Giáo sư Toán học Việt Nam đầu tiên được vinh danh ở châu Âu, từng được chọn vào đội dự tuyển Olympic Toán quốc tế

Giáo sư Phan Thành Nam, sinh năm 1985 tại tỉnh Phú Yên, là một trong những nhà Toán học xuất sắc. Xuất thân từ một gia đình có truyền thống hiếu học, ông là cựu học sinh Trường THPT Chuyên Lương Văn Chánh (Phú Yên) và cựu sinh viên lớp tài năng Toán học của Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia TP. HCM.

Giáo sư Phan Thành Nam. Ảnh: EMS Prizes

Theo Báo CAND, ngay từ những năm cấp ba, tài năng của Phan Thành Nam đã sớm bộc lộ. Năm đầu tiên học tại Trường THPT Chuyên Lương Văn Chánh, ông đã gây bất ngờ với bạn bè và thầy cô khi giành Huy chương Vàng môn Toán tại kỳ thi Olympic các tỉnh phía Nam.

Đến năm lớp 11, ông tiếp tục đoạt thêm một Huy chương Vàng tại kỳ thi Olympic Toán học các tỉnh phía Nam và đạt giải Nhì trong kỳ thi Học sinh giỏi Quốc gia. Thành tích xuất sắc này giúp ông được chọn vào đội dự tuyển Olympic Toán quốc tế năm 2002.

Tốt nghiệp THPT năm 2003, Phan Thành Nam được tuyển thẳng vào Đại học và theo học lớp tài năng Toán học tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia TP. HCM.

Sau khi hoàn thành chương trình đại học năm 2007, ông chỉ mất 1 năm để nhận được bằng Thạc sĩ Toán học tại Đại học Orleans, Pháp với số điểm 19,6/20 và là thủ khoa năm 2008. Ba năm sau đó, Phan Thành Nam nhận bằng Tiến sĩ tại Đại học Copenhagen, Đan Mạch.

Sau một thời gian làm nghiên cứu sau Tiến sĩ tại các trung tâm Toán học ở châu Âu, năm 2017, Phan Thành Nam trở thành Giáo sư tại Đại học Ludwig-Maximlians, thành phố Munchen, Đức.

Lĩnh vực nghiên cứu của Giáo sư Nam là giải tích và vật lý toán, đặc biệt là cơ học lượng tử nhiều hạt, lý thuyết phổ, phép tính biến phân và phương trình đạo hàm riêng, giải tích số.

Trước đó, Giáo sư Nam từng là trợ lý Giáo sư tại Đại học Masaryk (Brno, Cộng hòa Séc) và là học giả IST tại Viện Khoa học và Công nghệ Áo.

Giáo sư Phan Thành Nam trong lần trở về Việt Nam năm 2022. Ảnh: Phượng Hoàng/Báo Phú Yên

Giáo sư Phan Thành Nam đã hai lần được mời làm báo cáo tại Hội nghị Quốc tế về Vật lý Toán – diễn đàn lớn nhất thế giới trong lĩnh vực này, tổ chức ba năm một lần bởi Hiệp hội Quốc tế về Vật lý Toán. Việc được mời báo cáo tại hội nghị danh giá không chỉ là vinh dự lớn lao mà còn khẳng định những đóng góp của ông đã được cộng đồng vật lý toán toàn cầu công nhận.

Năm 2018, ông nhận Giải thưởng Nhà khoa học trẻ trong lĩnh vực Vật lý Toán do Hội Quốc tế về Vật lý Ứng dụng và Lý thuyết (IUPAP) trao tặng, ghi nhận những kết quả nghiên cứu tiên phong và xuất sắc của ông.

Đặc biệt, vào năm 2020, Giáo sư Phan Thành Nam được vinh danh với Giải thưởng của Hội Toán học châu Âu (EMS) - trở thành nhà Toán học người Việt đầu tiên nhận được vinh danh tại châu Âu. EMS được đánh giá danh giá chỉ sau Giải thưởng Fields của Hội Toán học thế giới. Giải thưởng do Hội Toán học châu Âu xét và trao tặng từ năm 1992 với định kỳ bốn năm một lần cho các nhà Toán học dưới 35 tuổi, có quốc tịch châu Âu hoặc đang làm việc tại châu Âu, có đóng góp xuất sắc cho Toán học.

Giáo sư Nam cho biết chính bản thân cũng cảm thấy bất ngờ. Ông biết được tin này khi trang cá nhân của Giáo sư Ngô Bảo Châu gửi đến những dòng chữ ngắn gọn, chân thành: “Chúc mừng Phan Thành Nam, chúc mừng Phú Yên. Đây là thành tích rất đáng tự hào”.

Giáo sư, Tiến sĩ Phan Thành Nam (phải) cùng em trai - Tiến sĩ Phan Thành Việt (trái) và cha mẹ. Ảnh gia đình cung cấp//phuyen.gov

Giáo sư Phan Thành Nam còn có một người em trai cũng là một nhân vật có tiếng trong giới Toán học Việt Nam - Tiến sĩ Phan Thành Việt. Con đường trong những năm đầu đời của Tiến sĩ Việt rất giống anh trai mình, cũng đam mê giải toán từ nhỏ, rồi vào Đại học Khoa học tự nhiên, được chọn sang theo học chương trình Thạc sĩ của Đại học Orleans. Đến năm 2015, ông bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ. Nhưng rồi đó cũng là thời điểm Tiến sĩ Việt chọn con đường rẽ ngoặt so với anh trai, trở về Việt Nam.

Sau đó, Tiến sĩ Phan Thành Việt trở thành giảng viên của Đại học Tôn Đức Thắng.Ông lại được cộng đồng mạng biết đến nhiều hơn bởi nickname "Vịt ú cờ tướng" - một kênh YouTube có hơn 415.000 người đăng ký chuyên tuyển tập và bình luận những ván cờ tướng nổi tiếng.