Gen Z ra đường không cần ví, chỉ cần smartphone
(Thị trường tài chính) - Nếu trong danh sách quà tặng dịp lễ năm nay của bạn có một người Gen Z, bạn có thể nên bỏ qua món quà truyền thống mang tính “trưởng thành”: ví tiền.
Theo hãng tư vấn công nghệ Juniper Research, hiện có khoảng 4,4 tỷ người, tương đương một nửa dân số thế giới, sử dụng ví điện tử, và con số này dự kiến tăng thêm 35% trước năm 2030. Nhóm dưới 24 tuổi là lực lượng dùng thanh toán di động nhiều nhất: điện thoại chiếm tới 45% giao dịch của họ, theo báo cáo năm 2025 của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (tỷ lệ trung bình toàn dân chỉ 23%).
Tiền mặt hiện chỉ còn chiếm 14% tổng số giao dịch, chủ yếu được sử dụng bởi nhóm trên 55 tuổi hoặc những hộ gia đình có thu nhập dưới 25.000 USD/năm.
Một khảo sát của McKinsey năm 2024 cho thấy cứ 5 người dùng ví điện tử tại Mỹ và châu Âu thì có 1 người ra đường mà không mang theo ví.
Tại Anh, chỉ 38% người 18–24 tuổi cho rằng việc sở hữu ví hoặc túi đựng tiền là “thiết yếu” trong đời sống hàng ngày. Xu hướng từ bỏ tiền mặt ngày càng mạnh: 30% người Mỹ nói họ không rút tiền từ ATM trong một tháng qua, 17% cho biết lần gần nhất rút tiền là… hơn nửa năm trước, theo LendingTree.
Sự thay đổi này tác động đến cả cách họ cảm nhận về tiền. Với các thế hệ lớn tuổi, tiền mặt gắn với cảm giác “chắc chắn”; còn với Gen Z, chúng chẳng khác gì tiền trong trò chơi Monopoly.
Hailey Moore, 26 tuổi ở Los Angeles, cho biết cô không dùng ví đã hơn 10 năm. Tiền mặt nếu có, chẳng hạn trong thiệp mừng sinh nhật, được xem như khoản “tiền ngoài sổ sách”. “Nếu tôi có tiền mặt, nghĩa là nó… không tồn tại”, cô nói. Và nó sẽ biến mất rất nhanh với những “món quà nhỏ tự thưởng”.
Apple Pay 11 năm tuổi, nhưng giờ mới thực sự bùng nổ
Apple Pay ra mắt cách đây 11 năm, nhưng việc đưa thẻ tín dụng lên điện thoại từng không hấp dẫn vì thao tác quẹt thẻ vẫn quá tiện lợi. Mọi thứ thay đổi khi thanh toán không chạm phát triển mạnh trong đại dịch, đồng thời mua sắm online thúc đẩy Apple Pay trở nên dễ dùng hơn bao giờ hết.
Giờ đây, thanh toán số và thẻ ưu tiên hơn bao giờ hết: đồng xu penny, vốn có chi phí sản xuất khoảng gấp đôi giá trị, đã ngừng in từ tháng 11; ID kỹ thuật số đã được chấp nhận tại hơn 250 sân bay Mỹ cho các chuyến bay nội địa; và ngày càng nhiều hoạt động hằng ngày có thể thực hiện chỉ bằng điện thoại. Ngay cả Oura cũng đang nghiên cứu tính năng biến nhẫn thông minh thành “chìa khóa – ví điện tử”.
“Tần suất sử dụng tăng khiến người dùng tin ví điện tử hơn cả tiền mặt”, Adam Gray, Giám đốc chuyển đổi của Stax Payments, nhận định. Ví số cũng an toàn hơn nhiều so với việc mang theo ví cứng chứa cả xấp tiền và thẻ.
Gen Z có thể tiêu… nhiều hơn với tiền mặt
Lịch sử cho thấy người dùng thường chi tiêu nhiều hơn khi dùng thẻ so với tiền mặt. Nhưng điều này có thể đảo chiều với Gen Z.
Khảo sát của Cash App cho thấy 54% Gen Z cảm thấy họ “xài không kiểm soát” hơn khi cầm tiền mặt. Lý do: đó là khoản tiền “đã rời khỏi tài khoản” hoặc là quà tặng, nghĩa là không tạo ra áp lực nhìn vào bảng sao kê thẻ tín dụng cuối tháng.
Moore cho biết cô chủ yếu dùng thẻ ghi nợ, chỉ dùng thẻ tín dụng cho giao dịch lớn hoặc để tích điểm, đồng thời luôn thanh toán sớm để tránh tiêu vượt số dư.
Nghiên cứu cũng cho thấy mỗi hình thức thanh toán kích hoạt tâm lý khác nhau.
Một nghiên cứu của Đại học Notre Dame (2023) cho thấy người dùng ưu tiên tiền mặt cho các khoản chi tiêu “gây tội lỗi”. Ngược lại, thẻ tín dụng có thể kích hoạt “trung tâm phần thưởng” trong não, khiến người dùng dễ nghiện chi tiêu. Dù nghiên cứu này không nhắm đến thanh toán di động, các tác giả cho rằng âm báo trên điện thoại sau một giao dịch có thể giúp người dùng ý thức hơn về việc tiêu tiền.
Bùng nổ Buy Now, Pay Later
Cùng lúc, Gen Z đang chuyển mạnh sang hình thức “mua trước – trả sau” (BNPL) như Klarna hay Affirm. Mùa lễ năm ngoái, họ dùng BNPL nhiều hơn cả thẻ tín dụng, theo J.D. Power.
Với họ, “điều khoản trả góp minh bạch và dễ chịu hơn thẻ tín dụng”, Sean Gelles của J.D. Power đánh giá. Frances Boyle, 29 tuổi ở Seattle, nói cô dùng BNPL cho quần áo: “Tôi không bỏ ngay hơn 100 USD được, nhưng 20 USD mỗi tháng thì nghe có vẻ hợp lý”.
Tuy nhiên, dữ liệu của PayPal cho thấy BNPL có thể đẩy mức chi tiêu tăng tới 91% tại doanh nghiệp lớn và 62% tại doanh nghiệp nhỏ. Một nửa số người mua hàng cho biết họ dễ “quyết mua” hơn khi có tùy chọn chia nhỏ thanh toán. Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng có thể biến thành các khoản trả góp kéo dài hàng tháng, thậm chí thành nợ xấu.
Ví điện tử vẫn không thể thay thế mọi thứ
Tori Khutorna, 28 tuổi ở Prague, cho biết cô không còn sở hữu ví. COVID-19 khiến cô chuyển hoàn toàn sang mua sắm và thanh toán online. Nhưng khi đi du lịch, cô liên tục gặp rắc rối: mất điện ở Ukraine khiến khu vực không thể thanh toán bằng thẻ; máy bán vé ở Italy bị hỏng khiến cô không mua được vé xe buýt và bị phạt, dù nhân viên lại có thiết bị để… thu tiền phạt qua Apple Pay.
“Đôi khi tôi thấy mình như tách rời khỏi thực tế khi không có tiền mặt”, cô nói. Thỉnh thoảng bắt gặp một chiếc ví đẹp, cô vẫn thoáng muốn mua, rồi lại tự hỏi: “Mua để làm gì?”.
Với thế hệ trẻ đã nói lời chia tay chiếc ví, có lẽ thế giới sẽ phải sớm thích ứng.
Theo BI
