Chủ tịch JP Morgan Chase cảnh báo: Đã có 'phát súng đầu tiên' báo hiệu 1 cuộc khủng hoảng tài chính đang âm thầm tích tụ
(Thị trường tài chính) - Nhiều người Mỹ đã xem nhẹ vụ sụp đổ của hai quỹ đầu cơ thuộc Bear Stearns vào năm 2007 (các quỹ bị đòn bẩy quá mức). Khi đó, thị trường chứng khoán vẫn ở mức cao kỷ lục. Tuy nhiên, sau này người ta nhận ra rằng các vụ phá sản đó chính là những “phát súng đầu tiên” báo hiệu cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng lan rộng và ảnh hưởng đến hầu như mọi người dân Mỹ.
Giám đốc điều hành JPMorgan Chase & Co., ông Jamie Dimon, là người đã đứng ra giải cứu Bear Stearns khi ngân hàng này gần như sụp đổ vào năm 2008. Giờ đây, ông cảnh báo rằng những rủi ro tương tự có thể đang âm thầm tích tụ bên dưới bề mặt của thị trường đang tăng trưởng quá nóng.
Trước hết, vào tháng trước, một công ty cho vay và kinh doanh ô tô dưới chuẩn đã phá sản, trong bối cảnh thị trường ngập tràn các khoản vay rủi ro và (theo cáo buộc của luật sư tại tòa) có gian lận tràn lan ở quy mô phi thường.
Ngay sau đó, công ty cung cấp phụ tùng ô tô First Brands (vốn được xây dựng dựa trên cấu trúc vay nợ phức tạp và che giấu) cũng khiến Phố Wall choáng váng khi tuyên bố phá sản, gây thiệt hại lớn cho nhiều tổ chức tài chính có liên quan.
Ông Dimon nói trong cuộc họp với các nhà phân tích hôm thứ Ba: “Khi xảy ra những chuyện như vậy, tôi lập tức cảnh giác. Có lẽ tôi không nên nói điều này, nhưng khi bạn thấy một con gián, thường sẽ còn nhiều con khác ẩn phía sau. Mọi người nên coi đây là lời cảnh báo”.
Mặc dù hoàn toàn có khả năng rằng các vụ phá sản gần đây chỉ xuất phát từ vấn đề riêng của từng công ty, chứ không phải dấu hiệu của rủi ro hệ thống, nhưng như bài học từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008 cho thấy, rắc rối trên Main Street đôi khi lại bắt đầu từ những góc khuất của Phố Wall.
Các công ty cho vay ô tô dưới chuẩn rơi vào khủng hoảng
Những khoản vay dưới chuẩn từng là nguyên nhân khiến Bear Stearns sụp đổ. Giờ đây, tâm điểm không còn là các khoản thế chấp rủi ro mà là tín dụng ô tô dưới chuẩn.
Tricolor Holdings (một công ty cho vay ô tô có trụ sở tại Dallas, chuyên cung cấp tín dụng cho khách hàng có điểm tín dụng yếu) đã nộp đơn phá sản vào tháng 9.
Vụ phá sản này làm nổi bật thực tế rằng hàng triệu người Mỹ đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ chi phí sinh hoạt tăng cao và thị trường lao động trì trệ. Giá ô tô cao hơn bao giờ hết, và ngày càng nhiều người chậm trả nợ vay mua xe.
Ngay cả JPMorgan (ngân hàng vốn tự hào với “bảng cân đối kế toán vững như pháo đài” theo cách nói của ông Dimon) cũng ghi nhận khoản lỗ 170 triệu USD liên quan đến vụ phá sản của Tricolor, theo thông tin trong cuộc họp công bố kết quả kinh doanh hôm thứ Ba.
Lộ diện mạng lưới tài chính mờ ám của First Brands
Chỉ vài tuần sau, First Brands (một nhà cung cấp phụ tùng ô tô tư nhân) đã nộp đơn xin phá sản theo Chương 11. Nguyên nhân chính được cho là xuất phát từ một cơ chế vay vốn thiếu minh bạch mà Bộ Tư pháp Mỹ hiện đang mở cuộc điều tra hình sự.
First Brands đã tìm đến thị trường tín dụng tư nhân để huy động vốn nhằm thâu tóm các đối thủ. Trong hồ sơ tòa án gần đây, ban lãnh đạo mới được bổ nhiệm của công ty tiết lộ có tới 2,3 tỷ USD khoản vay chưa thanh toán. Họ gọi đây là vay ngoài bảng cân đối kế toán, tức vay tiền mà không ghi nhận chính thức trong sổ sách.
Các chủ nợ cáo buộc First Brands đã vay được tiền bằng cách hứa sẽ trả khi một khách hàng thanh toán hóa đơn của họ. Hình thức này (gọi là third-party factoring) vốn phổ biến trong thương mại. Tuy nhiên, theo các chủ nợ, First Brands đã tái sử dụng cùng một hóa đơn nhiều lần để vay vốn từ các nhà cho vay khác nhau mà không ai biết.
Khi phát hiện điều bất thường, các tổ chức tín dụng nhận ra họ đang nắm giữ mức đòn bẩy quá cao và bắt đầu chất vấn công ty.
Tình huống này gợi nhớ đến trường hợp của Lehman Brothers (ngân hàng đầu tư sụp đổ trong cuộc Đại suy thoái) sau khi bị phát hiện sử dụng thủ thuật kế toán để che giấu mức độ phụ thuộc vào nợ vay.
First Brands từ chối bình luận, nhưng dẫn nguồn CNN tới bản kiến nghị của ông Charles Moore, người được bổ nhiệm làm Giám đốc tái cấu trúc khi công ty nộp đơn phá sản vào cuối tháng 9. Tuần này, ông Moore trở thành Giám đốc điều hành tạm thời, sau khi ông Patrick James từ chức.
Khi ánh đèn bật sáng
Trong vài năm qua, nền kinh tế Mỹ nhìn chung duy trì trạng thái ổn định: tuyển dụng mạnh, thất nghiệp thấp và chi tiêu tiêu dùng vẫn cao. Tuy nhiên, xu hướng này đang đảo chiều một phần vì chính sách thuế quan của ông Donald Trump đang gây sức ép lớn hơn lên các doanh nghiệp Mỹ.
Ông Dimon cảnh báo trong cuộc họp hôm thứ Ba rằng những danh mục rủi ro như Tricolor hay First Brands có thể chỉ là phần nổi của tảng băng, và những vấn đề tương tự sẽ lộ rõ hơn ở các công ty có cấu trúc tài chính tương tự nếu kinh tế suy yếu.
Có thể chỉ là trùng hợp khi các rắc rối của First Brands và Tricolor được phát hiện gần như cùng thời điểm. Tuy nhiên, như câu nói nổi tiếng của ông Warren Buffett: “Chỉ khi thủy triều rút, bạn mới biết ai là người đang bơi mà không mặc đồ”.
Theo CNN
