Shark Tank lao đao, hàng loạt doanh nghiệp 'vỡ mộng': Chuyện gì xảy ra?
(Thị trường tài chính) - Mùa mới của chương trình thực tế nổi tiếng “Shark Tank” có lẽ đang là mùa "khó khăn" nhất từ trước đến nay – không chỉ với thí sinh mà cả với chính các “Shark”
Ba năm trước, Noah Silverman và Yuki Kinoshita khiến mạng xã hội TikTok “bùng nổ” với sản phẩm Plufl – chiếc giường cho người có hình dáng như ổ chó. Sản phẩm độc đáo này nhanh chóng giúp họ xuất hiện trên “Shark Tank”.
Tại chương trình, tỷ phú Mark Cuban thích thú trải nghiệm sản phẩm và cùng “Shark” Lori Greiner đầu tư 200.000 USD cho công ty.
Giống nhiều thương vụ thành công khác trong “Shark Tank”, hai nhà sáng lập cam kết sẽ sản xuất ở Trung Quốc để giảm chi phí – với giá bán lẻ 399 USD, chi phí sản xuất chỉ khoảng 140 USD. Đến năm 2023, Plufl đạt doanh thu 1 triệu USD và dự kiến tăng thêm 8 triệu USD trong năm 2024.
Thế nhưng, một năm đầy biến động với thuế quan và căng thẳng thương mại đã khiến kế hoạch đó sụp đổ, buộc Silverman và Kinoshita – cùng nhiều doanh nhân khác từng xuất hiện trong chương trình – phải xem xét lại toàn bộ chuỗi cung ứng.
“Đây lẽ ra phải là năm bùng nổ bán lẻ, nhưng mọi thứ đã thay đổi vì thuế. Khi bạn sản xuất ở nước ngoài, bạn không thể kiểm soát hoàn toàn chi phí. Đó là rủi ro trong cuộc chơi”, Kinoshita chia sẻ trên podcast DTC.
“Shark Tank” – cuộc chiến khốc liệt giữa thời buổi bất định
Trong chương trình, các thí sinh chỉ có hai phút để thuyết trình, trước khi hứng loạt câu hỏi gay gắt từ các nhà đầu tư, tất cả trước hàng triệu khán giả truyền hình. Nếu may mắn được đề nghị đầu tư, họ chỉ có vài giây để quyết định.
Khi “Shark Tank” bước sang mùa thứ 17 trên kênh ABC tháng trước, những câu chuyện như Plufl xuất hiện ở khắp nơi. Thuế quan leo thang, chuỗi cung ứng bị đảo lộn và niềm tin người tiêu dùng suy giảm khiến con đường khởi nghiệp trở nên chông chênh hơn bao giờ hết.
“Tôi luôn ủng hộ việc sản xuất tại Mỹ, nhưng không phải công ty nào cũng đủ khả năng. Điều đó buộc họ phải tăng giá hoặc giảm lợi nhuận”, Mark Cuban nói. Theo ông, nếu doanh nhân không thể tính toán lại chi phí hoặc chuyển sản xuất về trong nước, “triển vọng là không mấy sáng sủa”.
Tư duy “sản xuất ở châu Á để tối đa lợi nhuận” đang lung lay
Trong suốt hai thập kỷ qua, Trung Quốc là điểm đến lý tưởng cho các doanh nghiệp nhỏ của Mỹ – giúp họ vừa mở rộng quy mô, vừa duy trì giá bán thấp.
Tư duy này đã ăn sâu vào “DNA” của “Shark Tank” từ khi chương trình ra mắt năm 2009. Nhiều thương vụ thành công như áo len Tipsy Elves hay vòi tắm thú cưng Rinseroo đều sản xuất toàn phần hoặc một phần ở Trung Quốc – thường là theo lời khuyên của các Shark.
Một ví dụ tiêu biểu là Donny McCall, người từng giới thiệu sản phẩm Invis-A-Rak – giá chở hàng gấp gọn – trong mùa 3. Khi ông nói sẽ sản xuất tại quê nhà Bắc Carolina với chi phí 250 USD/chiếc, nhà đầu tư Kevin O’Leary (“Mr. Wonderful”) lập tức phản đối: "Nếu làm ở châu Á, chỉ tốn 150 USD. Thế là anh có thể bắt đầu kinh doanh ngay". McCall từ chối, ra về tay trắng – dù sau đó, nhờ chương trình, doanh số của ông tăng đáng kể.
Thuế quan đảo lộn cuộc chơi
Chính sách thuế quan của Donald Trump đã thay đổi hoàn toàn bài toán lợi nhuận này. Giáo sư Benjamin Jones (Đại học Northwestern) nhận định: “Đầu tư đang bị đình trệ. Khi bạn không biết liệu mình còn được nhập hàng giá rẻ từ nước ngoài hay không, nhà đầu tư sẽ ngần ngại rót vốn”.
Steward Gold, người sáng lập Dingle Dangle – sản phẩm đồ chơi kiêm dụng cụ thay tã, từng được đầu tư bởi Kevin O’Leary trong mùa 15 – cho biết thuế quan đã bóp nghẹt lợi nhuận của ông, buộc phải cắt giảm marketing và hoãn đơn hàng.
“Nếu bây giờ được lên sóng lại, tôi thật sự không biết sẽ nói gì. Tôi nghĩ các nhà đầu tư sẽ dè dặt hơn với sản phẩm làm ở nước ngoài”, Gold chia sẻ.
Nhiều Shark đồng tình rằng doanh nhân đang mất thế chủ động. “Các doanh nhân không biết ngày mai sẽ ra sao. Sự bất ổn khiến họ hạ kỳ vọng – điều đó đồng nghĩa với những thương vụ tốt hơn cho chúng tôi”, nhà đầu tư Robert Herjavec nói.
Joe Demin, người sáng lập Yellow Leaf Hammocks (võng làm thủ công tại Thái Lan), cho biết chi phí sản xuất tăng 30%, buộc công ty phải dừng mở rộng và tuyển dụng. “Khi doanh nhân yếu thế, Shark sẽ có thêm quyền mặc cả. Tôi nghĩ năm nay họ sẽ mua được rẻ hơn”, Demin nói.
Dẫu khó khăn, ý tưởng tốt vẫn sống sót
Trong tập mở màn mùa mới, ba trên bốn thí sinh vẫn giành được đầu tư. Đáng chú ý nhất là diễn viên hài Pete Davidson, người đến kêu gọi vốn cho DoubleSoul – thương hiệu tất “mặc hằng ngày hoàn hảo” do anh làm giám đốc sáng tạo. DoubleSoul nhận được 500.000 USD cho 10% cổ phần từ nhà thiết kế trang sức Kendra Scott.
Thương hiệu này được đánh giá có lợi thế: Sản xuất tại Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ chịu thuế 15%; Sản phẩm rẻ, nhu cầu ổn định; Có người nổi tiếng hậu thuẫn và khả năng phân phối qua hệ thống cửa hàng của Kendra Scott. Và dù thế nào, việc xuất hiện trên “Shark Tank” luôn là đòn bẩy truyền thông mạnh mẽ – giúp các thương hiệu như DoubleSoul thành công ngay cả trong thời kỳ thuế quan đầy biến động.
