10 sự kiện nổi bật của ngành tài chính năm 2023
(Thị trường tài chính) - Trên cơ sở bình chọn của các đơn vị thuộc Bộ và các cơ quan báo chí ngành tài chính, ngày 27/12, Bộ Tài chính công bố 10 sự kiện nổi bật ngành Tài chính năm 2023.
Quản lý điều hành chính sách tài khóa mở rộng, hiệu quả
Năm 2023 là năm thứ 4 liên tiếp, Bộ Tài chính tiếp tục trình cấp có thẩm quyền và ban hành theo thẩm quyền các chính sách hỗ trợ với quy mô khoảng 200 nghìn tỷ đồng.
Trong bối cảnh nước ta tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, hàng loạt chính sách đã kịp thời được ban hành và đi vào cuộc sống hiệu quả.
Có thể, kể đến một số chính sách hỗ trợ tài chính tiêu biểu như: chính sách giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng với số tiền thuế được giảm khoảng 24 nghìn tỷ đồng. Mức thuế bảo vệ môi trường giảm 50% đối với xăng, dầu, mỡ nhờn… khoảng 38 nghìn tỷ đồng. Gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân và tiền thuê đất trong năm 2023 với số tiền dự kiến 110 nghìn tỷ đồng…
Theo Bộ Tài chính, mặc dù bối cảnh nguồn thu ngân sách Nhà nước bị ảnh hưởng lớn song vẫn phải đảm bảo nhu cầu chi cho các hoạt động thường xuyên, đảm bảo nguồn vốn cho đầu tư phát triển, đặc biệt là nhu cầu chi cho an sinh xã hội.
Chuyển đổi số, hướng tới nền tài chính thông minh
Năm 2023 là năm thứ 9 liên tiếp (từ 2014 - 2022), Bộ Tài chính nằm trong nhóm 3 bộ, cơ quan ngang bộ dẫn đầu về PAR Index với kết quả Chỉ số cải cách hành chính đạt 89,76%. Về chỉ số cải cách tài chính công, Bộ Tài chính tiếp tục là một trong số các bộ dẫn đầu, đạt tỷ lệ trên 96%.
Có thể nói chuyển đổi số tạo ra sự thay đổi về tư duy, nhận thức, phương thức xử lý công việc và công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của hầu hết các đơn vị trong ngành Tài chính.
Trong công tác quản lý thuế, năm 2023 đã tiếp tục tiến trình đẩy mạnh chuyển đổi số, điện tử hóa công tác quản lý thuế, điển hình như: Hệ thống khai thuế điện tử được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố và 100% Chi cục Thuế trực thuộc; 99,9% doanh nghiệp tham gia sử dụng dịch vụ khai thuế điện tử, tiếp nhận hơn 15,6 triệu hồ sơ.
Với việc áp dụng hệ thống Hóa đơn điện tử trên phạm vi toàn quốc, đến nay tổng số lượng hóa đơn đã tiếp nhận và xử lý đạt gần 6,1 tỷ hóa đơn. Mới đây nhất, “Dịch vụ khai thuế GTGT đối với phương pháp khấu trừ đối với hoạt động sản xuất kinh doanh” của Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) được Bộ Thông tin và Truyền thông tôn vinh là 1 trong 4 dịch vụ công trực tuyến xuất sắc.
Từ ngày 21/4/2023, Kho bạc Nhà nước chính thức triển khai diện rộng quy trình thanh toán tự động các khoản chi điện, nước, dịch vụ viễn thông theo ủy quyền của các đơn vị sử dụng ngân sách.
Nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn. Kịp thời quản lý, giám sát thị trường chứng khoán
Ngày 08/12/2023, Tổ chức Xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings (Tổ chức Fitch) nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng “Ổn định”. Việc Tổ chức Fitch nâng định mức tín nhiệm quốc gia của Việt Nam đã thể hiện sự đánh giá hết sức tích cực của cộng đồng quốc tế về nỗ lực chỉ đạo, điều hành của Đảng, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam thời gian qua nhằm ổn định vĩ mô và phục hồi kinh tế, củng cố nền tảng chính trị - xã hội.
Các thị trường tài chính tiếp tục được củng cố, tháo gỡ, xử lý kịp thời khó khăn vướng mắc để ngày càng phát triển lành mạnh, công khai, minh bạch. Bộ tăng cường công tác quản lý, giám sát, thanh tra, kiểm tra các công ty đại chúng và tổ chức kinh doanh chứng khoán, phát hiện, xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm, thao túng giá,...
Bộ Tài chính đã đưa vào vận hành hệ thống giao dịch TPDN riêng lẻ tại HNX vào ngày 19/7/2023. Giá trị giao dịch qua hệ thống ngày càng tăng và đạt gần 1.300 tỷ đồng/phiên.
Đồng thời, đã tích cực làm việc với các tổ chức xếp hạng thị trường như FTSE Russell và MSCI nhằm tiếp tục đẩy nhanh quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.
Quản lý nợ công chặt chẽ, hiệu quả
Kết quả quản lý nợ công trong những năm qua được các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và tổ chức quốc tế đánh giá là bền vững và tạo dư địa để chúng ta thực hiện các chính sách tài khóa mở rộng, hợp lý khi cần thiết, đặc biệt là trong đợt bùng phát nghiêm trọng dịch Covid-19 vừa qua.
Quy mô nợ công đến cuối năm 2023 khoảng 37% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trần 60% Quốc hội đề ra. Nợ Chính phủ khoảng 34% GDP, thấp hơn nhiều so với trần 50%. Mức dư nợ này thấp hơn nhiều so với mức trung bình năm 2023 của các quốc gia có mức xếp hạng tín nhiệm BB là 52,8% GDP và BBB là 54,9% GDP.
Cơ cấu nợ tích cực, dư nợ trong nước tăng lên, chiếm khoảng 71% dư nợ Chính phủ góp phần giảm thiểu rủi ro tỷ giá. Nợ trong nước chủ yếu là TPCP có kỳ hạn phát hành dài.
Nợ nước ngoài giảm dần trong cơ cấu vay của Chính phủ. Danh mục nợ nước ngoài hiện hành chủ yếu vẫn là các khoản vay kỳ hạn dài, lãi suất ưu đãi.
Hoàn thiện pháp luật và giảm nhiều khoản phí khi thực hiện dịch vụ công trực tuyến
Tính đến ngày 26/12/2023, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ trình Quốc hội thông qua 1 Luật, 1 Nghị quyết; trình Chính phủ ban hành 19 Nghị định và đang xem xét ban hành 15 Nghị định; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 6 Quyết định; ban hành theo thẩm quyền 64 Thông tư.
Bên cạnh đó, nhằm khuyến khích sử dụng dịch vụ công trực tuyến, kể từ ngày 1/12/2023 đến hết 31/12/2025 sẽ có 8 khoản phí, lệ phí khi thực hiện dịch vụ công trực tuyến với mức giảm từ 10-50%. Theo ước tính, số ước lượng hỗ trợ người dân, doanh nghiệp khi thực hiện chính sách này khoảng 100 tỷ đồng/năm.
Quốc hội thông qua Nghị quyết về thuế tối thiểu toàn cầu
Ngày 29/11/2023, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Nghị quyết số 107/2023/QH15 về thuế tối thiểu toàn cầu. Đây là một bước đi cần thiết và với việc áp dụng từ ngày 01/01/2024, Việt Nam khẳng định vị thế và quyền đánh thuế của quốc gia, góp phần tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước từ phần thu thuế bổ sung, góp phần tăng cường hội nhập quốc tế và cải cách hệ thống thuế phù hợp với thông lệ quốc tế.
Theo đó, Việt Nam sẽ áp dụng 2 quy định: Quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu IIR áp dụng đối với các Tập đoàn của Việt Nam có đầu tư ra nước ngoài và Quy định thuế tối thiểu bổ sung nội địa đạt chuẩn QDMTT áp dụng đối với các Tập đoàn đa quốc gia có hoạt động sản xuất kinh doanh tại Việt Nam.
Kiểm soát lạm phát, quản lý bội chi ngân sách chặt chẽ, hiệu quả
Để có thêm nguồn lực tăng chi đầu tư phát triển, thúc đẩy phục hồi kinh tế, Bộ Tài chính đã trình cấp có thẩm quyền quyết định dự toán bội chi ngân sách Nhà nước năm 2023 ở mức 4,42% GDP. Trong quá trình điều hành đã kiểm soát chặt chẽ bội chi, điều hành vay, phát hành trái phiếu Chính phủ phù hợp với tiến độ thu, khả năng giải ngân vốn đầu tư và tồn quỹ ngân sách Nhà nước.
Năm 2023 cũng là năm ghi nhận sự thành công trong công tác điều hành, quản lý giá. Là năm thứ 8 liên tiếp chúng ta kiểm soát lạm phát dưới mục tiêu Quốc hội đề ra. Công tác quản lý, điều hành giá năm 2023 đã bám sát theo đúng kịch bản điều hành, giá cả thị trường trong nước cơ bản ổn định, kiểm soát trong phạm vi cho phép, CPI 11 tháng tăng 3,2%, lạm phát cơ bản tăng 4,38%. Ước tính cả năm CPI tăng khoảng 3,5% (mục tiêu khoảng 4,5%).
Phát hiện, bắt giữ nhiều vụ buôn lậu, gian lận thương mại
Trong năm 2023, toàn ngành Hải quan đã bắt giữ, xử lý gần 16 nghìn vụ vi phạm trong lĩnh vực hải quan, với trị giá hàng hóa vi phạm khoảng 12,5 nghìn tỷ đồng; trong đó có nhiều vụ tiêu biểu, như: thu giữ trên 65.000 lít dầu D/O, FO và xăng các loại, 8,3 tấn ngà voi, 37 kg sừng tê giác, 2,8 tấn ma túy các loại... Cơ quan hải quan đã khởi tố 40 vụ, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 186 vụ.
Tăng cường quan hệ hợp tác quốc tế sâu sắc, toàn diện trong lĩnh vực tài chính
Năm 2023, Bộ Tài chính đã triển khai nhiều hoạt động thúc đẩy quan hệ hợp tác sâu sắc và toàn diện trong lĩnh vực tài chính. Đáng chú ý là các hoạt động đối ngoại của Bộ trưởng Bộ Tài chính như: Làm việc tại Đại Công quốc Luých-xem-bua và Vương quốc Bỉ vào tháng 7/2023 để thúc đẩy hợp tác tài chính với Bộ Tài chính các nước, đặc biệt là tài chính xanh và chủ trì Hội nghị bàn tròn xúc tiến đầu tư tại Luých-xăm-bua; làm việc với Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ, Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Standard & Poor's Global Ratings và Tổ chức xếp hạng tín nhiệm Moody's.
Trong tháng 11/2023, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đã tham dự Hội nghị Bộ trưởng Tài chính APEC 2023 tại San Francisco thuộc tiến trình Hội nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính APEC 2023 do Hoa Kỳ chủ trì. Ngoài ra, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc đã chủ trì các Hội nghị Xúc tiến đầu tư tài chính do Bộ Tài chính Việt Nam tổ chức tại Los Angesles, thu hút đông đảo các nhà đầu tư gồm các quỹ đầu tư lớn, các tập đoàn, doanh nghiệp Hoa Kỳ tham dự.
Trong quan hệ hợp tác đa phương, 2023 cũng là năm đánh dấu nhiều sự kiện quốc tế lớn do Bộ Tài chính chủ trì tổ chức thành công như: Lần đầu tiên, Tổng cục Hải quan đã đăng cai tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm công nghệ năm 2023 của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO). Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cũng tổ chức thành công Hội nghị các cơ quan quản lý bảo hiểm ASEAN lần thứ 26 (AIRM26) và Hội nghị Hội đồng bảo hiểm ASEAN lần thứ 49 (AIC49) diễn ra từ 6 - 8/12/2023
Công tác an sinh xã hội được triển khai thiết thực, hiệu quả.
Trước tình hình thiên tai, lũ lụt diễn biến phức tạp, khó lường, thực hiện các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, năm 2023, Bộ Tài chính đã thực hiện xuất cấp lương thực, các trang thiết bị DTQG với tổng trị giá khoảng 1.448 tỷ đồng, trong đó gồm: 108.118 tấn gạo với trị giá khoảng 1.300 tỷ đồng và vật tư thiết bị DTQG khoảng 148 tỷ đồng góp phần đảm bảo an sinh xã hội.
Với tinh thần tương thân tương ái và coi trọng trách nhiệm xã hội của ngành, Bộ Tài chính xây dựng 100 nhà tình nghĩa cho hộ nghèo tại Bắc Kạn; 50 nhà tình nghĩa cho hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn tỉnh tại Nghệ An; 141 nhà tình nghĩa xây tặng hộ nghèo, cận nghèo, gia đình hoàn cảnh đặc biệt khó khăn tại huyện Mường Ẳng, Điện Biên; xây tặng trường cho các em học sinh tại Trường Tiểu học Vĩnh An, Tây Sơn, Bình Định...
Bộ Tài chính đã thăm và tặng 900 phần quà cho các hộ gia đình nghèo, cận nghèo tại các xã vùng sâu, vùng xa, biên giới; Trao tặng 100 suất quà tết cho công nhân lao động khó khăn cùng hàng ngàn suất học bổng cho các học sinh nghèo, vượt khó trong học tập.
