Nhật Bản đi trước thời đại: Đội quân ‘mèo máy’ càn quét chuỗi nhà hàng, báo hiệu kỷ nguyên phục vụ không con người!

"Món ăn của bạn đã sẵn sàng!" – chú robot nói và quay 90 độ dễ dàng làm cả bàn khách vô cùng thích thú. "Meo!". Chú robot hình mèo với đôi mắt xanh to tròn đang di chuyển trong nhà hàng ở Tokyo, tìm kiếm khách hàng đã gọi món parfait dâu tây phủ kem, kèm một chiếc pizza nóng hổi.

Bà Yasuko Tagawa, 71 tuổi, và đồng nghiệp người Nepal, Ranjit Dhami Khawas, là hai nhân viên duy nhất làm việc tại một nhà hàng đông đúc ở khu phố Mita, cách Tháp Tokyo không xa. Nhưng họ không hề đơn độc bởi có những chú robot đang giúp họ phục vụ khách hàng.

Cảnh tượng này không phải trong một bộ phim hoạt hình của Studio Ghibli, mà đang ngày càng phổ biến tại hơn 2.000 nhà hàng thuộc chuỗi Skylark Holdings, hệ thống nhà hàng phục vụ tại bàn lớn nhất Nhật Bản.

Chú robot hình mèo với đôi mắt xanh to tròn đang di chuyển trong nhà hàng ở Tokyo

Giải pháp cho cuộc khủng hoảng lao động

Nhật Bản đang đối mặt với tình trạng thiếu lao động nghiêm trọng do dân số già hóa nhanh chóng. Để giải quyết vấn đề này, các doanh nghiệp dịch vụ đầu tư vào robot để hỗ trợ con người, chứ không thay thế họ. Những robot này giúp nhân viên lớn tuổi và lao động nước ngoài làm việc dễ dàng hơn, vượt qua rào cản ngôn ngữ và hạn chế về thể lực.

Bà Tagawa, người làm việc tại Skylark’s Gusto suốt 6 năm qua, cho biết khoảng một nửa công việc của bà hiện được hỗ trợ bởi máy móc. “Ở tuổi này, việc di chuyển trở nên khó khăn hơn, nhưng robot giúp tôi rất nhiều”, bà nói. 

Ranjit Dhami Khawas, sinh viên 20 tuổi đến từ Nepal, cũng cảm thấy thoải mái hơn khi làm việc với robot: “Lúc đầu tôi khá ngạc nhiên khi thấy những chú mèo máy này, nhưng chúng thực sự hữu ích”.

Nhật Bản có tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất trong Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) nhưng lại đối mặt với tình trạng thiếu lao động trầm trọng. Theo Viện Recruit Works, đến năm 2040, quốc gia này sẽ thiếu 11 triệu lao động. Vào năm 2065, gần 40% dân số Nhật Bản sẽ từ 65 tuổi trở lên.

Ngành dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Hiện tại, cứ ba vị trí phục vụ nhà hàng thì chỉ có một người ứng tuyển, còn ngành chăm sóc người cao tuổi thậm chí còn khó tuyển hơn, với tỷ lệ bốn trên một.

Robot tiết kiệm chi phí

Thị trường robot dịch vụ tại Nhật Bản dự kiến đạt 400 tỷ yên (2,7 tỷ USD) vào năm 2030

Thị trường robot dịch vụ tại Nhật Bản dự kiến đạt 400 tỷ yên (2,7 tỷ USD) vào năm 2030, gần gấp ba lần so với năm 2024. Trên toàn cầu, con số này ước tính lên tới 17,2 tỷ USD trong năm nay.

Skylark hiện sử dụng khoảng 3.000 robot hình mèo, được trang bị cảm biến 3D, hàng chục biểu cảm khuôn mặt và khả năng mang những đĩa thức ăn nặng. Nhờ robot, công ty đã giảm tỷ lệ chi phí lao động xuống còn 32,6% doanh thu vào năm 2024 (so với 40,2% vào năm 2021), tiết kiệm khoảng 5 tỷ yên mỗi năm.

Không chỉ trong nhà hàng, robot cũng đang trở thành trợ thủ đắc lực trong ngành chăm sóc người cao tuổi. Nhật Bản dự báo sẽ thiếu 570.000 người chăm sóc vào năm 2040 và nhiều viện dưỡng lão đã ứng dụng công nghệ để giảm tải công việc cho nhân viên.

Tại trung tâm chăm sóc Flos Higashi-Kojiya ở Tokyo, các thiết bị cảm biến theo dõi giấc ngủ, nhịp tim và hô hấp của cư dân, giúp nhân viên theo dõi 40 người cùng lúc mà không cần đi kiểm tra từng phòng.

Một trong những thiết bị quan trọng là robot hỗ trợ di chuyển “Hug”, giúp nâng người cao tuổi lên mà không gây đau lưng cho nhân viên. Reina Tanabe, 27 tuổi, một nhân viên chăm sóc tại đây, cho biết: “Chỉ cần nhấn một nút, robot sẽ nhẹ nhàng giúp người cao tuổi đứng dậy”.

Dù robot công nghiệp đã có từ những năm 1960, robot dịch vụ mới chỉ phát triển trong hai thập kỷ gần đây. Chúng rẻ hơn, dễ vận hành hơn và đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực, từ nhà hàng, chăm sóc sức khỏe đến bán lẻ và kho vận.

Tuy nhiên, Takayuki Ito, Chủ tịch Liên đoàn Robot Quốc tế, cho rằng robot vẫn có nhiều hạn chế và chi phí đầu tư ban đầu vẫn là rào cản lớn đối với một số doanh nghiệp.