Chuyên gia cảnh báo nóng khi giá vàng tăng chóng mặt, nhà đầu tư chú ý

Khi nào “bong bóng vàng” mới nhất sẽ vỡ?

Giá vàng cứ tăng và không ai thực sự biết nguyên nhân. Nhưng như mọi đợt tăng nóng, thị trường tự tạo ra câu chuyện của riêng mình. Đây chính là học thuyết “tính phản xạ” (reflexivity) của nhà đầu tư huyền thoại Mỹ George Soros, tâm lý thị trường có thể tự củng cố chính nó.

Khi giá vàng tăng, nhà đầu tư bắt đầu tự hỏi: “Vì sao vàng lại tăng?” Họ tìm cách lý giải, rồi dệt nên một câu chuyện nghe có vẻ hợp lý, thậm chí còn có cả số liệu minh chứng. Câu chuyện đó lan rộng, ngày càng nhiều người tin theo và mua vào. Giá tiếp tục đi lên, nhưng mối liên hệ giữa diễn biến thực tế và lý do ban đầu ngày càng mờ nhạt - cho đến lúc mọi người mua vàng chỉ vì một lý do duy nhất: Giá đang lên. Và rồi bong bóng hình thành.

Gần đây, lời giải thích phổ biến cho đà tăng của vàng (cùng với bạc và các kim loại quý khác) là do xu hướng đầu tư vào các tài sản được gọi coi là "hầm trú ẩn an toàn". Tuy nhiên, chuyên gia Marcus Ashworth nhận định, số liệu thực tế không hoàn toàn ủng hộ giả thuyết này: Không có dấu hiệu rõ ràng cho thấy vàng tăng chủ yếu do lo ngại về nợ công hay sự tháo chạy khỏi đồng USD.

Trong khi đó, những mối tương quan từng được xem là “chuẩn mực” để lý giải biến động giá vàng – như lãi suất thực hay giá dầu – nay không còn hiệu lực mạnh mẽ như trước.

Hai “bong bóng” trước có gì khác?

Giá vàng cứ tăng và không ai thực sự biết nguyên nhân

Trước khi đi xa hơn, hãy định nghĩa “bong bóng” là gì. Một bong bóng xảy ra khi một loại tài sản tăng giá phi lý, vượt xa giá trị lịch sử trong thời gian dài, sau đó rơi tự do, kéo theo một giai đoạn dài im ắng – cả về giá lẫn sự quan tâm của công chúng.

Với vàng, điều này đã xảy ra hai lần trong nửa thế kỷ qua: Bong bóng thứ nhất (1976–1980): Giá vàng tăng mạnh, đạt đỉnh tháng 1/1980 rồi lao dốc và gần như biến mất khỏi tâm điểm chú ý trong suốt 20 năm. Bong bóng thứ hai (2001–2011): Vàng lại tăng phi mã, chững lại trong khủng hoảng tài chính 2008, đạt đỉnh tháng 8/2011, rồi bắt đầu giảm sâu năm 2013 và chạm đáy vào năm 2015.

Sau đó, vàng hồi phục dần cho đến năm 2020, đi ngang vài năm và tăng vọt trở lại từ năm 2024. Có vẻ chúng ta đang ở giữa “bong bóng vàng lần thứ ba”. Câu hỏi là: Khi nào nó sẽ vỡ - ngày mai, năm sau, hay năm năm nữa?

Vàng là bảo hiểm?

John Stepek, người phụ trách bản tin Money Distilled vẫn giữ quan điểm cốt lõi: Vàng là “bảo hiểm danh mục đầu tư” trước những hỗn loạn hệ thống. Nó phát huy giá trị khi nhà đầu tư mất niềm tin vào các tài sản khác. Vì vậy, việc vàng tăng mạnh trong giai đoạn hiện nay là điều dễ hiểu.

Cuối thập niên 1970 - đầu 1980 là thời kỳ thế giới bất ổn và đầy sợ hãi. Giai đoạn 2008–2012 cũng vậy: Khủng hoảng tài chính và phản ứng mạnh mẽ của các Ngân hàng Trung ương khiến nhiều người tin rằng chủ nghĩa tư bản tự do đang đến hồi kết.

Và hiện tại, bối cảnh không khác bao nhiêu: Địa chính trị biến động, Mỹ và Trung Quốc đang tái định hình trật tự toàn cầu, còn phần còn lại của thế giới thì cố gắng thích nghi với những làn sóng thay đổi đó. Thêm vào đó là nỗi lo về trí tuệ nhân tạo (AI) - liệu nó sẽ cướp việc hay cứu thế giới, chẳng ai biết chắc, nhưng chỉ riêng việc nghĩ về nó thôi cũng đủ khiến nhiều người bất an.

Khi bất an gia tăng, con người tìm kiếm sự chắc chắn và trong tất cả các loại tài sản, vàng vẫn là biểu tượng rõ ràng nhất cho điều đó. Giống như mọi loại bảo hiểm khác, vàng có thể rẻ hoặc đắt. Bạc không thực sự là “bảo hiểm” (chỉ ăn theo vàng); bạch kim và palladium thì càng không, theo John Stepek.

Nhiều nhà đầu tư vàng kỳ cựu mà John theo dõi trong 20 năm qua hiện đang thận trọng hơn bao giờ hết – họ bắt đầu giảm rủi ro, chốt lời ở những khoản đầu tư mang tính đầu cơ.

Điều này có nghĩa là giá vàng đã đạt đỉnh? Có thể chưa. Cảm nhận của John là thị trường đang cần một nhịp điều chỉnh, một “khoảng nghỉ” để lấy hơi – giống như năm 2008 khi vàng giảm 29% từ đỉnh hơn 1.000 USD xuống quanh 710 USD chỉ trong vài tháng, rồi sau đó phục hồi.

Khi nào bong bóng có thể nổ?

Hiện không có dấu hiệu cho thấy các yếu tố bất ổn toàn cầu – cả về tài chính lẫn địa chính trị – sẽ sớm biến mất. Thêm vào đó, khi vàng đạt đỉnh vào 1980 và 2011, các loại tài sản khác (cổ phiếu, trái phiếu) đều đang ở mức rẻ, tạo cơ hội chuyển hướng đầu tư. Hiện nay, điều đó chưa rõ ràng.

Theo Louis-Vincent Gave (Gavekal Research), một cuộc gặp tích cực giữa Mỹ và Trung Quốc vào tháng tới có thể trở thành “chất xúc tác cho đợt điều chỉnh giá vàng”, vì nó sẽ giúp giảm bớt căng thẳng địa chính trị và hạ nhiệt kỳ vọng về chính sách tiền tệ nới lỏng.

Tuy nhiên, không ai có quả cầu tiên tri để đoán trước tương lai. Chúng ta sẽ tiếp tục theo dõi. Nhưng hiện tại, như chiến lược gia vĩ mô Simon White nhận định, thời điểm kết thúc thực sự của chu kỳ tăng giá vàng sẽ chỉ đến khi xuất hiện một “người bán vàng lớn” trên thị trường và cho đến nay, chưa rõ ai có thể là người đó”.