‘Phù thủy Phố Wall’ Steven Cohen: Từ chàng sinh viên mê poker đến ông trùm kiếm lợi suất 30% mỗi năm suốt hai thập kỷ
(Thị trường tài chính) - Steven A. Cohen là một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất trên Phố Wall trong hơn ba thập kỷ qua. Sự nghiệp của ông là câu chuyện điển hình về tốc độ làm giàu thần tốc, chiến lược giao dịch táo bạo, những bê bối pháp lý gây chấn động và khả năng tái sinh hiếm có trong thế giới tài chính hiện đại.
Steven A. Cohen, sinh ngày 11/6/1956 tại Great Neck, Long Island, bang New York, trong một gia đình trung lưu có 8 người con. Cha của ông làm công việc may mặc, mẹ từng dạy piano. Từ nhỏ, Cohen đã sớm thể hiện bản tính cạnh tranh. Trong khi học ở Wharton School thuộc University of Pennsylvania, ông thường chơi poker và thậm chí giao dịch chứng khoán lúc nghỉ giữa giờ.
Sau khi tốt nghiệp năm 1978, Cohen bắt đầu làm việc tại công ty môi giới nhỏ, rồi gia nhập Gruntal & Co. với vai trò nhân viên giao dịch phái sinh. Tại đây, ông nhanh chóng thể hiện năng lực vượt trội,từng quản lý một quỹ nội bộ với nhiều nhân viên, thể hiện kỹ năng phân tích sắc bén và sự nhạy bén trên thị trường.
Năm 1992, Cohen thành lập S.A.C. Capital Advisors với khoảng 20 triệu USD vốn ban đầu. Trong gần hai thập kỷ, SAC trở thành một trong những quỹ đầu cơ quyền lực và bí ẩn nhất nước Mỹ, vận hành theo triết lý đầu tư dựa trên thông tin nhanh - chính xác - khác biệt.
Ở thời kỳ đỉnh cao, SAC quản lý tới 17 tỷ USD tài sản và đạt mức lợi nhuận trung bình khoảng 30% mỗi năm, một con số hiếm có trong ngành hedge fund vốn đầy rủi ro và cạnh tranh khốc liệt.
Phong cách giao dịch của Cohen thường bị mô tả gần với “day-trading”: ông ưa thích giao dịch ngắn hạn, tận dụng biến động thị trường, kết hợp với áp lực cao, sẵn sàng chấp nhận rủi ro lớn để đổi lấy lợi nhuận lớn.
SAC Capital: “Cỗ máy tình báo” của Phố Wall
Trong bối cảnh các quỹ phòng hộ ngày càng tìm cách vượt trội bằng mọi lợi thế, cả về công nghệ, máy tính, dữ liệu, SAC Capital có cách tiếp cận riêng.
Theo ghi nhận trong cuốn sách Black Edge của nhà báo Sheelah Kolhatkar, SAC không theo đuổi chủ yếu chiến lược thuật toán hay máy tính như một số quỹ khác, mà xây dựng một “mạng lưới tình báo”, chi tiền hoa hồng lớn cho các ngân hàng, thuê các phân tích viên tiếp cận nhân viên công ty niêm yết, nhằm thu thập tin tức nội bộ có thể mang lại lợi thế giao dịch.
SAC được biết đến là khách hàng lớn nhất của Goldman Sachs năm 1998. Văn hóa đầu tư tại đây xoay quanh việc tạo ra “edge”, lợi thế thông tin, càng độc quyền càng tốt.
Môi trường làm việc tại SAC được mô tả là khắc nghiệt, đầy cạnh tranh, các nhà phân tích, quản lý danh mục phải liên tục chạy theo “edge”, đôi khi bằng cách vi phạm đạo đức hoặc pháp luật.
Đến khoảng cuối thập niên 2000, hiệu suất quá xuất sắc của SAC khiến các cơ quan quản lý, bao gồm U.S. Securities and Exchange Commission (SEC) và Federal Bureau of Investigation (FBI), bắt đầu nghi ngờ quỹ này sử dụng thông tin nội gián (insider trading).
Bê bối nội gián và vụ điều tra lớn nhất lịch sử hedge fund
Từ năm 2010, Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) và Bộ Tư pháp mở cuộc điều tra quy mô lớn nhằm vào hoạt động của SAC. Nhiều nhân viên, trong đó có trader Mathew Martoma, bị kết án sử dụng thông tin nội gián để mang về lợi nhuận hàng trăm triệu USD.
Tháng 7/2013, SEC buộc tội Steven Cohen “không thể giám sát và ngăn chặn giao dịch nội gián” trong quỹ của mình. Dù cơ quan chức năng không đủ bằng chứng để truy tố cá nhân ông, SAC Capital phải nhận tội "gian lận" để tránh nguy cơ hình sự và nộp số tiền phạt kỷ lục 1,8 tỷ USD. Đây được xem là vụ án giao dịch nội gián lớn nhất lịch sử ngành hedge fund.
Đáng chú ý, Cohen, dù là người sáng lập và hưởng lợi cá nhân từ lợi nhuận, không bị truy tố cá nhân do thiếu bằng chứng cụ thể.
Từ cuối năm 2013, SAC bị cấm nhận tiền của nhà đầu tư bên ngoài và sau đó đóng cửa hoàn toàn. Cuộc điều tra kéo dài nhiều năm được mô tả chi tiết trong cuốn sách “Black Edge” của Sheelah Kolhatkar, phơi bày cách SAC vận hành như một “máy săn tin” khổng lồ và mô tả Cohen như một nhân vật đầy quyền lực nhưng cô lập, sống trong thế giới riêng giữa hàng chục màn hình giao dịch và những mối quan hệ đầy xung đột.
Tái sinh với Point72 và sự trở lại ngoạn mục
Mặc dù SAC bị xóa sổ, Cohen không rời khỏi ngành tài chính. Năm 2014, ông thành lập Point72 Asset Management – ban đầu chỉ là một family office để quản lý tài sản cá nhân. Đến năm 2018, sau khi lệnh cấm hết hiệu lực, Point72 chính thức mở cửa trở lại cho nhà đầu tư bên ngoài.
Chỉ trong vài năm, Point72 đã trở thành một trong những tổ chức đầu tư đa chiến lược phát triển nhanh nhất toàn cầu. Quỹ mở rộng sang các chiến lược định lượng, đầu tư mạo hiểm, thị trường mới nổi và đào tạo ra hàng loạt thế hệ nhà phân tích thông qua học viện Point72 Academy. Sự trở lại của Cohen cho thấy khả năng tái cấu trúc phi thường, biến khủng hoảng thành nền tảng cho một mô hình kinh doanh mới.
Tính đến năm 2025, Point72 đã phát triển lớn mạnh, trở thành một quỹ đa chiến lược toàn cầu với hơn 3.000 nhân viên, hoạt động trên nhiều thị trường (Bắc Mỹ, châu Âu, châu Á…) và có các nhánh như quỹ cổ phiếu căn bản, quỹ thuật toán, global macro, venture capital…
Tài sản, quyền lực, và thú chơi “quái lạ”
Cùng với sự thăng trầm của SAC và Point72, khối tài sản của Cohen cũng được công chúng quan tâm. Theo thống kê gần đây, ông được xếp vào nhóm những người giàu nhất nước Mỹ,với tài sản ròng ước tính lên tới hơn 20 tỷ USD (tùy theo năm).
Cohen nổi tiếng không chỉ vì kỹ năng giao dịch, mà còn vì thú chơi nghệ thuật cực kỳ xa xỉ và có phần lập dị. Ông sở hữu một bộ sưu tập nghệ thuật trị giá khoảng 1 tỷ USD, bao gồm những tác phẩm “trophy art” của các nghệ sĩ lớn.
Một trong những vật phẩm nổi bật nhất là tác phẩm "The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living", một con cá mập được ngâm trong formaldehyde do nghệ sĩ Damien Hirst sáng tác. Cohen mua tác phẩm này từ nhà sưu tầm Charles Saatchi vào năm 2004 với giá khoảng 8–12 triệu USD.
Ông cũng từng quyết định bỏ ra 155 triệu USD để mua lại bức tranh Le Rêve (tác phẩm của Pablo Picasso), biến nó thành một trong những tác phẩm đắt giá nhất từng được mua bởi một cá nhân tại thời điểm đó.
Bên cạnh đầu tư và sưu tầm nghệ thuật, Cohen cũng mở rộng phạm vi ảnh hưởng ra thể thao: năm 2020, ông mua phần lớn cổ phần của New York Mets, đội bóng chày nổi tiếng của MLB, với giao dịch trị giá khoảng 2.4 tỷ USD, chính thức trở thành chủ sở hữu hơn 97% đội.
Ngày nay, với Point72, Cohen vẫn giữ vai trò Chủ tịch và CEO điều hành.
Ngoài mảng đầu tư truyền thống, Point72 giờ hoạt động đa dạng, bao gồm cả venture capital, global macro, systematic investing, và vẫn mở rộng hoạt động toàn cầu.
Hành trình của ông, từ ngày đầu bước chân vào Phố Wall với vai trò trader, cho tới khi xây dựng và điều hành những tổ chức tài chính lớn, trải qua khủng hoảng, rồi tái sinh và mở rộng ra nhiều lĩnh vực khác, cho thấy rõ: trong thế giới tài chính, quyền lực và cơ hội luôn song hành cùng rủi ro, cả về lợi nhuận lẫn đạo đức.
