng tạo như cà phê dừa ở Trung Quốc. Quy mô thị trường dự kiến tăng từ 3,5 tỷ USD (năm 2023) lên 8,2 tỷ USD (năm 2032).
Việt Nam, nhà sản xuất dừa lớn thứ 7 thế giới đã tận dụng xu thế này nhờ chiến lược rõ ràng:
- Ưu tiên chính trị: Chính phủ Việt Nam xác định dừa là 1 trong 6 cây công nghiệp chiến lược quốc gia.
- Quy mô và hạ tầng: Vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là Bến Tre – “thủ phủ dừa” của cả nước, sản xuất khoảng 2 triệu tấn mỗi năm, được hỗ trợ bởi làn sóng đầu tư mạnh mẽ khiến số lượng nhà máy chế biến tăng từ 8 (năm 2015) lên 45 (năm 2024).
- Lợi thế logistics: Việt Nam có vị trí địa lý gần Trung Quốc hơn Thái Lan, giúp giảm chi phí vận chuyển và rút ngắn thời gian giao hàng.
Nhờ vậy, doanh thu xuất khẩu dừa của Việt Nam tăng từ 180 triệu USD (năm 2010) lên hơn 900 triệu USD (năm 2023) và kỳ vọng vượt mức 1 tỷ USD vào năm 2024.
Phần lớn lợi nhuận hiện đến từ các sản phẩm dừa chế biến có giá trị cao, cho thấy Việt Nam đang chuyển mình từ nước xuất khẩu nguyên liệu thô sang quốc gia xuất khẩu chế biến sâu.
Điểm yếu của Thái Lan và triển vọng tương lai
Dù thị trường vẫn còn nhiều tiềm năng, nông dân Thái Lan đang gặp khó vì những yếu kém mang tính cơ cấu, trong đó có cáo buộc Chính phủ “bỏ mặc” họ cho quy luật thị trường.
Trong khi Việt Nam đã đạt chứng nhận hữu cơ cho 1/3 diện tích trồng dừa, Thái Lan vẫn thiếu tiêu chuẩn chất lượng đồng bộ và quy hoạch sản xuất rõ ràng.
Khủng hoảng đang ảnh hưởng nặng nề nhất đến các tỉnh Ratchaburi và Samut Sakhon - những vùng trồng dừa lớn nhất “xứ sở Chùa Vàng”.
Nói tóm lại, Việt Nam đang vươn lên trở thành người chiến thắng rõ ràng trong “cuộc đua” dừa thơm ở khu vực Đông Nam Á, trong khi Thái Lan loay hoay với giá lao dốc, sản xuất manh mún và thiếu hỗ trợ chính sách.
Theo The Nation
