Xuất khẩu tôm Việt sang EU tăng trưởng mạnh, mở rộng dư địa cạnh tranh

Trong các thị trường thành viên, Đức dẫn đầu với giá trị nhập khẩu 96 triệu USD, tăng 23% so với cùng kỳ. Bỉ đứng thứ hai với 79 triệu USD, tăng 20%. Hà Lan đạt 74 triệu USD, chỉ tăng nhẹ 3%, phản ánh vai trò trung chuyển hơn là tiêu thụ nội địa. Pháp phục hồi đáng kể với 23 triệu USD (+14%), trong khi Đan Mạch ghi nhận mức tăng 9%, đạt 25 triệu USD. Diễn biến này cho thấy xu hướng phân hóa: Đức, Bỉ, Pháp và Đan Mạch đẩy mạnh nhập khẩu cho kênh bán lẻ, còn Hà Lan chủ yếu phục vụ tái xuất.

EU hướng tới mức nhập khẩu kỷ lục

Theo Eurostat, trong 7 tháng đầu năm 2025, EU nhập khẩu 342.509 tấn tôm nguyên liệu và sản phẩm giá trị gia tăng từ châu Á, Mỹ Latinh và châu Phi, tăng 15% so với cùng kỳ 2024. Về giá trị, lượng nhập khẩu đạt 2,28 tỷ EUR, tăng 19%. Các tháng cao điểm gồm tháng 5 (40.547 tấn, 246 triệu EUR) và tháng 6 (40.590 tấn, 245 triệu EUR).

Xuất khẩu tôm Việt sang EU tăng trưởng mạnh, mở rộng dư địa cạnh tranh

Cơ cấu hàng hóa cho thấy tôm đông lạnh nguyên liệu chiếm tỷ trọng chủ yếu với 217.700 tấn (+21%), trong khi sản phẩm giá trị gia tăng đạt 31.602 tấn (+21%). Nhu cầu tăng mạnh ở cả kênh nhà hàng - dịch vụ (foodservice) lẫn bán lẻ, đặc biệt tại Nam Âu (Tây Ban Nha, Pháp, Ý) và Tây Bắc Âu (Đức, Bỉ, Hà Lan).

Dự báo, cả năm 2025, EU có thể nhập khẩu gần 400.000 tấn tôm - mức cao kỷ lục trong nhiều năm. Đáng chú ý, Pháp được dự báo nhập khẩu 111.000 tấn, xấp xỉ Tây Ban Nha (120.000 tấn), mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào phân khúc bán lẻ và chuỗi nhà hàng tại Nam Âu.

Trong 7 tháng đầu năm, Ecuador tiếp tục giữ vị trí số một khi xuất khẩu sang EU 140.055 tấn, tăng 38% so với cùng kỳ. Ấn Độ đứng thứ hai với 50.860 tấn (+25%). Việt Nam đạt 30.715 tấn, tương đương 240 triệu EUR, tăng 19% về lượng và 22% về giá trị.

Sự bứt phá của Ecuador, đặc biệt từ quý II, gây áp lực lớn lên nguồn cung, đồng thời mở rộng sang cả phân khúc bóc vỏ và sản phẩm giá trị gia tăng – vốn là thế mạnh truyền thống của Việt Nam. Ấn Độ cũng đẩy mạnh chuyển hướng sang EU sau khi Mỹ áp thuế cao từ cuối tháng 8/2025, song gặp thách thức lớn trước quy định kiểm soát kháng sinh mới của EU có hiệu lực từ 3/9/2026. Đây có thể trở thành khoảng trống để Việt Nam tận dụng.

Triển vọng cuối năm và chiến lược cho doanh nghiệp Việt

Theo chuyên gia của Vasep, với mức tăng trưởng 17% trong 8 tháng, cộng thêm nhu cầu khả quan từ EU, xuất khẩu tôm Việt dự kiến tiếp tục duy trì đà tăng 12–15% trong những tháng cuối năm. Cả năm, giá trị xuất khẩu có thể cao hơn 15–18% so với năm 2024. Đức, Bỉ và Pháp sẽ tiếp tục là động lực chính, trong khi Hà Lan giữ vai trò ổn định.

Các nhóm sản phẩm chủ lực của Việt Nam vẫn là tôm thẻ bóc vỏ, tôm chế biến tiện lợi và tôm sú có chứng nhận bền vững. Đây là những mặt hàng phù hợp thị hiếu người tiêu dùng, đồng thời ít chịu cạnh tranh trực diện từ Ecuador và Ấn Độ. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn phải đối diện rủi ro từ biến động giá nguyên liệu, tỷ giá EUR/USD và quy định siết chặt của EU về chất lượng.

Để củng cố vị thế tại EU, doanh nghiệp tôm Việt cần dịch chuyển từ cạnh tranh giá sang cạnh tranh bằng chất lượng, tính minh bạch và sự bền vững. Các chứng nhận quốc tế như ASC, hữu cơ, carbon-smart ngày càng trở thành điều kiện tiên quyết để tiếp cận hệ thống bán lẻ.

Tập trung nguồn lực vào Đức, Bỉ, Pháp và Đan Mạch - những thị trường tiêu thụ sản phẩm giá trị cao sẽ giúp tối ưu hóa hiệu quả. Song song, đa dạng hóa sản phẩm chế biến sẵn, tẩm ướp và tiện lợi sẽ tạo lợi thế cạnh tranh với Ecuador.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần chuẩn hóa quy trình kiểm soát kháng sinh vượt mức yêu cầu của EU, vừa để sẵn sàng khi quy định mới có hiệu lực, vừa tạo lợi thế niềm tin với đối tác châu Âu. Trong bối cảnh biến động, các hợp đồng xuất khẩu nên thiết kế linh hoạt, có cơ chế điều chỉnh theo giá cả và phân bổ giao hàng hợp lý nhằm bảo toàn lợi nhuận.

EU đang bước vào giai đoạn gia tăng mạnh nhập khẩu tôm, tạo ra dư địa đáng kể cho Việt Nam. Tuy nhiên, để nắm bắt cơ hội này, ngành tôm cần khẳng định lợi thế ở chất lượng, câu chuyện sản phẩm và sự tuân thủ chuẩn mực quốc tế thay vì chỉ dựa vào giá rẻ.