Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic tại Việt Nam

Đó là thông điệp được nhấn mạnh tại tọa đàm “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic chất lượng cao”, do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức sáng 5/11.
Tại đây, ông Luke Treloar, Thành viên Điều hành, Giám đốc Khối tư vấn Chiến lược Ngành Y tế và Khoa học đời sống, Công ty KPMG Việt Nam đã công bố Báo cáo “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic tại Việt Nam”, với nhiều phân tích chuyên sâu và đề xuất lộ trình cải cách chính sách y tế.

Các đại biểu tham dự tọa đàm

Chi tiêu y tế tăng nhanh gấp đôi thu nhập

Theo báo cáo của KPMG, Việt Nam đang bước vào thời kỳ già hóa dân số nhanh, khi tỷ lệ người cao tuổi dự kiến tăng thêm 3,6% vào năm 2034, kéo theo nhu cầu chăm sóc sức khỏe và sử dụng thuốc tăng mạnh. Hiện có 9/10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở Việt Nam là các bệnh không lây nhiễm, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) hàng năm đều vượt 2,2%. Trong đó, bệnh tim thiếu máu cục bộ, thận mạn tính và phổi tắc nghẽn mạn tính ghi nhận mức tăng mạnh nhất, từ 3,2% đến 3,8% trong giai đoạn 2019–2024.

Ông Luke Treloar nhận định, dù Việt Nam đã đạt mức phổ cập bảo hiểm y tế và xây dựng được nền y tế vững mạnh, song áp lực ngân sách y tế ngày càng lớn. Trong giai đoạn 2024–2029, chi tiêu y tế được dự báo tăng 17,6%/năm, trong khi thu nhập khả dụng chỉ tăng 11%/năm. Điều này đồng nghĩa, tỷ trọng chi tiêu cho y tế trong thu nhập cá nhân có thể tăng từ 8,1% năm 2020 lên 13,3% vào năm 2029, tạo áp lực tài chính lớn hơn cho người dân.

Trong bối cảnh đó, thuốc generic chất lượng cao được xem là lựa chọn chiến lược. Ông Luke Treloar nhấn mạnh: “Khi dân số già hóa, nhu cầu chăm sóc y tế và sử dụng thuốc tăng mạnh. Thuốc generic là lựa chọn hiệu quả về chi phí, giúp người dân duy trì khả năng chi trả, đồng thời hỗ trợ hệ thống y tế phát triển bền vững và bao trùm hơn”.

Ông Luke Treloar, Thành viên Điều hành, Giám đốc Khối tư vấn Chiến lược Ngành Y tế và Khoa học đời sống, Công ty KPMG Việt Nam phát biểu

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, việc sử dụng thuốc generic có thể giảm 49%–69% chi phí chăm sóc sức khỏe cho mỗi ngày điều trị, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế tại 12 quốc gia châu Âu trong giai đoạn 2005–2014.

Trong thời kỳ này, số ngày điều trị trên đầu người tại các thị trường này tăng mạnh: Pháp có mức tăng nhỏ nhất 1,4 lần, còn Ba Lan và Slovakia tăng lần lượt 2,9 và 3,1 lần.

Đáng chú ý, 7/12 quốc gia châu Âu đã giảm đáng kể chi phí điều trị nhờ tác động tích cực của thuốc generic. Trong đó, Thụy Điển, Pháp và Slovenia tiết kiệm cao nhất, lần lượt 40%, 31% và 30%, còn 4 nước khác giảm từ 7% đến 13% nhờ hiệu ứng giảm giá thuốc. “Điều này cho thấy ảnh hưởng tích cực rõ rệt của thuốc generic đối với khả năng tiếp cận dịch vụ y tế trên khắp châu Âu”, ông Treloar nhấn mạnh.

Động lực kinh tế mới của Việt Nam

Theo KPMG, thị trường dược phẩm Việt Nam đang tăng trưởng mạnh, từ 4 tỷ USD năm 2019 lên 9,2 tỷ USD dự kiến năm 2029, trong đó thuốc generic giữ vai trò chủ đạo. Thị phần thuốc generic dự kiến tăng từ 55,2% năm 2019 lên 62,4% năm 2029, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) 11% giai đoạn 2019–2024. Ngược lại, thuốc biệt dược chỉ tăng 7%, ước đạt 1,4 tỷ USD vào năm 2029.

Sự dịch chuyển này cho thấy xu hướng ưu tiên sản phẩm phù hợp với khả năng chi trả, qua đó mở rộng khả năng tiếp cận thuốc điều trị và biến phân khúc generic trở thành động lực tăng trưởng nhanh nhất của ngành dược trong thập kỷ tới.

Đáng chú ý, Việt Nam hiện là một trong những thị trường thuốc generic năng động nhất châu Á. Giai đoạn 2019–2024, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 9,1%, xếp thứ 3 khu vực sau Trung Quốc (12,8%) và Singapore (9,3%).
Dự báo giai đoạn 2024–2029, tốc độ này tăng lên 9,7%, đưa Việt Nam trở thành thị trường thuốc generic tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á.

Mặc dù vậy, chi tiêu bình quân đầu người cho thuốc generic tại Việt Nam vẫn còn khiêm tốn, chỉ 35,9 USD vào năm 2024, xếp thứ 4 trong khu vực.
Điều này cho thấy mức độ thâm nhập thị trường còn thấp, song dư địa tăng trưởng rất lớn khi thu nhập và tầng lớp trung lưu đang tăng nhanh.

Hiện Việt Nam đang chuyển mình từ nhóm thu nhập thấp sang thu nhập trung bình, với tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người 5,9%/năm, dự kiến đạt 8,9%/năm trong 5 năm tới. Cùng với đó, Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược đến 2030 đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành trung tâm dược phẩm của ASEAN, tập trung vào nâng cao năng lực sản xuất, chất lượng thuốc nội và xuất khẩu.

“Với nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng mạnh, thu nhập cải thiện và chính sách khuyến khích phát triển thuốc trong nước, ngành thuốc generic Việt Nam đang đứng trước cơ hội mở rộng nhanh chóng, hứa hẹn tăng trưởng bền vững và đóng góp giá trị lâu dài cho hệ thống y tế cũng như nền kinh tế quốc gia”, ông Luke Treloar khẳng định.

Quang cảnh tọa đàm

Theo kịch bản cơ sở của KPMG, thị trường thuốc generic Việt Nam có thể đạt 13,1 tỷ USD vào năm 2039. Nếu các chính sách cải cách được triển khai hiệu quả, ngành có thể tăng trưởng 15–20%/năm, tương ứng quy mô 29–55 tỷ USD vào năm 2039, đưa Việt Nam trở thành trung tâm dược phẩm hàng đầu Đông Nam Á.

Về đóng góp kinh tế, nếu duy trì đà hiện tại, ngành sẽ đóng góp 4,4 tỷ USD vào GDP năm 2039. Trong kịch bản tăng trưởng cao, mức đóng góp có thể đạt 9,4–20,1 tỷ USD, tức gấp 7 lần so với kịch bản cơ sở. Tổng cộng, đến năm 2039, ngành thuốc generic có thể đóng góp tới 66,5 tỷ USD cho GDP quốc gia, bao gồm 20,1 tỷ USD giá trị trực tiếp, 24,2 tỷ USD gián tiếp qua chuỗi cung ứng và 22,2 tỷ USD từ tác động lan tỏa của tiêu dùng.